Салбарын сайдын тушаалаар боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын салбарын удирдах ажилтны анхдугаар зөвлөгөөн өнгөрсөн амралтын өдөр боллоо.

Дээрх дөрвөн салбарын 160 гаруй удирдах албан тушаалтан оролцсон уг зөвлөгөөнийг нээж сайд Ё.Баатарбилэг өнөөгийн байдал, цаашдын зорилтын талаар танилцуулсан юм. Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, “Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал-2030” төсөл хэрэгжүүлэх хүрээнд соёл, боловсрол, спортын үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах зорилго тавьсан аж. Тиймээс энэ оны улсын төсөвт өмнөх онд эхлүүлсэн 222, шинэ 381 төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр нийт 616.4 тэрбум төгрөг суулгажээ. Түүнчлэн шинээр баталсан 381 төсөл, арга хэмжээний худалдан авах ажиллагаа зохион байгуулах эрхийг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга болон Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газарт шилжүүлжээ. Ингэснээр бүтээн байгуулалтын явцад яам оролцох шаардлагагүй, зөвхөн үр дүнг шаардах юм байна.

Энэ оны хөрөнгө оруулалтын тэргүүлэх чиглэл нь хүүхэд бүрийг цэцэрлэгт хамруулах, гурван ээлжээр хичээллэж байгаа сургуулиудыг хоёр ээлжид шилжүүлэх, малчдын хүүхдийг дотуур байранд бүрэн хамруулах аж. Мөн шинжлэх ухаан технологи, инновацын салбарын дэд бүтцийг сайжруулах, үндэсний урлагийн ордон, байгалийн түүхийн музей, театр байгуулж, соёл, урлагийг дэмжих гэнэ.  БСШУС-ын сайд Ё.Баатарбилэг “Энэ онд гурван том зорилт тавьсан. Нэгдүгээрт, эрх зүйг шинэчлэх, хоёрдугаарт, хөрөнгө оруулалтын гүйцэтгэлийг дуусгах, гуравдугаарт, салбарын ажлын уялдаа холбоог хангахаар “Иргэний ёс зүйн боловсрол”-ын жил болгон зарлаж байгаагаараа онцлог болно. Мөн Ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нарын ачааллыг бууруулахад анхаарна. Судалгаагаар нэг багшийн хийж буй ажлын 37 хувь нь л үндсэн үүрэг буюу сурагчдыг сургахад зориулагдаж байна. Үлдсэн хувь нь тайлан гаргах болон бичиг хэргийн ажил гэнэ. Тиймээс багш нарын тайлан болон бусад бичиг баримтын ажлыг багасгах бодлого барина” гэлээ.

132 цэцэрлэг барихаар төлөвлөжээ

Улаанбаатарын эцэг, эхчүүд хүүхдээ цэцэрлэгт хамруулна гэдэг олдошгүй боломжуудын нэг болсоор удсан. Жил бүр сугалаа сугалж, хүүхдээ цэцэрлэгт хүмүүжүүлэх, эсэхээ шийддэгийг салбарын яамнаас цэгцлэхээр ажиллаж эхэлжээ.

Тодруулбал, энэ онд 132, ирэх онд 42 цэцэрлэг шинээр барихаар төлөвлөжээ. Ингэснээр нийт 26 350 хүүхэд цэцэрлэгт хамрагдах боломж бүрдэх юм. Мөн аж ахуйн нэгж, байгууллагууд дэргэдээ цэцэрлэг нээж, бие даан ажиллуулах, ачаалал ихтэй, төрийн өмчийн цэцэрлэгт багш нэмж ажиллуулах зэрэг арга хэмжээ авч, 2020 он гэхэд бүх хүүхдийг сургуулийн өмнөх боловсролд хамруулах зорилт тавьжээ. Уг зорилтыг хэрэгжүүлэхэд багш, боловсон хүчин шаардлагатай болох нь мэдээж.

