Төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг нарны эрчим хүчний салбарт нэвтрүүлэх боломж хэр байгаа талаар “Сопоко” ХХК-ын менежер С.Манлайтай ярилцлаа.

- Монголд нарны болон салхин эрчим хүчийг хувийн компани ашиглаж байгаа туршлага бий юу? Үүнийг нэвтрүүлэх боломж хэр байна.

Одоогоор маш цөөхөн байгаа. Гарын таван хуруунд багтахаар хувийн хэвшил сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглаж байна. Орчлон констракшн, болон амины орон сууц, шатахуун түгээх станц гэх мэт.

Сэргээгдэх эрчим хүч тавьдаг хамгийн том хэрэглэгч нь гар утасны үүрэн телефоны компаниуд байдаг. Учир нь хөдөө орон нутагт станц байгуулах шаардлагатай юм. Дөнгөж хөгжиж байгаа зах зээл учир одоогоор хэрэглэгч цөөхөн байна.

- Сэргээгдэх эрчим хүч ашиглах нь төвийн эрчим хүч ашиглахаас давуу тал юу байна?

Давуу тал нь тухайн хэрэглэгч хаана байрлаж байгаагаас хамаарна. Хөдөө орон нутагт төвийн шугам ороогүй газар үнэхээр ашигтай. Бидний тооцооллоор 2-3 жилийн дотор хөрөнгө оруулалтаа нөхөх боломж бүрдэнэ. Шатахуун түгээх станц, уул уурхай, аялал жуучлалын бааз, цэргийн анги гэх мэт.

Бидний тооцооллоор 2-3 жилийн дотор хөрөнгө оруулалтаа нөхөх боломж бүрдэнэ.

Харин төвийн шугамд холбогдсон газар хөрөнгө оруулалтын өгөөж нь 10 жил хүртэл хугацаанд сунадаг. Учир нь бид маш хямд цахилгаан хэрэглэдэг шүү дээ. Засгийн газраас эрчим хүчний үнийг хямд байлгахын тулд их хэмжээний мөнгө зарцуулж зохицуулалт хийдэг.

Гэвч сүүлийн үед хот цахилгаан, дулааны ачааллаа дийлэхгүй, барилга байшин цахилгаанаар хангах зөвшөөрөлгүй хүлээгдэж байна. Ингэж хүлээхгүй сэргээгдэх эрчим хүчээр асуудлаа шийдэх боломж байгаа. Төвийн шугамд холбогдсон ч гэсэн сэргээгдэх эрчим хүчээр үнэгүй цахилгаан хэрэглэх боломжтой.

-  Сэргээгдэх эрчим хүч, нарны зайн үнэ тариф хэд бэ?

Үнийн хувьд тодорхой хэлэх боломжгүй. Учир нь хэрэглэгчийн хэрэгцээ өөр өөр шүү дээ. Хэдэн кВт цахилгаан хэрэглэдэг, ямар цахилгаан хэрэгсэл ашигладаг зэргийг тооцон үнэ гаргадаг.

100 хувь нарны эрчим хүчээр хэрэгцээгээ хангаж байна

-  Нарны зайн тоног төхөөрөмж техникийг импортоор оруулж ирдэг үү? Хүндрэл байна уу?

Манай компанийн хувьд импортоор оруулж ирдэг одоогоор хүндрэл байхгүй. Төрөөс боломжийн дэмжиж байгаа гэж бодож байна. Нарны эрчим хүчний бүтээгдэхүүн нь татваргүй барааны жагсаалтад багтдаг.

Цаашдаа энэ төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг компаниас орлогын албан татвар авахгүй гэсэн сайхан мэдээ сонсогдож байгаа. Төрөөс сайн дэмжиж байгаа.

- Сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт үйл ажиллагаа явуулах боломж хэр нээлттэй бэ?

Төвийн эрчим хүчний татаас байсан цагт сэргээгдэх эрчим хүч хөгжихөд хүндрэлтэй. Төрөөс нүүрсний эрчим хүчийг дэмжиж байна гэсэн үг шүү дээ. Нүүрсний цахилгаан хэрэглэвэл 150 төгрөгийн үнийг 100 болгон бууруулж зөрүү нь төрийн халааснаас гарч байгаа. Шударга бус тэмцэлд сэргээгдэх эрчим хүчний салбар өрсөлдөж байна. Татаас байхгүй болсон цагт шударга өрсөлдөөн бий болно.

- Төвийн шугамд холбогдоогүй газар нарны зай ашиглахад зардал хэдий хэр байна. Хүчин чадал хэр байна?

Малчид түлхүү ашигладаг. Аж ахуй нэгж, бизнесийнхэнд сургаж, мэдүүлэх шатанд явж байна. Үнэ тарифын хувьд маш боломжийн дэлхийн хэмжээний чанартай хэрнэ хямд нарны зайн цахилгаан үүсгэврийг санал болгодог. Манай компанийн хувьд гурван ээлжээр зэрэг ажиллавал 10 мВт-ын нарны дэлгэц үйлдвэрлэх хүчин чадалтай.

- Иргэд нарны зайн эх үүсвэр ашиглахад хэрэгцээнийхээ хэрээр цахилгаан гаргаж авч чадах уу? Үүнд улирал нөлөөлөх үү?

Хэрэгцээгээ хангаж чадна. Гэхдээ улирлаас хамааралтай зүйл бий. Учир нь зун цахилгааны илүүдэл үүсэх магадлалтай. Бидний хувьд хэрэглэгчийн хэрэгцээг өвлийн хэрэгцээг судалж тогтоодог. Өвөл хэдэн кВт-ын эрчим хүч хэрэгтэй байна түүнд нь л тааруулна. Хөдөө орон нутагт өрсөлдөх чадвар маш өндөр.

Гурван жил хөрөнгө оруулалтаа нөхөөд цаашдаа 20 жил ч үнэгүй цахилгаан ашиглах боломжтой. Аж ахуй нэгжүүд төвийн эрчим хүч нэмэгдэхийг хүлээлгүй санаачилгыг гартаа авч эрчим хүчний хэрэгцээг хангах ашигтай сонголт байгаа мэдээсэй гэж хүсдэг.