Дэлхий нийтээр Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудалд анхаарал хандуулж, цаашид гарч болох уур амьсгалын өөрчлөлтөд хэрхэн дасан зохицох вэ, уур амьсгалын өөрчлөлтөд хүний үйл ажиллагааны улмаас учирч байгаа сөрөг нөлөөллийг хэрхэн бууруулах боломжтой вэ гэсэн асуудлыг өнөөдөр /2019.03.21/ хэлэлцэж байна. 

Тодруулбал “Уур амьсгалын өөрчлөлт Хүн, мал, амьтны эрүүл мэнд, ургамлын гарцад үзүүлж буй нөлөөлөл” сэдэвт зөвлөгөөнийг ХХААХҮЯ-ны Шинжлэх ухаан, технологийн салбар зөвлөл, ЗГХЭГ, БОАЖЯ, ЭМЯ-тай хамтран төрийн ордны Сүхбаатар танхимд зохион байгуулж байна. Зөвлөгөөнд ХХААХҮЯ-ны Мал аж ахуйн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Д.Батмөнх, БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбат нар болон салбар бүрийн эрдэмтэн судлаачид, албаны төлөөлөл оролцов.

Монгол орны хувьд Уур амьсгалын өөрчлөлтөд хамгийн эмзэг салбар болж байгаа бэлчээрийн мал аж ахуй, газар тариалангийн салбарт уур амьсгалын өөрчлөлт ямар нөлөө үзүүлж байгаа талаар манай эрдэмтэн судлаачид олон талын судалгаа хийж, зөвлөмж боловсруулж байна.

Судалгаагаар нийт малын тоонд 1961-1990 онд дунджаар ямаан сүрэг 19.5 хувийг эзэлдэг байсан бол 2018 онд 40.8 хувийг эзлэх болж сүргийн бүтэцэд томоохон өөрчлөлт гарчээ. Бог малын дотор хонь, ямааны эзлэх хэмжээ 1961-1990 оны дунджаар 3 хонь, 1 ямаа гэсэн харьцаатай байсан бол 2018 онд  үндсэндээ 1 хонь, 1 ямаа гэсэн харьцаатай болж өөрчлөгдсөн байна. Харин уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөгөөр агаарын температур 1940-2015 онд 2,24o C-ээр, гадаргын болон гүний усны ууршилт говийн бүс нутагт хангайн бүс нутгаас 2.4 дахин их нэмэгджээ. Мөн  манай орны нийт нутаг дэвсгэрийн 80-90 хувь нь уур  амьсгалын  өөрчлөлтөд  өртөх өндөр магадлалтай байна.   

Бэлчээр доройтоход нийт ургамлын зүйлийн 43.3-90%  нь мөхсөн, малд идэгддэг ургамлын зүйлийн тоо цөөрсөн, уулын хээр, хээр, цөлийн хээрийн бүс болон цайдмын доройтсон бэлчээрийг 15 жил малын хөлөөс чөлөөлөн хашиж хамгаалахад хүчтэй болон дунд зэрэг доройтсон бэлчээр байгалийн аясаар сэргэхгүй болсон зэрэг нь нөлөөлжээ. Бэлчээрийн усан хангамж хүрэлцээгүй байгаа нь нэг цэг дээрх малын бөөгнөрөл хэт их болж цэгэн цөлжилт газар сайгүй  үүсэж байгаа судалгааны дүн гарч байна.

Дээрх асуудлуудаас гадна бидний анхаарал хандуулах зайлшгүй шаардлагатай байгаа нэг асуудал бол Уур амьсгалын өөрчлөлт хүн, мал, амтны эрүүл мэндэд цаашид ямар нөлөөлөл үзүүлж болох, гарч болох эрсдэлээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх вэ гэдэг асуудал юм.

Олон улсын төвшинд хийгдэж байгаа судалгааны зарим үр дүнгээс үзвэл уур амьсгалын өөрчлөлтийн шууд нөлөөллөөр байгаль цаг уурт дулаарал, халалт, цөлжилт, далайн усны төвшин нэмэгдэх, байгалийн гамшигт үзэгдлийн давтамж нэмэгдэх зэрэг сөрөг үзэгдэл гарч байгаа бол түүний дам нөлөөгөөр мал аж ахуй, газар тариалангийн салбарын гарц, өгөөж буурах, хүнсний бүтээгдэхүүний чанарт өөрчлөлт гарах, хүнсний аюулгүй байдал алдагдах, усны хомсдол, бохирдол үүсэх, зарим төрлийн хортон шавьж олшрох зэргээр хүн, мал, амьтны хүрээлэн буй амьдрах орчинд дам нөлөөлөл үзүүлсээр байна.

Тиймээс дараах зорилтуудыг тавьж ажиллаж байна. 

• Бэлчээрийн  тухай хуулийн төсөлд зарим өөрчлөлт оруулж Засгийн газар, УИХ-аар хэлэлцүүлэх ажлыг эхлүүлж, зохион байгуулах

• бэлчээрийн даацад тохирсон цөөн тооны мал сүргийг өсгөн үржүүлж ашиг олох боломжийг бүрдүүлэх
• Мал аж ахуйг  уур амьсгал,  байгаль, экологийн өөрчлөлтөд дасан зохицсон, эрсдэл  даах чадавхтай болгох арга хэмжээг дэс дараатай авч хэрэгжүүлэх,
•  Мал аж ахуйн түүхий эдийг боловсруулах, бэлтгэх ажлыг үр дүнтэй, харилцан ашигтай зохион байгуулах “Мал аж ахуйн үйлчилгээ” үзүүлэх компаниудыг байгуулах  ажлыг судлах
• Бэлчээрийн усан хангамжийг сайжруулах ажлын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, хайгуул судалгааг ШУ-ны үндэслэлтэй хийх
• Бэлчээрийн ургамал хамгааллын арга хэмжээнд зарцуулах улсын төсвийн хөрөнгийг 3-5 дахин нэмэгдүүлэх
• Эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх
• Мал аж ахуйд хөдөлмөр хөнгөвчлөх техник, технологийг нэвтрүүлэх, малчдын хөдөлмөр ахуйн нөхцөлийг сайжруулах  арга хэмжээ авах

Өөрчлөгдсөөр байгаа дэлхий ертөнц, уур амьсгалын өөрчлөлт, түүний улмаас гарч болох эерэг, сөрөг нөлөөллийг эрт танин мэдэж, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авснаар ард иргэдийнхээ эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, эрүүл, чанартай хүнсээр хангагдах баталгааг сайжруулах боломжтой юм.  Дэлхийн Усны өдрийг угтан зохион байгуулж байгаа энэхүү зөвлөгөөний ач холбогдол нь цаашид дээрх чиглэлээр төрөөс баримтлах бодлогыг илүү боловсронгуй болгоход хувь нэмрээ оруулахад оршино.