Тэр дундаа дуу, хөгжмийн багш ховор гэдгийг салбарын сайд дурдсан. Үүнийг шийдвэрлэхийн тулд МУБИС-д дуу, хөгжмийн багшийн ангийг өнгөрсөн сард нээжээ. Сүүлийн 20 гаруй жил энэ чиглэлийн мэргэжилтэн бэлтгээгүй учраас улсын хэмжээнд 1000 гаруй дуу, хөгжмийн багш дутагдалтай байгаа аж. БСШУС-ын сайд Ё.Баатарбилэг “Дуу, хөгжмийн багшаас бусад боловсон хүчин хүрэлцэнэ гэж бодож байна. Юуны түрүүнд хүүхдээ хүмүүжүүлэх цэцэрлэгийн барилгатай болох нь чухал” гэсэн юм. Тиймээс “царцсан” сургууль, цэцэрлэгийн барилгын ажлыг бүрэн дуусгаж, ашиглалтад оруулах үүрэг өгчээ.

Модон жорлонгоос бүрэн салах уралдаан зарлана

Монгол Улсын 21 аймаг, 330 сумын соёл, урлаг, боловсролын салбар, тэр дундаа сургууль, цэцэрлэгийн ихэнх нь нүхэн жорлонтой.

Өмнө нь төдийлөн анхаарч, хүч хаяж шийдвэрлэж байгаагүй эл асуудлыг өөрчлөн шинэчлэх аж. Иргэд, тэр дундаа бага насны хүүхдүүд өвлийн хүйтэнд гадаа гарч, бие засдаг нь эрүүл мэндэд нь сөргөөр нөлөөлөх тул эл асуудлыг шийдвэрлэх уралдаан зарлаж, бүрэн шийдвэрлэх аж.

Одоогоор Ховдын Боловсрол, соёл, урлагийн газрынхан аймгийнхаа боловсролын байгууллагуудын нүхэн жорлонг устгах хэд хэдэн ажил хэрэгжүүлж эхэлжээ.

Энэ талаар газрын дарга М.Пүрэвхүү

“Манай аймгийн сумуудын сургууль, цэцэрлэгийн ихэнх нь нүхэн жорлонтой. Өнгөрсөн жил аймгийн төвийн гурав, зургаан сумын цэцэрлэг модон жорлонгоос нь ангижруулсан. Өмнө нь эл асуудлыг шийдвэрлүүлэхээр хэд хэдэн төсөл хэрэгжүүлэгч болон яаманд санал тавьсан. Өмнө нь бүх сургууль, цэцэрлэгийг боловсон жорлонтой болгохоор салбарын сайдтай ярилцаж, тодорхой шийдвэрт хүрсэн боловч хэрэгжүүлж чадаагүй. Сургууль, цэцэрлэгийн удирдлага ч ямар боломж байгааг судалж буй. Мөн дотуур байрандаа жорлонтой, халуун усны газартай болох хөрөнгийг шийдвэрлүүлэх саналаа аймгийн Засаг даргад хүргүүлсэн” гэв.

Харин Өмнөговь аймгийн БСУГ-ын дарга Г.Бат-Эрдэнэ

“Манай аймаг сумуудынхаа сургууль, цэцэрлэгийн модон жорлонг халахаар хэд хэдэн арга хэмжээ авч байна. Үүний хүрээнд сумын ЗДТГ болон бусад төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэгч байгууллагуудтай хамтарсан. Энэ жил гэхэд л хоёр сумын сургууль, цэцэрлэгийг цэвэр, бохир усны шугамд холболоо. Одоо хоёр сумын сургууль, цэцэрлэг, дотуур байрыг цэвэр, бохирын шугамд холбочихвол манай аймгийн бүх сум модон жорлонгоос сална” гэлээ.

Байгалийн түүхийн музейн барилгын хөрөнгө оруулалтыг ирэх онд шийдвэрлэнэ

Монгол орны байгалийн ховор, нандин олдвор, үнэлж баршгүй баримт бичгийг хадгалдаг Байгалийн түүхийн музейн барилга ашиглалтаас гараад зургаа дахь жилтэйгээ золголоо.

