Улаанбаатараар сонин сайхан юу байна? гэхээр "Утаа л байна" гэж хэн хүнгүй хариулна. Монголчууд маань дарга, цэрэг гэлтгүй бүгдээрээ уушигны өвчтэй болж, үр хүүхэд нь нялхаараа эмгэг согогтой болж байх шиг. Утааны улирал эхэлсээр нутгаас ирсэн хүн бүгд бүгшүүлж ханиана. Уг нь бид энэ гамшгийг арилгах гэж олон жил, хэн хүнгүй ярьж, дээр доргүй нэлээн олон ажлыг хийсэн болгож ярьдаг ч үр дүнг нь үзэх биш улам дордож байна.

1989 онд анх Бээжинд оюутан болж ирээд, том хотын их тоос тортог, гашуун утааг анх үзэж, орой үдэш холын юмс үзэгдэхгүй болохыг хараад гайхдаг байлаа. Тэр үед энэ хотын өвөл яг манай нийслэл шиг утаатай, бараг дор байсан юм. Дор гэдэг нь тэр үед Бээжинд хэзээ ч ам хамраа цэвэрлэхэд хар хөө гарна. Цайвар өнгийн цамцыг яаж цэвэрхэн өмсөөд өдрийн талд зах нь хав хар болдог байлаа. Бээжинд нар харагдахгүй, өвөлдөө хар саарал өдрүүд, зундаа мөнхийн тоос татсан бүүдгэр өдрүүд болдог байсныг энэ хотод алба, амины ажлаар зорчсон хүн бүхэн мэдэж байгаа. Гэтэл одоо тийм биш, энэ хотын агаар яаж цэвэршсэн, өвөлдөө хөх тэнгэртэй, зундаа хүн наршихаар хурц нартай болсныг манай иргэд шагшдаг.

Бээжин хот агаарын бохирдол, утааны асуудлыг яаралтай шийдвэрлэхээр ердөө хорин найман багц асуудлыг дэвшүүлж, 2 жилд амжилттай хэрэгжүүлснээр өнөөгийн амжилтад хүрсэн байна. Үүнд 2008 оны "Бээжин 2008" олимпт бэлтгэх ажил ихээхэн хүч өгсөн нь мэдээж. Гэхдээ Бээжинчүүд асуудлыг их мөнгөөр биш иргэн,'байгууллага бүр өөрийн ухамсартай үйл ажиллагаа, дээд шатны байгууллагаас гаргасан тогтоол шийдвэрийг сахин биелүүлэх, төрийн албан хаагчид өөрийн ажил, мэргэжилдээ хариуцлагатай хандах, ажиллаж чадахгүй бол зайгаа тавьж өгөх, иргэн, компанийн захирал, дарга цэрэг хэн ч бай хууль дүрмээ биелүүлж чадахгүй бол хуулийн тэгш хатуу хариуцлага хүлээдэг зарчмаар шийджээ. Энэ бол ажлын үр дүн хурдан илэрч, улс орон хөгжиж, ард түмний амьдрал сайжирдаг бодит жишээ юм, Жишээ нь, Барилгын компанийн захирал, тээврийн компанитай гэрээ хийж барилгын хаягдлыг зөөх ажиллагаандаа хууль, дүрэм зөрчих битүүмжлэлгүй тээврийн хэрэгсэл ашигласан нь мэдэгдэхэд, тухайн хот дүүргийн зам тээврийн хяналтын албаны дарга, замын цагдаагийн дарга, тээвэрлэгч, тээвэрлүүлэгч компанийн захирал, жолооч гээд бүгд адил хуулийн харицлага хүлээдэг байна.

Хотын агаарын бохирдол, утааг цэвэрлэхээр хэрэгжүүлсэн эхний гол асуудал бол 1998 оны эцсээс Бээжин хотын захиргаа, Хятад улсын байгаль, орчны хамгаалалтын хууль зэрэг холбогдох хууль тогтоомжуудад тулгуурлан 28 төрлийн арга хэмжээг2 жилийн хугацаанд авч хэрэгжүүлэхээр зарлажээ. Энэ заалтуудаас манай Улаанбаатар хотод хэрэгжүүлж болох арга хэмжээнүүдээс бичмээр санагдлаа.

