Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт Хууль зүйн туслалцааны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг өнөөдөр (2021.03.19) Улсын Их Хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн, Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан өргөн барилаа.

Хууль зүйн туслалцааны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл нь Эрүүгийн хэргийн яллагдагч төдийгүй иргэн, захиргааны зарим хэрэг, маргаанд оролцогч төлбөрийн чадваргүй хүн, зорилтот бүлгийн иргэдэд хууль зүйн туслалцаа, өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлэх асуудлыг шийдвэрлэх шаардлагатай байгаа нь Төлбөрийн чадваргүй яллагдагчид үзүүлэх хууль зүйн туслалцааны тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаарх судалгаануудын дүнгээс харагддаг байна.

Иймд эрх зүйн орчныг илүү боловсронгуй болгохоор төслийг шинэчилсэн найруулгын хэлбэрээр боловсруулсан бөгөөд хуулийн төсөлд одоо байгаа хууль зүйн туслалцааны тогтолцоог хэвээр үлдээхийн зэрэгцээ зарчмын шинжтэй зарим зохицуулалтуудыг шинээр тусгажээ.

Тухайлбал, улсын өмгөөллийн үйлчилгээг зөвхөн төлбөрийн чадваргүй яллагдагчаар хязгаарлахгүй байхаар төсөлд тусгасан байна. Эрүүгийн хуулийн 12 дугаар бүлэг (хүний бэлгийн эрх чөлөө, халдашгүй байдлын эсрэг), 16 дугаар бүлэг (хүүхдийн эсрэг гэмт хэрэг)-т заасан гэмт хэргийн арван найман насанд хүрээгүй хохирогч, Эрүүгийн хуулийн 11.7 дугаар зүйл (гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэх), 13.1 дүгээр зүйл (хүн худалдаалах)-т заасан гэмт хэргийн төлбөрийн чадваргүй хохирогч, эсхүл хохирогч хүүхэд, хүүхдийн тэтгэлэг тогтоолгох болон газар өмчлөх эрх нь зөрчигдсөн захиргааны хэргийн төлбөрийн чадваргүй оролцогч түүнчлэн гэмт хэргийн гэрч хүүхэд, Зөрчлийн тухай хуулийн 5.4 дүгээр зүйл (Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хууль зөрчих), 6.20 дугаар зүйл (хүүхдийн эрхийг зөрчих)-д заасан зөрчлийн улмаас эрх нь зөрчигдсөн болон Хүүхэд хамгааллын тухай хуульд заасан эрсдэлт нөхцөлд буй хүүхдэд улсын өмгөөллийн үйлчилгээг үзүүлэхээр хуульчлан, хамрах хүрээг өргөжүүлсэн байна.

Мөн хууль зүйн туслалцаа үзүүлэхээс татгалзах үндэслэл, татгалзах шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гомдол гаргах эрхийг тодорхой болгох, түүнтэй холбоотойгоор хууль зүйн туслалцаа авч байгаа иргэн болон хуулийг хэрэгжүүлэгч байгууллагын хариуцлагын асуудлыг төсөлд нэмж тусгасан. Түүнчлэн одоо хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа төлбөрийн чадваргүй иргэдэд үзүүлж буй хууль зүйн туслалцааны албан болон албан бус тогтолцоог уялдуулах замаар хууль зүйн туслалцааны нэгдсэн тогтолцоо, мэдээллийн санг бий болгох нь зүйтэй хэмээн үзсэн байна.

Үүний зэрэгцээ хууль зүйн туслалцаа үзүүлж буй байгууллагын тогголцоо, зохион байгуулапт, чиг үүргийг тодорхойлж, улсын өмгөөлөгчийн эрх зүйн байдал, ажиллах нөхцөл, баталгаа түүнтэй холбоотой бусад харилцааг тодорхой болгож тусгасан.

Хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагааны санхүүжилтийг бусад орлогын эх үүсвэрээс санхүүжих эрх зүйн орчныг бүрдүүлэхээр төсөлд тусгасан байна. Мөн хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх үйл ажиллагаан дахь бусад байгууллагын оролцоо, хувийн өмгөөлөгч оролцуулах журам, өмгөөллийн хөлсний санхүүжилтийг тодорхой болгохоор холбогдох зохицуулалтыг тусгажээ.

Төсөл батлагдсанаар төлбөрийн чадваргүй иргэнд үзүүлэх хууль зүйн туслалцааны тогтолцоо боловсронгуй болж, төлбөрийн чадваргүй байдлаасаа болж хууль зүйн туслалцаа авах эрх нь зөрчигдөхөөс урьдчилан сэргийлж, Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэн бүр хууль шүүхийн өмнө эрх тэгш байх, Монгол Улсын хууль, олон улсын гэрээнд заасан эрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн гэж үзвэл уул эрхээ хамгаалуулахаар шүүхэд гомдол гаргах, өөрийгөө өмгөөлөх, хууль зүйн туслалцаа авах зэрэг эрх, эрх чөлөө нь баталгаажиж, иргэний үндсэн эрхийн баталгаа сайжирна гэж төсөл санаачлагч үзсэн байна.

Сэтгүүлч

Редактор Ц.Соёлмаа soko@vip76.mn