Бидэнд хэзээ юу тохиолдохыг хэн ч мэдэхгүй. Тэр бүү хэл орой унтаад өглөө сэрэх эсэх нь ч баталгаатай биш. Гал усны аюул, газар хөдлөлт, гамшигт үзэгдэл, осол аваар аль нь ч хэзээ ч тохиолдож болох. Гэнэтийн зүйлийг бид зогсоож чадахгүй ч бэлэн байж, урьдчилан сэргийлж бол чадна. Гэтэл бид бэлэн үү?

Гал гарлаа гэхэд галын машин орж гарах зай талбай байрны чинь гадаа байна уу? Унтаж байхад утаа, угаар гарвал дохио өгөх утаа мэдрэгч гэрт чинь байна уу?

Гал гарангуут арга хэмжээ авах галын хор гэрт чинь биш юмаа гэхэд орцонд чинь байна уу?

Гамшигт өртлөө гэхэд амиа аврах аваарын шат байна уу?

Аваарын шат чинь чөлөөтэй байна уу?

Эдгээр асуултад хариулт олохоор Чингэлтэй дүүргийн онцгой байдлын газрын Гал түймэртэй тэмцэх хэлтсийн байцаагч, ахлах дэслэгч Б.Шинэбаяртай хамтран Улаанбаатарын А бүсийн айл өрхүүдээр орлоо. Бидэнд хамгийн ойрхон байсан тул Чингэлтэй дүүргийн 5-р хороо, бидний хэлж заншсанаар Тэнгис кино театрын хойд талд байх орон сууцуудыг “онилов”.

Орц гамшгийн эрсдэлийн шаардлага хангасангүй

Хотхоны хамгийн эхний эгнээний дугаар байрны Үүдээр оруут хуучны байрны орцны үнэр ханхийх нь багын танилтайгаа таарч буй мэт санагдуулах аж. Хана будсан ногоог будаг орцны шал, шатны дээгүүр ногоон цоохор толбо үүсгэн цацарсан байх нь болхи ч гэлээ танил санагдах нь таатай. Хуучны танил мэт энэ орц харин гамшгийн эрсдэлийн стандартыг хангасан уу гэвэл үгүй.

Стандартаараа бол орон сууцны орцонд гал унтраах наад захын багаж, хэрэгслүүд, галын хор, утаа мэдрэгч тэргүүтэн байх ёстой аж. Энэ орцонд харин аль аль нь байсангүй. Байцаагчийн хэлц буйгаар бол орцондоо галын хор, утаа мэдрэгч байршуулаагүй, гамшгийн эрсдэл хангахгүй байгаа нь нийтлэг үзэгдэл гэнэ. Байрны СӨХ-ныхон харин “Одоогоор байршуулж амжаагүй байгаа. Удахгүй байршуулна” хэмээв.

Хэд хэдэн айлын хаалга тогшиж, учраа тайлбарласны эцэст сая нэг гэртээ оруулж, гамшгийн бэлэн байдал гэрт нь хангагдаж байгаа эсэхийг мэргэжлийн байцаагчаар хянуулахыг зөвшөөрсөн айл оллоо.

Энэ айлыг А-гийнх гэж нэрлэе. Чингэлтэй дүүргийн 5-р хорооны дугаар байранд амьдардаг. Хуучны маягийн тохижилттой, 2 өрөө орон сууц. Гэрийн эзэн азаар зочломтгой, уриалгахан бас худал ярьдаггүй хүн байв. Тэр бидэнд үнэнээ л хэлэв. Тэднийд утаа мэдрэгч, галын хор, гал унтраах наад захын багаж хэрэгслийн аль нь ч байгаагүй. Байхгүй гэдгээ ч тэр нуусангүй.

Тиймээс байцаагч н.Шинэбаяр гамшгийн эрсдэл хэрхэн бэлэн байх тухай зөвлөмж өгч, сар бүрийн сүүлийн 7 хоногийн пүрэв гараг бүрийг гамшгийн эрсдэлд бэлэн эсэхээ шалгах өдөр болгон Онцгой байдлын газраас санаачилсан тухай хэлэв. Гамшгийн эрсдэлд хэрхэн бэлтгэх тухай байцаагч Б.Шинэбаяраас тодруулав.

Б.Шинэбаяр: Утаа мэдрэгчийг барилгын материалын дэлгүүрээс авч, мэргэжлийн хүнээр суурилуулах нь найдвартай

Утаа мэдрэгчийг хаанаас авах вэ?

-Зөвшөөрөл бүхий албан байгууллагууд оруулж ирдэг. Ихэвчлэн барилгын материалын дэлгүүрүүдээр байдаг.

Яаж суурилуулах юм бэ. Өөрөө суурилуулчхаж болох уу?

-Заавар зөвлөмжийг нь сайтар дагаад өөрөө суурилуулж болно. Гэхдээ мэргэжлийн хүнээр нь суурилуулсан нь илүү найдвартай. Батарейтай утаа мэдрэгчийн батарей дууссан эсэхийг сайтар шалгаж байх эрэгтэй.

-Яаж шалгах вэ?

-Гэрэл асдаг. Гэрлээр нь батарей дууссан эсэхийг мэдэх боломжтой.