Журмын нэгдүгээр заалтад айл өрхөөс эхлээд бүх аж ахуйн байгууллага, үйлдвэр, албан байгууллага утааны эх үүсвэр болсон нүүрс түлэхийг зогсоох, нүүрс, шахмал түлш хэрэглэдэг цахилгаан станц, уурын зуух, ган төмөрлөгийн үйлдвэр, цемент шохойн үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагааг 2 жилийн хугацаанд тодорхой үе шаттайгаар зогсоож, хотоос нүүлгэн шилжүүлэх шийдвэр гаргажээ.

Мөн айл өрх, албан байгууллага, аж ахуйн нэгж өөрийн эзэмшлийн харьяа бүх шороон хөрс бүхий талбайг, ямар нэгэн булан тохой үлдээхгүйгээр зүлэгжүүлэх, ойрын хугацаанд байшин барилга барих буюу өөр зориулалтаар ашиглах бол талбайг цемент бетон буюу бусад талбайн зориулалтын хавтангаар хучих ажлыг хийхээр төлөвлөжээ.

Түүнчлэн, хотын дотор барилгын үйлдвэрлэл явуулж буй бүх аж ахуйнууд улсын болон тус хотын байгаль орчныг хамгаалах хууль журам, стандартыг үйл ажиллагаандаа мөрдлөг болгох, Үүнд: Барилгын нураах, барих бүх үйл ажиллагаанд битүүмжлэлийг сайтар хийж, усаар шүрших чийгшүүлэх, ачааг тээвэрлэх замын хөрсийг хатууруулж услах, тээврийн хэрэгсэл нийтийн зам гудамж талбайд нэвтрэх хэсгийг услах, байнгын цэвэрлэгээний төхөөрөмж бүхий ажилчин томилон машины дугуйны шаврыг цэвэрлэж нийтийн замд гаргах, барилгын хог хаягдал, бараа материалыг битүүмжлэл бүхий автомашинаар гүйцэтгэх.

• Хот дотор тээврийн үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуй, хувь хүмүүс тээвэрлэлтийн явцад тоос босох, гудамж, зам, талбайг бохирдуулах савлагаагүй ачааг тээвэрлэхдээ битүүмжлэл бүхий тээврийн хэрэгслэлийг ашиглах, тоос дэгдэх үнс, ахуйн хаягдалыг тусгай зориулалтын уутанд савлаж тээвэрлэх,
• Хот  цэцэрлэгжүүлэх болон ойн аж ахуйн байгууллагууд хот, хот орчмын нутаг дэвсгэрт мод тарьж ойжуулах, хуучин тариан талбай байсан сул шороон хөрстэй газрыг зүлэгжүүлэх ажлыг яаралтай хийх,
• Хот, дүүргийн байгаль орчны болон үйлдвэр худалдааны мэргэжлийн хяналтын байгууллагууд3 дугаар тойрог замын дотор үйл ажиллагаа явуулж байгаа ресторан, хоолны газруудын гал зуух, утаа сорогчид шалгалт хийж, нүүрс, шахмал түлшний хэрэглээг зогсоож, хий,цахилгаан үүсгэвэр бүхий зуух, шарах төхөөрөмжийг ашиглуулах,
• Ил задгай шорлог хийж мах, шарах үйлчилгээг зогсоож, шүүлтүүртэй яндан бүхий тусгай зориулалтын газар хийх, Хэрэглээнд байгаа бүх төрлийн нүүрс, түлшээр галлаж халаадаг халаалтын зуухыг хотын нүүрсний компани үнэлэн буцаан худалдаж авах,
• Хэрэглэгчдийг зуун хувь хийн түлшээр хангах, Үүнд 1999 оны эцэс гэхэд хотын хийн түлшний түгээлтийн хүчин чадлыг 700 сая куб метрт хүргэж өргөжүүлэх,
• Хот, дүүрэг нүүрсний хэрэглээгүй болгох төслүүдийг шуурхай хэрэгжүүлж, 2002 он гэхэд хот бүхэлдээ нүүрсний хэрэглээг зогсоох,
• 1999 оны 3 дугаар сараас Албан байгууллага айл өрхөд хийн болон цахилгаан зэрэг орчны бохирдолгүй сэргээгдэх эрчим хүчний үүсгэвэр ашигласан халаалтын системийг хэрэгжүүлж эхлэх, Цахилгаан халаалтын систем ашигласан айл өрх албан байгууллагуудын цахилгааны үнийг "Хотоос нийтийн дулаан өгөх хугацаа"-тай уялдуулж, 50 хувь хөнгөлөх Бээжин хотын ойр орчмын нүүрс борлуулах аж ахуйнуудын борлуулалтын эрх авах. үйлчилгээ явуулах гэрчилгээг нарийн шалгуураар олгох, борлуулах нүүрсний утаан дах хүхрийн хүчлийн хийн найрлагын стандартыг 0.2 хувиар тогтоох шийдвэр гаргажээ.Үүнээс гадна ачааны авто машин өдрийн цагаар хот руу орохыг хориглох, дизель хөдөлгүүртэй болон 14 жилээс дээш ашигласан суудлын автомашиныг хотын замын хөдөлгөөнд орохыг хориглож, дах хорт бодисын ялгаруулах хэмжээ улсын тогтоосон хэмжээнээс их суудлын автомашиныг зөрчлөө застал замын хөдөлгөөнд орох эрхийг хасах,
• Хотын хэмжээнд автомашин борлуулах аж ахуй, үйлдвэрүүдэд хорт утааны ялгаруулалтыг багасгах технологийн өндөр шаардлага тавин, утааны хэмжих төхөөрөмжийг борлуулалтын цэг бүрт тавих, борлуулж буй автомашины утааны хяналтад орж хэр тэнцсэнээр улсын дугаар олгох,
• Хотын нийтийн тээвэр, шуудан, такси зэрэг олон тооны автомашин замын хөдөлгөөнд оролцдог компаниудад техникийн бүрэн бүтэн байдал, утаа ялгаруулалтыг өдөр бүр хянах төхөөрөмж тавих,
• Байгаль орчны бохирдол, үлэмжийн хий хорт утаатай хийх ухуулга сурталчилгааны ажлыг хүчтэй болгох, энэ чиглэлийн мэдээ мэдээллийг хэвлэл мэдээллээр тогтмол дамжуулах, дунд сургуулийн хичээлийн Программд байгаль орчны хамгаалалт,танин мэдэхүйн хичээлийг оруулж,тэмцээн уралдааныг олноор зохион байгуулах,
• Эрдэм шинжилгээний байгууллагын, байгаль орчны бохирдолоос хамгаалах чиглэлийн судалгааны ажилд хөрөнгө оруулалтыг дэмжих,
• Агаарын чанарыг хянах станц цэгийг бүсчлэн байршуулахаар заажээ.

