Улсын Их Хурлын Чуулганы өнөөдрийн /2025.04.18/-ны өдрийн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргах саналын тухай хэлэлцлээ.

Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүд үг хэллээ.

УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаатар:

Х.Тэмүүжин гишүүний гаргасан хүсэлт бол Үндсэн хуулийн эрх зөрчсөн томоохон асуудлыг хөндөж буй явдал. Энэ өөрөө төрийн эрх мэдэл хуваарилах зарчимтай холбоотой суурь асуудал. УИХ-ын шийдвэрийг Шүүх хянах эсэх асуудалтай холбогдож гарч ирж буй хүсэлт. УИХ, Дээд шүүх бол ҮХЦ-д хүсэлт гаргах эрхтэй байдаг. УИХ анх удаа хүсэлт гаргах гэж байна. Дээд шүүх нэлээн хэдэн удаа гаргасан байдаг. Хүсэлт гаргаж тодорхойгүй зүйлүүдийг тайлбарлуулж шийдвэр гаргуулсан байдаг. УИХ-ын шийдвэрийг Үндсэн хуульд зааснаар Цэц л хянах эрхтэй болохоос Шүүх хянадаггүй. УИХ өөрөө хууль, тогтоол гаргаж байгаа. Тодорхой албан тушаалтнуудыг томилсон, чиглүүлсэн асуудал нь тогтоол хэлбэрээр гарч байгаа учраас Шүүх хянах боломжгүй гэдэг нь тодорхой харагдаж байгаа. Энд 2 зөрчилдөөн гарч ирээд байна. ҮХ-ийн 66-р зүйлд ҮХЦ-ийн харьяалах маргааныг тодорхой зааж өгсөн, гэтэл ҮХЦ-д маргааныг шийдвэрлэх тухай хууль дээрээ нэг зүйлийг нэмж бичсэн нь аль ч шүүх хэлэлцэхгүй байгаа маргааны харьяаллыг тогтоох эрхийг Цэцэд олгосон тухай. Энэ заалтын дагуу хэргийг Захиргааны хэргийн шүүхэд шилжүүлчихсэн байгаа юм. Энэ бүрэн эрх бол ҮХ-аар олгогдоогүй бүрэн эрх. Тиймээс энэ асуудлыг шийдэх шаардлагатай. Цэц магадлалаа эргэн харах шаардлагатай. Энэ магадлал гарсны дараа Цэцийн маргаан хянан шийдвэрлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах байх. Гэхдээ Шүүхийн хуульд тодорхой өөрчлөлтүүдийг хамтад нь хийгээд явах нь зүйтэй. Шүүхийн хуульд  шүүхийн харьяалал маргааныг Шүүх өөрөө тогтоохоор заасан заалт бий. Үүнтэй адил Цэц маргааны харьяаллыг тогтоохыг давхардуулж заасан нь хоёрдмол утгатай, зөрчилтэй заалт. Тиймээс энэ 2 хуулийн заалтыг хоёуланг нь засаад нэг талд нь буюу Цэцийн процесийн хуулиас аваад нөгөө талдаа Шүүхийн процесийн хуулийг илүү тодорхой болгох шаардлагатай.

ҮХЦ-ээс тодорхой хэрэг маргаантай холбоотой асуудлаар нэмэлтээр үүрэг хүлээлгэх буюу харьяаллыг тогтоодог байх нь зохимжгүй гэдгийг зориуд хэлье гэж бодож байна.