“Монгол Улсын төрийн албаны эрхзүйн шинэчлэл” нээлттэй хэлэлцүүлэг нийслэлийн иргэний танхимд зохион байгуулагдлаа.

Хэлэлцүүлгийг Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Нийслэл дэх Төрийн албаны зөвлөлийн салбар зөвлөл хамтран зохион байгуулсан а бөгөөд нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагын төрийн албан хаагчид оролцож, Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн талаар мэдээлэл сонсож, санал солилцож хэлэлцүүлэг өрнүүллээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг санаачилж УИХ-д өргөн мэдүүлсэн. Мөн УИХ-аас уг хуулийн төслийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий 11 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй Ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Г.Батхүүгээр ахлуулан байгуулсан юм. Тиймээс өнөөдрийн нээлттэй хэлэлцүүлэгт Ажлын хэсгийн ахлагч УИХ-ын гишүүн Г.Батхүү оролцож, төрийн албаны эрх зүйн шинэчлэлийн талаар мэдээлэл өгч, төрийн албан хаагчдын асуултад хариулт өглөө.

Өнгөрсөн хугацаанд Ажлын хэсэг аймгуудийн ИТХ-ын төлөөлөгчидтэй хэлэлцүүлэг өрнүүлж Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын талаар ярилцсан байна. Харин энэ удаад нийслэлийн шат шатны захиргааны албан хаагчидтай уулзаж, хуулийн шинэчилсэн найруулгын талаар хэлэлцүүлэг өрнүүлж байгаа нь энэ аж.

УИХ-ын гишүүн Г.Батхүү хэлэлцүүлгийг нээж хэлсэн үгэндээ “Намын угшил ярьдаггүй, танилын хүрээ хардаггүй тогтвортой төрийн албатай байхыг чухалчилж байгаа. Засаг төр солигдоход төрийн албан хаагчдыг халж сольдог, төрийн бодлого, үйл ажиллагаа алдагддаг байх нь буруу. Аль нэг намын бодлогоор хэн нэгнийг шууд албан тушаалд томилдог байдлыг шинэчилсэн найруулгаар хална” хэмээв.

Нийслэлийн захиргааны албан хаагчид хуулийн төсөлтэй холбоотойгоор хэд хэдэн санал санаачилга гаргалаа. Тухайлбал, төсөв хүндрэх бүрт төрийн албан хаагчдын цомхотгол, цалингийн хасалт хийх тухай яригддаг талаар хэллээ. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Г.Батхүү “Ирэх оны төсвийг УИХ-аар яг одоо хэлэлцэж байгаа. Гэхдээ хувь гишүүн би болон АН-ын бүлгийн зүгээс төрийн албан хаагчдын цалинг хасахгүй, цомхотгол хийхгүй тал дээр санал нэгдсэн.

Цалин хасах, цомхотгол хийх нь эргээд улсад илүү их сөрөг үр дагавартай. Нэг төрийн албан хаагч ажилгүй болоход байрны лизинг, машины зээл төлөгдөхгүй болно. Нийгмийн эмзэг давхаргад ч шууд орох боломжтой. Эргээд ажилгүйчүүд, эмзэг бүлгийн иргэдэд зарцуулах хөрөнгө мөнгө нь цалинг нь өгөөд ажиллуулахаас ч илүү зардал болдог байдал зөвхөн Монголд биш бусад улс орнуудад бий. Төрийн алба ч тогтвортой, залгамж халаатай байх ёстой” хэмээн хариулав.