Тодруулбал, тус музейн барилгын ашиглалтын хугацаа 2013 онд дуусаж, үйл ажиллагааг нь зогсоосон. Тэгвэл салбарын сайд Ё.Баатарбилэг тус музейн барилгын асуудлыг ирэх онд шийдвэрлэх зорилт тавьсан талаар мэдээлэв.

Байгалийн түүхийн музейн захирал Н.Зоригтбаатараас энэ тухай   тодруулахад

“2018 он хүртэл БНСУ-ын соёлын буцалтгүй тусламжийг хүлээлээ. Хөрөнгийг нь л шийдчихвэл барилга барих боломж бүрдсэн. Тодруулбал, 2035 он хүртэл ашиглах хугацааг нь сунгасан, 3264 ам метр газар байна. Мөн 2015 онд барилгын зураг төслийг нь боловсруулаад бэлэн болгочихсон. Түүнчлэн барилга барих, дулаан, цахилгаан, холбоогоор хангах, цэвэр, бохирын шугамд холбох зөвшөөрлөө ч авчихсан. Тиймээс хөрөнгө оруулалт л шаардлагатай байна. Салбарын сайд ирэх оны төсөвт суулгана гэж амласан” гэсэн юм.

Харин БСШУС-ын дэд сайд Г.Ганбаяр

“БНСУ-ын талтай гурван ч удаа хэлэлцээр хийсэн. Одоогоор эцэслэн шийдвэрлэсэн зүйл алга. Гэхдээ энэ хавартаа багтаж Байгалийн түүхийн музейн барилга барих хөрөнгийг шийдвэрлэнэ. БНСУ-аас 20 орчим сая долларын буцалтгүй тусламж авах хэлэлцээр бүтэхгүй бол 2020 оны улсын төсөвт суулгах асуудлыг хэлэлцэхээр төлөвлөсөн. Уг нь Ё.Баатарбилэг сайд байнгын хорооны даргын хувьд БНСУ-ын талтай өнгөрсөн нэгдүгээр сард уулзсан. Гэсэн ч эцсийн шийдвэр гараагүй учраас 2020 оны төсөвт суулгах тал дээр анхаарах хэрэгтэй” гэлээ.

Мөн үндэстний дархлаа болсон язгуур өв соёл, ардын мэдлэг ухааныг хойч үедээ өвлүүлэх бодлогын баримт бичиг болох “Соёлын биет бус өвийг хамгаалах” үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулжээ. Чулуун соёлын өвийг бүртгэх, хамгаалах, сэргээн засварлах, сурталчлах, түүнд түшиглэсэн аялал жуулчлалын шинэ бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ бий болгох “Чулуун соёлын өв” хөтөлбөрийг 2018-2024 онд, “Сонгодог урлаг-3” үндэсний хөтөлбөрийг 2018-2023 онд хэрэгжүүлэхээр баталжээ.

Чанаргүй их, дээд сургуулийн тоог цөөлнө

Манай улс нэг хүнд ногдох дээд боловсролтой иргэдийн тоогоор дэлхийд дээгүүр бичигддэг.

Гэсэн ч чанаргүй дипломтой иргэн олширч, ажиллах хүчгүй боллоо гэсэн шүүмжлэл хаяагүй дуулддаг. Тиймээс БСШУСЯ-наас чанаргүй боловсон хүчин бэлтгэдэг их, дээд сургуулийн тоог цөөлөх бодлого барьж эхэллээ. Ингэхдээ 10 жилээр олгодог их, дээд сургуулиудын магадлан итгэмжлэлийн хугацааг таван жил болгож бууруулжээ. Учир нь 10 жилийн хугацаатай магадлан итгэмжлэл авсан сургуулиуд чанаржихгүй, хөгжихгүй байгаа талаар салбарын мэргэжилтнүүд хэлсэн. Магадлан итгэмжлэх хугацааг богиносгосноор төр, хувийн өмчит их, дээд сургуулийн сургалтын чанар сайжирч, хөгжинө хэмээн үзэж буй. Түүнчлэн нэг удаа магадлан итгэмжлэх шалгалтад бүдэрсэн сургууль дахин орох эрхгүй болох аж. Тиймээс одоо магадлан итгэмжлэхээ авч чадаагүй сургууль дахин үйл ажиллагаа явуулах эрхгүй гэдгийг БСШУС-ын дэд сайд Г.Ганбаяр хэллээ.

