НИТХ-ын Эрүүл мэндийн байнгын  хорооны хурал болж, Архи, тамхины тухай хуу­лийн хэрэгжилт болон хүнс­ний аюулгүй байдлын талаар­хи иргэдийн гомдлыг хэлэлцлээ. Архи, тамхины хяналтын тухай хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавих ажлын хэсэгт нийслэлийн төр  захиргааны байгууллагын холбогдох албан тушаалтнууд орж ажиллажээ.

Хурлын эхэнд  ажлын хэсгийн ахлагч нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Хууль, эрх зүйн хэлтсийн дарга С.Отгонгэрэл Тамхины хяналтын тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаар танил­цууллаа. “Тэрээр Тамхины хя­налтын тухай хуулийн дөрөв­дүгээр зүйлийн 4.1.4 дэх заалтын дагуу тамхины хэрэг­лээ, дам тамхидалтын улмаас хүний эрүүл мэнд, эдийн засаг, байгаль орчинд учруулах сөрөг үр дагаврын талаархи шинжлэх ухааны үндэслэлтэй бодит мэдээлэл, сургалт сурталчилгаа болон тамхинаас гаргах эмчилгээ хүртээмжтэй болгох зорилгоор нийслэл хотын хэмжээнд сургалт сурталчилгааны ажлыг байнга зохион байгуулан ажиллаж байна.

Дэлхийн тамхигүй өдрийг “Тамхин бүтээгдэхүүний хууль бус худалдааг зогсооё” уриан дор зохион байгуулж, Эрүүл мэнд спортын яам, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, Мэргэжлийн хяналтын газар болон холбогдох бусад байгууллагатай үйл ажил­лагаагаа уялдуулан ажиллалаа. 

Нийт 80 гаруй удаагийн сургалтанд  6512 хүнийг хамруулж, есөн төрлийн 5000 гаруй сурталчилгааны материал тараан, явган аялал, спорт тэмцээн, гар зургийн уралдаан гэх мэт олон төрлийн үйл ажиллагаа зохион байгуулсан.

Хүнсний яармаг худал­дааны төв, Норжин худал­даа­ны төв, Амгалан зах, Офи­цер зах, Баянзүрх зах, Жу­ков болон Эко худалдааны төв зэрэг газарт “Олон ний­тийн газар тамхи татахыг хориг­­лоно”, “Утаат тамхи татахыг хориглоно” гэсэн сур­тал­­чил­гааны материал байр­луул­сан” гэв.  Мөн тэрээр “ Дүү­рэг, хороодын Засаг дарга на­рын ажлын үр дүнгийн гэ­рээнд тусгагдаад хэрэгжиж бай­гаа Эрүүл аюулгүй байд­лын индекст “100 хувь” там­хигүй орчин бүрдүүлсэн байгуул­лага, аж ахуйн нэг­жийн тоо үзүүлэлтийн хү­рээнд Хүрээ амаржих га­зар, Сүхбаатар дүүргийн дөрөв­дүгээр хорооны Засаг дарга, Сүхбаатар дүүргийн  Цаг­даа­гийн нэгдүгээр хэлтсийн хэв журмын тасагтай түншлэлийн гэрээ байгуулж тамхигүй орчинг бүрдүүлсэн. Аж ахуйн нэгж байгууллагын орох халга, хүлээлгийн танхим зэрэг хуулиар тамхи татахыг хориглосон газарт анхааруулах тэмдэг, санамж, 3238 ширхэг зурагт хуудас наасан” гэлээ.

 Ажлын хэсгийн ахлагч Тамхины хяналтын тухай хуулийн  хэрэгжилтийг шалгах явцад ололттой  талаар Өрхийн эрүүл мэндийн төв, дүүргийн Эрүүл мэндийн төвүүд, харьяа эмнэлгүүд иргэд, оюутан, сурагч өсвөр үеийн дунд Тамхины хяналтын тухай хууль, тамхины хор уршиг, дам тамхидалтын талаархи мэдээлэл сургалт, суртал­чилгааг олон сонир­холтой хэлбэрээр өргөн хүрээ­тэй зохион байгуулснаар хүмүүсийн мэдлэг нэмэгдэж ханд­лага өөрчлөгдөж байна. Өрх, дүүргийн эрүүл мэндийн төвүүдийн архи, тамхи, мансууруулах, сэтгэ­цэд нөлөөт бодисын хэрэг­лээг эрт илрүүлж, эрсд­лийг тодорхойлон, зөвлө­гөө өгөх тухай тусгай хө­төлбөр нэвтрүүлснээр эмч мэргэжилтнүүдийн ур чадвар нэмэгдэж, нарийн мэргэжлийн эмчид хандах хүлээлт багассан байна гэв.