Монгол Улсын Төрийн албаны тухай хууль 1994 онд батлагдсанаар төрийн алба нь бие даасан хуультай болж, өнгөрсөн хугацаанд хэд хэдэн удаа нэмэлт, өөрчлөлт оруулж боловсронгуй болгож ирсэн. Гэлээ ч өнөөгийн тогтолцоонд төрийн албан хаагчийн ажлын байр улс төрөөс хараат, төрийн албаны бүтэц, зохион байгуулалтыг намын бодлого шийдвэрээр өөрчилдөг, байгууллагуудын хоорондын ажлын уялдаа холбоо алдагдсан, хариуцлага тооцох механизм сул, хэрэгжилт хангалтгүй, нийгмийн баталгаа хангагдаагүй, намын харьяаллаар ажилд томилдгоос болж төрийн албаны хүний нөөцийн бодлого тогтворгүй, төрийн албан хаагчийн албан тушаал баталгаагүй, улс төрийн нөлөөлөлд автах, бие даасан хараат бус байдлаа хангаж чадахгүй байдал үргэлжилсээр ирсэн. 

“Монгол Улсын төрийн албаны эрхзүйн шинэчлэл” нээлттэй хэлэлцүүлэг

Иймээс хуулийн шинэчилсэн найруулгын гол зорилго нь улс төрөөс хараат бус, мэргэшсэн, чадварлаг, цомхон төрийн албыг бүрдүүлэхэд чиглэж байгаа. Энэ үндсэн дээр төрийн алба улс төрөөс хараат бус, мэргэшсэн, тогтвортой, чадварлаг байх, төрийн албан тушаал, түүнд тавих шаардлага, хариуцлага, төрийн алба хаах болзол, төрийн албанд ажиллах иргэдийг сонгон шалгаруулах, сонгон тогтоох, төрийн албан хаагчийн эрх зүйн байдал, баталгаа, төрийн албан хаагчдын ажил, үйл ажиллагаанд үнэлэлт, дүгнэлт өгөх систем, тогтолцоог боловсронгуй болгож, иргэд, хамт олны оролцоог нэмэгдүүлэх, олон нийтийн хяналтыг бий болгох чиглэлээр шинэ зохицуулалтыг тусгажээ.

Мөн “Мерит” буюу “Чадахуйн” зарчмыг Монголын төрийн албаны онцлогт нийцүүлэн “Төрийн алба мэргэшсэн, тогтвортой байх зарчим” гэж томъёолж хуульд төрийн жинхэнэ албаны удирдах болон гүйцэтгэх албан тушаал /ажлын байр/-д тавигдсан шаардлагыг хангахуйц мэдлэг, мэргэжил эзэмшиж мэргэшсэн, аливаа сонгон шалгаруулалт ил тод, шударгаар өрсөлдүүлэн шалгаруулах, төрийн жинхэнэ албан хаагч үйл ажиллагааны үр дүнгээр болон идэвх зүтгэл гаргасныхаа үнэлэмжээр албан тушаал дэвших, томилогдох, энэ хуульд заасан бусад томилгоо улс төрөөс болон  удирдах албан тушаалтнаас хараат бус байхаар тусган оруулсан.

УИХ-ын гишүүн Г.Батхүү

Ингээд хэлэлцүүлгийн үеэр Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Г.Батхүүгээс тодрууллаа.

Өнөөдрийн хэлэлцүүлгийн гол зорилго ач холбогдол юу вэ. Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын талаар мэдээлэл өгнө үү?

Ерөнхийлөгчөөс өргөн барьсан Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга, УИХ-ын нэр бүхий 7 гишүүний өргөн барьсан Нийтийн албаны тухай хуулийн төслийг нэгтгэж Төрийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг бэлтгэх Ажлын хэсгийг УИХ-ын даргын 2015 оны 170 дугаар захирамжаар байгуулсан.

Ажлын хэсгийн ахлагчаар миний бие ажиллаж байгаа. Энэ хуулийн талаар бүх аймгуудын ИТХ, Засаг даргын тамгын газруудаар хэлэлцүүлэг зохион байгуулж ард иргэдээсээ санал авсан. Өнөөдөр нийслэлийн иргэний танхимд нийслэлийн төрийн албан хаагчдын төлөөлөл болон нийслэл дүүргийн тамгын газрын ажилчдыг цуглуулж хэлэлцүүлэг өрнүүлж, санал авч байна. Энэ шинэчилсэн найруулга бол сонгуулийн өмнө цаг үеэ олсон сайн хуулийн төсөл болсон. Энэ хуулийн төслийг намрын чуулганаар хэлэлцэж батлах зорилт тавьсан.