Энэ тавьсан зорилго арга хэмжээг Бээжин хот 2000 он гэхэд бүрэн хэрэгжүүлж дуусаад үргэлжлүүлэн хотын агаарын чанарыг сайжруулах дараагийн төслүүдийг боловсруулж эхэлжээ. Үүнд, Хотын дундаас доош зэрэглэлийн бетон зуурмагийн үйлдвэрүүд, чулуун карьерийн үйл ажиллагааг зогсоох, химийн үйлдвэрлэл, будгийн үйлдвэрүүдийг зогсоох, цахилгаан дугуйн худалдан авалт, байгаль орчинд хор нөлөөлөл багатай, хөдөлгүүрийн багтаамж бага, бензин цахилгаан хос хөдөлгүүрт, дан цахилгаан хөдөлгүүр бүхий автомашины худалдан авалтад хотоос нөхөн олговор олгох, энэ төрлийн бизнес эрхлэгчдийг төрөөс дэмжих гэхчлэн олон ажлуудыг хийж байна. 2012 онд Бээжин хотод 30 мянган цахилгаан хөдөлгүүрт автомашиныг борлуулах, худалдан авагчдад машин бүрт 60 мянган юанийг урамшуулал болгон өгөх, 2011 онд багтааж батерей цэнэглэх, солих дэгүүдийг байгуулж дуусах гэсэн тодорхой төслүүдийг хэрэгжүүлж эхлээд байна.

Дээрх авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээг харахад, ихэнх нь Монгол Улсын хууль, журамд заагдсан,хэрэгжүүлдэг төдийгүй хэрэгжүүлж болох асуудлууд. Гагцхүү яг адилхан асуудлыг хэрэгжүүлж байгаа бодлого нь ижил боловч 20 сая хүнтэй нүсэр хот 2 жилд үр дүнд хүрчихдэг, 1 сая хүнтэй жижиг хотод хориод жил тэмцээд байдал улам дордоод байна вэ?Энэ нь Монгол, Хятад дарга нарын ухаантай, ухаангүйгийн ялгаа биш ердөө бидний байнга ярьдаг хууль хэрэгждэггүй, төр засгийн бүх шатны байгууллагад ажлын хариуцлага алдагдсан, мөнгө, танил тал харж бүх асуудлыг шийддэгт л байх шиг....