Шинжлэх ухааны байгууллагууд орлогоо өөрсдөө зарцуулах боломжийг судална

Дэлхийн улс орнууд жилд дунджаар ДНБ-ийхээ хоёр хувийг шинжлэх ухаан, технологийн салбарт зарцуулдаг аж.

Гэтэл манай улс үүнээс 20 дахин бага буюу 0.1 хувийг төсөвлөдөг нь эл салбар хөгжихгүй, дорвитой ажил хийж чадахгүй байгаагийн гол шалтгаан гэдгийг ШУА-ийн ерөнхийлөгч Д.Рэгдэл тус зөвлөгөөний үеэр онцоллоо.

Мөн манай улсын шинжлэх ухааны салбарын тоног төхөөрөмжийн 80 гаруй хувь нь 1990 оноос өмнөх буюу 30-аас дээш жилийн настай гэнэ.

Үүнээс шалтгаалж эрдэмтдийн хийсэн туршилт, эрдэм шинжилгээний ажлуудын үр дүнг бүрэн, нарийн тооцоолж чаддаггүйгээс өндөр хөгжилтэй орны сэтгүүлд хэвлүүлэх эрх байдаггүйг ШУА-ийн ерөнхийлөгч Д.Рэгдэл хэлсэн юм.

Аливаа улс тус салбартаа төсвийнхөө 0.5-аас дээш хувийг зарцуулбал улс орны эдийн засагт бодитой хувь нэмэр оруулдаг тухай салбарын сайд ч дурдсан юм. Тиймээс ирэх жилүүдэд тус салбарт анхаарал хандуулахаа мэдэгдсэн. Энэ оны хувьд улсын төсөвт ШУА-ийн нэгдсэн байрны өргөтгөлийг барих зориулалтаар 1.5 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулахаар суулгажээ. Мөн инженер, технологийн дээд боловсрол төслөөр МУИС, ШУТИС-ийн судалгааны лабораториудын тоног төхөөрөмжийг шинэчлэхэд 34 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулах аж. Түүнчлэн шинжлэх ухааны байгууллага, хүрээлэн, төвүүд судалгааныхаа үр дүнд хуримтлуулсан орлогоо өөрсдөө зарцуулах боломжийг нь судалж буй аж.

Спортын клубүүдийг магадлан итгэмжлүүлэх журам батлуулна

Спортын салбарт төрөөс баримтлах бодлого болон Биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийг энэ онд батлуулахаар төлөвлөжээ.

Олимпын наадамд бэлтгэх үндэсний хорооны төлөвлөгөөт ажлыг эрчимжүүлэх, үндэсний шигшээ багийн тамирчдыг олон улсын тэмцээн болон хамтарсан бэлтгэлд оролцоход дэмжлэг үзүүлэх, спортын клубийн магадлан итгэмжлэх журмыг баталуулхаар төлөвлөжээ. Ингэснээр магадлан итгэмжлэгдсэн спортын клубээр үйлчлүүлсэн иргэний төлбөрийг Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас хөнгөлдөг болох юм байна.

Түүнчлэн ерөнхий боловсролын сургуулийн биеийн тамирын хичээлийн хөтөлбөрт бие бялдрын түвшин тогтоох сорилыг оруулах төслийг боловсруулж, батлуулах зэрэг ажлыг онцоллоо. Салбарын бодлого, үйл ажиллагааг эрчимжүүлэхийн тулд эрх зүйн шинэчлэлийг эрчимжүүлэх, санхүү хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааг онцгой анхаарах чиглэлийн 19 зүйл бүхий уриалга гаргаснаар удирдах ажилтны зөвлөгөөн өндөрлөсөн юм.