Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.13-ыг үндэслэн Монгол Улсын Ерөнхий сайд Танд дараахь асуулгыг тавьж байна.

Монголын ураны нөөцийн гурван том орд нь Дорнод аймгийн Дашбалбар сумын нутагт оршдог Мардай, Гурванбулаг, Дорнодын орд юм. Энэхүү ордыг үндэсний аюулгүй байдал, Монгол Улсын болон бүс нутгийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд нөлөөлөх хэмжээний чухал орд хэмээн үзэж Монгол Улсын Их Хурлын 2007 оны хоёрдугаар сарын 06-ны өдрийн 27 дугаар тогтоолоор стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордод хамааруулсан билээ.

Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж үндсэн нөөцийг нь тогтоосон энэ ордыг гадаадын компаниуд хамтран эзэмшдэг гэсэн мэдээлэл байдаг бөгөөд эдгээр нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Ашигт малтмалын тухай болон бусад холбогдох хууль, талуудын байгуулсан гэрээний дагуу үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа эсэх дээр Засгийн газар, холбогдох газруудаас тавьж байгаа хяналт, үйл ажиллагааны мэдээлэл хомс байгаа, мөн Дорнод аймгийн Гурванбулагийн орд газрын хайгуулын лицензийг 100 хувь эзэмшдэг Канад улсын “Вестерн проспектор” ХХК нь өөрийн эзэмшлийн хувьцааны 75 хувийг БНХАУ-ын цөмийн эрчим хүчний корпорацид худалдах хэлэлцээрийг энэ гуравдугаар сарын 24-нөөс эхлэн албан ёсоор хийж эхэлсэн тухай “Өнөөдөр” сонины 2009 оны дөрөвдүгээр сарын 07-ны өдрийн дугаарт мэдээлэгдсэн. Иймээс дараахь асуулгад хариулт авахыг хүсч байна. Үүнд:

1. Улс орны стратегийн өндөр ач холбогдол бүхий, улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийгдсэн газар дахин хайгуулын лиценз олгодсон нь Монгол улсын Үнлсэн 6 дугаар зүйлийн 2-т “Монгол улсад газар, түүний хэвлий, ой, ус, амьтан, ургамал болон байгалийн бусад баялаг гагцхүү ард түмний мэдэлд, төрийн хамгаалалтанд байна“, Ашигт малтмалын тухай ХУУЛИЙН 26.9-ИЙН “Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг нь тогтоон улсын нэгдсэн бүртгэлд бүртгэсэн ордод хайгуулын тусгай зөвшөөрөл олгохгүй” гэсэн заалтуудтай хэрхэн нийцэж байгаа, цаашид ашигт малтмалын тусгай зөвгөөрөлтэй холбогдсон бодлого зохицуулалтын тодорхой бус байдал, тодруулбал тусшай зөвгөөрлийн эрхийг байлагийн эзэн гэж ойлгож байгаа талаар баримталж буй байр суурь
2. Улсын эдийн засаг, нийгэм, үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх хэмжээний стратегийн түүхий эд ураныг ашиглах талаар Ашигт малтмалын тухай хуулийн 8.1.6-д цацраг идэвхт ашигт малтмал олборлох, тээвэрлэх, хадгалахтай холбогдсон тусгай дэглэм тогтоох тухай заасан. Ураны түүхий эд, улмаар цөмийн энергийг эочим хүчинд ашиглахтай холбогдуулж ямар бэлтгэл хийгдэж байгаа, тодруулбал нэгдэх шаардлагатай олон улсын гэрээ, конвенц, дотооддоо бий болгох эрхзүйн зохицуулалтын талаар,
3. Монгол Улсын засгийн газраас ураны ордуудыг ОХУ, Франц, Япон, Канад зэрэг улстай хамтарч ашиглахаар хийгдэж байгаа гэрээ хэлэлцээрийн явц, монголын талын санал, цаашид ямар үе шаттай хэрэгжих гэж байгаа, тогтоогдсон буюу батлагдсан нөөцийн хэмжээ, техник эдийн засгийн үндэслэл, үр ашгийн тооцоо судалгаа, ашиглалт эхлэх хугацааны талаар
4. Дорнод аймгийн нутагт байгаа ураны орд газрууд, түүнтэй холбоотой гэрээ хэлэлцээр, хайгуулын өнөөгийн байдлын тухай мэдээллийг олон нийтэд нээлттэй болгож, ил тод харицлагатай уул уурхайг хөгжүүлэх талаар,
5. Энэ салбарт үндэсний мэргэжилтэн бэлтгэх, ажилтан сургах талаар хөгжилтэй орнуудтай хамтарч ажиллаж эхэлж байгаа эсэх. Цаашид Монголынхоо компаниудын хүчээр ураны хайгуул, олборлолт хийх, бусад улстай хамтран газар нутаг дээрээ баяжуулах, цөмйн эрчим хүч ашиглан эрчим хүч экспортлох чиглэлээр ямар бодлого, зорилго баримталж байгаа талаар.

Асуулгын хариуг УИХ-ын тухай хуульд заасан хугацаанд бичгээр ирүүлж улмаар УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд сонсгохыг Таниас хүсье.

Хүндэтгэсэн: УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг
П.Алтангэрэл