Ингээд бидний орсон зочломтгой айл эхний шалгалтад “муу” авав. Хоёр дахь нь шалгалт аваарын шат.

Аваарын шатны гарц болох фолконоо өрөөний өргөтгөл болгожээ

Орон сууцанд ямар нэг гэнэтийн аюул тулгарч, орцоор гарах боломжгүй үед амиа аврах зам нь аваарын гарц буюу аваарын шат байдаг. Ихэнх байрны аваарын шат нь фолконоор дамждаг байна. Гэтэл айлууд гамшгийн үед амиа аврах цор ганц гарцаа сандарсан үед гарах боломжгүй болгоод эд хогшил овоолоод битүүлчихсэн байх нь элбэг аж. Бидний очсон айл ч мөн тэдний нэг аж. Эднийх аваарын шат байрЛах фолконоо битүүлээд том өрөөний өргөтгөл болгожээ.

Гамшгийн үед амиа аврах гарцаа яагаад битүүлчихсэнийг асуухад “Амьдралын эрхээр л битүүлчихсэн юм. Арай том зайтай болог гэж бодсон” хэмээв.

Ингээд зочломтгой эгч хоёр дахь шалгалтад ч мөн ийн бүдрэв.

Хотхондоо галын машины орц, гарц чөлөөлсөн СӨХ-ны даргыг оршин суугч цагдаад өгчээ

Улаанбаатар хотод гамшгийн эрсдэлийн бэлэн байдлын стандартыг хамгийн их зөрчдөг нь асуудал бол тусгай хэрэгцээт машин буюу галын болон эмнэлгийн машины орц, гарц. Гал гарсан тохиолдолд орон сууцуудад галын машины орц гарц байхгүйгээс хамгийн их цаг алддаг тухай байцаагч н.Шинэбаяр учирлаж байв. Хүмүүсийн амь нас, эд хөрөнгө секундээр хэмжигдэж байх үед аврах багийн машин дотогш нэвтэрч чадахгүй байх нь хамгийн хэцүү гэдгийг тэрбээр дахин дахин онцолж байв. Түүний хэлснээр Улаанбаатар хотын орон сууцууд бараг бүгд шахам тусгай хэрэгцээт машины орц, гарцыг чөлөөлөөгүй байдаг гэнэ. Галын дуудлагаар очих бүрд хамгийн түрүүнд галтай биш, дотогш орох асуудалтай "тулалдсаар" цагаа бардаг аж. Аврах баг дотогш орох асуудалтай "тулалдаж" байх зуур гамшгийн газар хэн нэгэн эсвэл хэдэн арван хүн амь тэмцэж, секунд бүрээр амь нас нь дэнслэгдэж байдгийг хүмүүс ойлгодоггүй аж.

Харин бидний очсон хотхон галын болон эмнэлгийн машины орц, гарц, чөлөөлсөн байсан нь байцаагчийн хэлснээр ховор тохиолдол байлаа. Гэтэл гамшгийн эрсдэлийн стандартаа мөрдөж, тусгай хэрэгцээт машины орох, гарах талбайг чөлөөлсний төлөө тус байрны оршин суугчдын төлөөлөл СӨХ-ны дарга Б.Ганбатыг "машины зогсоол хаалаа" хэмээн цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргажээ.

Энэ тухай СӨХ-ны дарга Б.Ганбат "Би өөрөө төрд ажиллаж явсан хүн учраас төрийн тушаал шийдвэрийг зөрчихгүй байхыг эрхэмлэдэг. Тийм учраас онцгой байдлын албаны сургалтад сууж, хууль журам болоод стандартын шаардлагын дагуу тусгай хэрэгцээт машины орох гарах талбайг чөлөөлсөн. Гэтэл оршин суугчид маань намайг машины зогсоол хаалаа хэмээн гомдол гаргаж, цагдаагийн байгууллагаар удаа дараа өгч байна. Энэ нь үйл ажиллагаа явуулахад хүндрэл учруулж, хамаг цагаа цагдаа шүүхтэй зууралдаж өнгөрөөх болох нь. Орон сууцуудын бункерт маш их гал гардаг. Хэзээ ч гал гарч болох эрсдэлтэй. Гэтэл эрсдэлд бэлэн байж, стандарт шаардлага биелүүлснийхээ төлөө хэрэг хийсэн мэт цагдаатай зууралдаж байгаад харамсаж байна" хэмээв.

Ингээд гурав дахь шалгуурт СӨХ шаардлагаа биелүүлсэн ч, оршин суугчид "унав".

Энэ бол Улаанбаатарчууд гамшгийн эрсдэлд хэр бэлэн бэ гэдгийг харж болох ганцхан жишээ. Олон зуун мянган айлууд дундаас "Бидэнд хамгийн ойрхон байршилтай" гэх шалгуураар сонгон очсон, хотын А бүсийн айл л гэхэд стандартын тавигддаг шаардлагын алийг нь биелүүлээгүй байгаа нь та бидэнд нэгийг бодуулж, хоёрыг тунгаалгаж, өөртөө би бэлэн үү гэх асуултыг эргэцүүлэх болов уу хэмээн найдна.