Налайхын уурхайчид нэгэн дор цугларч, ном уншиж, хичээлд суув. Тэд уурхайд гарч байгаа эрсдлээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх, мөн бичил уурхайн эрхзүйн орчинг сайжруулах талаар бүтэн өдрийн турш хичээл заалгасан юм.

Энэ үеэр уурхайд амиа алдсан хүмүүсийн тоо жил ирэх тусам буурч байгаа ч эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх явдал чухал учраас уурхайчид төдийгүй жирийн иргэд ч ам сайтай байгаагаа хэлж байв. Сургалтын гол зорилго нь хувиараа нүүрс олборлогчдын хөдөлмөр хамгаалал эрүүл ахуй, аюулгүй байдлыг хаягаж, бичил уурхайн эрхзүйн орчныг хэрхэн сайжруулах талаар гарц зааж өгөх байсан ч хувиараа нүүрс олборлож байгаа иргэд нийгмийн даатгал, эрүүл мэндээ хэрхэн төлөх, мэргэжлээс шалтгаалах өвчнөөс яаж хамгаалах ёстойг мэдэж авав.

Мөн уурхайчид өөр олон асуудлаар хэлэлцүүлэг„өрнүүлж албаны хүмүүсээс сонирхсон асуултдаа хариулт авсан юм. Энэ бол Засгийн газрын 308 дугаар тогтоол буюу Бичил уурхай ажиллуулах журмын хүрээнд зохион байгуулж буй “Налайх дүүрэгт хувиараа нүүрс олборлогч иргэд болон аж ахуй нэгжид ажиллагсадын хөдөлмөр хамгаалал эрүүл ахуйн чадавхийг бэхжүүлэх” сургалт юм.

Хууль бусаар нүүрс олборлодог хэмээн цоллуулаад байдаг уурхайчдад олон талын тэр дундаа хуулийн мэдлэг олгож байгаа энэхүү сургалтыг НМХГ - ын Налайх дүүрэг дэхь Мэргэжлийн хяналтын хэлтэс, Швейцарийн хөгжлийн агентлаг, Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал хамтран зохион байгуулсан юм. Энэ үеэр Швейцарийн хөгжлийн агентлагийн Тогтвортой бичил уурхай төслийн ажилтан Т.Энхцэцэг илтгэлдээ уурхайчид “Нөхөрлөл” байгуулснаар тэдний эрхзүйн орчин сайжирна” гэдгийг онцолсон.

Уурхайн ам нээхэд хоёр сая, лицензтэй газраас нүүр олборлоход өдрийн 100 мянга, цахилгааны үнэд сарын 500 мянган төгрөг төлдөг учраас олсон мөнгө нь амьдралд нь хүрэлцдэггүй гэдгийг хэлж байсан уурхайчид “Нөхөрлөл” байгуулахыг дэмжиж байлаа. “Нөхөрлөл” байгуулснаар уурхайчид зөвшөөрөлтэй газраас нүүрс олборлож нийгмийн даатгалаа сар бүр төлж, хуулийн дагуу улсад татвар төлөх юм байна. Мөн хамгийн гол асуудал болоод байгаа хөдөлмөрийн эрүүл ахуй аюулгүй ажиллагаа сайжирна гэдгийг албаны хүмүүс хэлж байсан.

Налайхын уурхайгаас нүүрс олборлож амьдралаа залгуулж байгаа хүмүүсийн 79 хувь нь уушгины өвчтэй гэж оношлогдсон учраас эрүүл ахуйн шаардлага хэрэгтэй байгааг сургалтад ирсэн эмч нар зөвлөсөн.

Уурхайн ам нээхэд хоёр сая, лицензтэй газраас нүүр олборлоход өдрийн 100 мянга, цахилгааны үнэд сарын 500 мянган төгрөг төлдөг учраас олсон мөнгө нь амьдралд нь хүрэлцдэггүй гэдгийг хэлж байсан уурхайчид “Нөхөрлөл” байгуулахыг дэмжиж байлаа.

Ийм сургалтыг өнгөрсөн хавар НМХГ-ын Налайх дүүрэг дэхь Мэргэжлийн хяналтын хэлтэс} Швейцарийн хөгжлийн агентлаг, Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал хамтран зохион байгуулж байжээ. Энэ удаагийн сургалтаар зөвхөн осол гэмтлээс урьдчилан сэргийлэх, хууль эрхзүйн орчныг сайжруулах талаар ярих биш цаашид уурхайчдыг ажлын байраар дэмжихийн тулд хөдөлмөрийн бирж байгуулах, Налайхын уурхайг түшиглэн шинэ уурхай байгуулах гээд олон асуудал ярилцсанаараа үр дүнтэй болсон.

ХЭРЭГЛЭГЧДЭД ХЯМД НҮҮРС НИЙЛҮҮЛЭХ ҮҮ?

  Налайх дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын дарга А.Ганболд: “Налайхад хөдөлмөрийн бирж ажиллуулах асуудлыг бид ярилцаж байна. Ингэснээр уурхайгаас хямд гарсан нүүрс  хотод очихдоо үнэ өртөг нь нэмэгддэг байдал арилна. Өөрөөр хэлбэл, нүүрсийг энд нь савлаж, шошго, үнийг нь хадаад хот руу явуулах юм. Ингэлээ гээд нүүрсний үнэ нэмэгдэхгүй, уурхайгаас гардаг хямд өртгөөрөө хэрэглэгчдэд хүрнэ. Мөн хөдөлмөрийн бирж олон зуун хүнийг ажлын байртай болгох давуу талтай” .

УУРХАЙН ОСОЛ БУУРЧ БАЙНА

НМХГ-ын Налайх дүүрэг дэхь Мэргэжлийн хяналтын хэлтсийн дарга М. Ганбаатар:

Уурхайчдад тулгамддаг гол асуудал бол үйлдвэрлэлийн осол байдаг. Тиймээс хувиараа нүүрс олборлогч иргэд болон аж ахуй нэгжид ажиллагсадын хөдөлмөр хамгаалал эрүүл ахуйн чадавхийг бэхжүүлэх зөвлөн туслах сургалтыг зохион байгуулснаар тэд энэ талын болон хууль эрхзүйн мэдлэг мэдээлэлтэй болж байгаагаараа онцлогтой. 2011 онд уурхайд 18 хүн, 2013 онд найман хүн, он гарсаар дөрвөн хүн нас  барсан нь жил ирэх тусам ослоос болж хүний амь эрсдэх нь буурч байгааг харуулж байна.

НАЛАЙХЫГ ТҮШИГЛЭЖ ШИНЭ УУРХАЙ НЭЭНЭ

Уул уурхайн яамны Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын ахлах мэргэжилтэн Д.Отгонлхагва:

-Манай яамнаас ажлын хэсэг гарч Налайхын уурхайн амуудыг эзэнтэй болгож байна. Мөн Сүмбэр худаг төслийн хүрээнд Налайхын уурхайг түшиглэж шинэ уурхай нээхээр ажиллаж байна. Хөрөнгө мөнгөний асуудал шийдэгдчихвэл энэ ондоо багтаад шинэ уурхайтай болно. Дэд бүтцийн тал дээр санаа зовох зүйлгүй. Шинэ уурхай 23 сая тоннын нөөцтэй , 20 жил ажиллуулна гэж бодохоор 500 гаруй хүнийг ажлын байраар хангах боломжтой.