Тус хуулийн хэрэгжилтийн дутагдалтай талын тухай Эрүүл мэндийн даатгалын системийн санхүүжилт 2015 онд хаагдснаар тамхинаас гаргах тусламж үйлчилгээ, утсаар үнэгүй зөвлөгөө өгөх бүтэц,  зохион байгуулалтыг хийх, сургалт сурталчилгааны материал хэвлүүлэх боломж­гүй болсон нь хуулийн хэ­рэг­жилтэд муугаар нө­лөөлж байна. Мөн олон улсын Там­хи­ны хяналтын суурь кон­венци, Монгол Улсын Тамхины хяналтын тухай хуулийн хяналт сул, хариуцлага тооцохгүй, хариуцлагыг хэн тооцох зэрэг нь тодорхойгүйн улмаас хуулийн хэрэгжилтэд сөргөөр нөлөөлж байна гэлээ.

Ингээд Тамхины хяналтын тухай хуулийг хэрэгжүүлэхэд анхаарах зүйлийн талаар дараахь саналыг ажлын хэсгээс гаргасан. Тамхигүй орчныг дэмжих, тамхидалт, дам тамхидалтаас сэргийлэх, тамхинаас гарах эмчилгээ, утсаар зөвлөгөө өгөхөд эдийн засгийн хөшүүрэг, урамшуулал шаардлагатай байна.Тамхины  хууль бус худалдаа улам далд байдалд орж байгаа тул олон улсын тамхины хяналтын суурь конвенци, Монгол Ул­сын тамхины хяналтын тухай хуу­лийг сурталчилах, ухуул­га сурталчилгааг тогт­мол­жуу­лах, хяналтыг нэмэгдүүлж, ха­риуцлага тооцох меха­низмыг бүрдүүлэх хэрэг­тэй байна гэж  ажлын хэсэг онцоллоо. 

Ажлын хэсгийн дарга  мэдээлэл хийсний дараа Там­хины хяналтын тухай хуу­лийн хэрэгжилтийн талаар НИТХ-ын төлөөлөгчид асуулт тавьж хариулт авсан. Тухайлбал,  НИТХ-ын төлөөлөгч Ж.Амар­санаа “Өнөөдрийн байдлаар хаана, хэчнээн тамхи татах цэг ашиглалтад орсон болон эдгээр тамхи татах цэгийн санхүүжилтийг хэн гаргасан бэ?” гэхэд  “Тамхи татах цэг байгуулах асуудал бол Бизнес хөгжлийн төвд хамаардаг байсан. Тус төв татан буугдсан. Тухайн төвд хамаардаг компани хэдэн цэг байгуулсан ч улсад хүлээлгэж өгөөгүй” гэж ажлын хэсгээс хариулсан. 

Мөн “Нийтийн эзэмшлийн гудамжинд тамхи татсан хүнийг Цагдаагийн байгуул­лага торгох ёстой. Нийслэлийн хэм­жээнд 2014, 2015 онд хэдэн хүнийг торгосон бэ?” гэж НИТХ-ын төлөөлөгч асуухад ажлын хэсгийн гишүүн нийслэлийн Цагдаагийн газрын Үйл ажиллагааны хэрэгжилтийг зохицуулах хэлтсийн дарга, цагдаагийн дэд хурандаа н.Цэрэнпунцаг “2015 оны эхний арван сарын байдлаар 1441 иргэн, гурван аж ахуйн нэгжийг 74.1 сая төгрөгөөр торгосон. Өмнөх онтой харьцуулахад зөрчил гаргасан иргэдийн тоо 63 хувиар, ногдуулсан торгуулийн хэмжээ 53.8 хувиар өссөн үзүүлэлт гар­сан. Эдгээр торгуулсан иргэний 40 хувь нь нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайд тамхи татсан байдаг. Нэг удаагийн торгуулийн хэмжээ 50 мянган төгрөг” гэв.  Мөн ажлын хэсгээс Тамхины хяналтын тухай хуулийг зөрчиж нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайд тамхи татсан иргэнийг Цагдаагийн албан хаагчид торгох эрхтэй.

Харин Мэргэжлийн хяналтын байцаагчид  аж ахуйн нэгжийн хяналт шалгалтаар илэрсэн зөрчилд арга хэмжээ авах эрхтэй байдаг гэв. Тамхины хяналтын тухай хууль зөрчсөн иргэн, аж ахуйн нэгжийг Цагдаагийн албан хаагчид, Мэргэжлийн хяналтын байцаагчид болон бүх шатны Засаг дарга нэр торгох эрхтэй байдаг аж. Торгуулийн мөнгө хаашаа ордог талаар  асуухад ажлын хэсгээс Төрийн сан руу ордог гэв.  Ажлын хэсгээс Тамхины хяналтын тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаар жил бүр гаргасан судалгааг танилцуулсан. 

Тамхины хяналтын тухай хуулийн хэрэгжилт 2013 онд 87 хувь, 2014 онд 81 хувь, 2015 онд 80 хувьтай гарсан гэж ажлын хэсгийн тайланд дурджээ. Сургууль, цэцэрлэгээс 500 метрээс дотогш тамхи зарж болохгүй гэсэн заалт хэрэгждэггүй. Мөн хууль бусаар гар дээрээс ширхэглэн худалдаалдаг явдал буурахгүй байгаа нь хуулийн хэрэгжилтийг 100 хувь болгоход гол саад болж буй хүчин зүйл гэж ажлын хэсгийн ахлагч тайлбарласан.