Цаашдаа төрийн албаны бодлогыг тогтвортой хэрэгжүүлж ажиллах бололцоо боломжийг олгосон. Хэн нэгэн хүн сайд дарга болж, аль нэг нам ялснаар төрийн албанд ажиллах карьер дуусдаггүй байх хэрэгтэй. Төрийн албанд ажиллах хүн том шалгуурыг давж, карьерийн замаар дэвших зарчим баримтална.

Төрийн албанд удирдах албан тушаалд ажиллах гэж байгаа хүн ямар байх вэ гэдгийг хуулиндаа тодорхой оруулж өгч, төрийн жинхэнэ мэргэшсэн албан хаагчид Монголын төрийг урт хугацаанд найдвартай авч явах боломж бололцоог шинэ хуулиар олгоё гэж байгаа юм.
Дэвших карьерийн зарчим гэдэг нь хэлтсийн ажилтан яаж ахлах мэргэжилтэн болох вэ, дараа нь яаж хэлтсийн дарга болох вэ, хэдэн жил ажиллах вэ, ямар амжилт үзүүлэх вэ, ямар чадвартай байх вэ зэргийг тодорхойлж өгөх юм. 

Өнөөдөр нийслэлийн төрийн албан хаагчид хэлэлцүүлэг өрнүүлж байна. Өмнө нь орон нутгийн төрийн албан хаагчдаас мөн хэлэлцүүлэг өрнүүлж санал авсан гэлээ. Ямар санал санаачлагууд гарч байна?

Хуулийн хэлэлцүүлэгтэй холбоотой гарч буй саналууд төрийн албан хаагчдыг итгэлтэй, тогтвортой ажиллуулдаг болгооч ээ гэж байна. Аль нэг намд тал засаж байж, аль нэг намыг цээжээрээ хамгаалж байж төрийн албанд үлддэг, улстөрийн бодлогыг төрийн албаар дамжуулан явуулдаг энэ байдлыг зогоож өгөөч гэж байна.

Тэгэхээр урт хугацаанд сайн ажиллах бололцоог олгож, хамгийн чадвартай нь төрийн албанд очиж, хамгийн их зүйлийг хийж бүтээж болдог байх хэрэгтэй. Гэхдээ төрийн албанд очихоор дархлагдана гэсэн үг биш. Хэрэв муу ажиллавал хариуцлага тооцож, улсад хохиролл учруулбал хохирлоо барагдуулдаг байна. 

Шинэчилсэн найруулгыг бэлтгэх хэлэлцүүлэг өрнүүлэх санал авах ажил үүгээр өндөрлөхгүй байх. Цаашдаа ямар ажил хийх вэ, саналаа хэрхэн өгч болох вэ?

Одоогоор нутгийн харьяаллаараа Засаг даргын Тамгын газартаа, УИХ-ын Тамгын газар, Байнгын хороонд, Төрийн албаны зөвлөлд саналаа өгөх боломжтой байгаа. Мөн энэ сарын 30-нд буюу баасан гаригт Төрийн ордонд нэлээд өргөн хүрээг хамарсан хэлэлцүүлэг зохион байгуулна. Хэлэлцүүлэгт нийслэл, аймаг орон нутгийн ИТХ, Засаг даргын Тамгын газрын ажилчид, төрийн албаны зөвлөлийн салбаруудын ажилчид оролцуулж бүх саналуудыг нэгтгэж ажиллана.  Гарсан бүх саналуудыг хуульд тусгаж, ойлгомжтой, хэрэгжүүлэхэд хялбар, нийгэмд таалагдсан хууль гаргана. Нийгэмд таалагдана гэдэг нь зөв хууль гэсэн үг.