Газрын хэвлийн баялгийг ашиглах зөвшөөрлийг агентлагийн нэг дарга гарын үсэг зураад өгчихдөг байдлыг халах шаардлагатай

Газар бол улсын өмч, газрын хэвлийн баялаг бол ард түмний өмч гэдэг.Монгол Улс газрын хэвлийн баялаг арвин, түүгээрээ ч улс эх орон эдийн засгаа бүрдүүлдэг. Ашигт малтмал ашигласны төлбөрийг тухайн этгээд улсад тушаадаг. Өнөөдрийн байдлаар хуримтлагдсан төлбөрийн 30 хувийг Орон нутгийн хөгжлийн нэгдсэн сан, 70 хувийг Улсын төсөвт тус тус төвлөрүүлнэ гэсэн хууль хэрэгжиж байна. Гэвч энэ хууль амьдрал дээр хэрэгжихгүй байгаа бодит жишээг өчигдөр /2025.09.23/ болсон “Халзан бүрэгтэй”-н сонсгол дээр УИХ-ын гишүүн М.Бадамсүрэн онцолж байна.Тэрбээр “Газрын хэвлийн баялгийг ашиглахдаа нутгийн иргэдийн эрх ашгийг хүндэтгэх ёстой. Жишээ нь Дорнод аймаг газрын тостой. Зөвхөн Матад, Халхгол сумаас гэхэд улсын төсөвт жил бүр 200-300 тэрбум, өнгөрсөн 20 шахам жилд бараг 4-6 их наяд төгрөгийг төвлөрүүлсэн. Гэтэл Матад сумын зориулалтын бус цэцэрлэгийн барилгыг 20 жил шинэчлэх хөрөнгийг улс маань дээрх их наяд хөрөнгөөсөө шийдвэрлэсэнгүй” гэв.Орон нутгийн хөгжлийн санд хуримтлагдсан 30 хувиас хөрөнгө гаргаж тухайн орон нутгийн газрын нөхөн сэргээлт, хөгжилд хөтөлж буй төсөл, хөтөлбөрүүдэд зориулах зохицуулалттай ч эс үйлдэв. Энэ бол хууль хөрсөндөө буухгүй байгаагийн тод жишээ. Мөн газрын хэвлийн баялгийг ашиглах зөвшөөрлийг Ашигт малтмалын асуудал хариуцсан Засгийн газрын агентлагийн нэг дарга гарын үсэг зураад өгчихдгийг өөрчлөх хэрэгтэй гэсэн шаардлагыг М.Бадамсүрэн гишүүн олон удаа тавьж буй билээ.Учир нь Газрын тос, газрын ховор элемент, уран гэсэн стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын лицензийг олгох, бусдад шилжүүлэх эсэхийг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Засгийн газар хэлэлцэж эцсийн шийдвэр гаргах тухай Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлиг бий. Үүнийг сахин биелүүлэх ёстойг онцолж байна.Эх орны баялаг, ард түмний баялгийг ашиглах зөвшөөрөл нэг даргын гарын үсгээр шийдвэрлэгддэг байдлыг халах цаг болсон.