Монголын богино хугацааны хамгийн эрэлттэй салбар бол барилга, дэд бүтэцийн салбар. Энэ утгаараа Барилгын салбарын хөдөлмөрийн үнэлэмж бусад салбартай харьцуулахад хамгийн өндөр буюу 358 мянган төгрөгөөр тогтоогдсон. Барилгын салбарын хөдөлмөрийн үнэлэмж ямар байгаа талаар Монголын барилгачдын холбооны ерөнхийлөгч М.Батбаатартай ярилцлаа.

- Барилгын салбарын хөдөлмөрийн үнэлэмж ямар түвшинд байгаа бэ?

Шинэчлэлийн Засгийн газар байгуулагдаад Барилга хот байгуулалтын яамыг дахин сэргээсэн. Манай улсад хийгдэж байгаа шинэ бүтээн байгуулалттай холбоотой барилгын салбарыг үнэлэж байгаа хэрэг. Барилгын салбар гэдэг улс орны зүтгүүр гэж ярьдаг. Тиймээс засгийн газраас барилгын салбарыг үнэлэж тэргүүлэх салбар болгон суурь тогтоол гаргасан.

Монгол банк, Барилга хот байгуулалтын яам хамтарсан барилгын салбарыг хөгжүүлэх, орон сууцны үнийг тогтворжуулах дэд хөтөлбөр баталсан. Хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд зориулж 1,5 их наяд төгрөг зарцуулахаар төлөвлөлөө.

Барилгын салбарыг үнэлэж байгаа цагт барилгын салбарын ажилчдын үнэлэмжийг дээшлүүлэх  шаардлагатай. Өнөөдөр барилгын салбарт 60 мянган ажлын байр хэрэгтэй байгаагаас одоогийн байдлаар 38 мянган ажилчин бий. Мөн 10 мянга гаран гадны ажилчид байгаа. Барилгын салбарын мэргэжилтэн маш их эрэлттэй байна.

Гэхдээ мэргэжлийн ур чадвартай, алтан гартай ажилтан хэрэгтэй байна. Мэргэжилтэн бэлдэх сургууль нь байгаа ч төгсөгчдийн 20-30 хувь нь  яг барилгын салбарт ажиллаж, ур чадвартай мэргэжилтэн болдог. Ихэнх нь барилгын ажлаас халширдаг. Тиймээс ажиллах хүчээ барьж байхын тулд хөдөлмөрийн үнэлэмжийг бодитоор үнэлэх хэрэгтэй.

Сайн инженер хүн барилгын талбай дээр 3 сая төгрөгөөр үнэлэгдэж байгаа.

Үүний тулд барилга хот байгуулалтын яам, барилгачдын холбоо, үйлдвэрчний эвлэл хамтраад барилгын салбарын тарифын хэлэлцээрийг хийсэн. Хамтын хэлэлцээрээр барилгын салбарт суурь цалинг 358 мянагаар тогтоосон. Сайн инженер хүн барилгын талбай дээр 3 сая төгрөгөөр үнэлэгдэж байгаа. Монголын барилгачдын холбоо салбарын ур чадварын үнэлэмжийг дэмжиж байгаа.

- Барилгын салбар хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээ тогтоолоо. Энэ дунд мэргжлийн онцлогоос шалтгаалж хөдөлмөрийн хөлсний хэмжээ тогтоодох уу? Гагнуурчны доод хэмжээ ч гэдэг юм уу?

Тийн гол зорилго нь л үүн дээр чиглэж байгаа. Энэ талын мэдээллээр иргэдийн хангах юм. Барилгачин хүн бага цалинтай ажиллахгүй харин та барилгын салбарт ажиллаж байгаа бол хамгийн багадаа 358 мянган төгрөг авна гэсэн үүднээс уриалан дуудаж байгаа хэрэг. Барилгын ажилд оролцож байгаа хүн болгоны үнэлэмж өөр.

- Гадны ажилтан монголын барилгын салбарт их бий. Харьцуулалт хийхэд монгол ажилчидын үнэлэмж хэр байна?

Шулуухан хэлэхэд барилга угсралтын байгууллагад шилдэг гэсэн үнэлэмжтэй барилгачин цөөхөн. Барилгын салбарт гэрээгээр буюу нийгмийн даатгал төлөхгүй ажиллуулах явдал их байгаа. Ийм тохиолдолд хөдөлмөрийн үнэлэмж асар доогуур гэж хэлж болно. Хятад хүний үнэлэмж яагаад өндөр байна гэхээр хятад хүний  нийгмийн асуудлыг шийдэх шаардлагагүй хялбархан ажлуулж болдогт юм.

Бүр 24 цаг ажлуулж ч болно тэр хүмүүс хурдан ажлаа дуусгаад харихыг бодож байгаа шүү дээ. Харин Монгол хүнийг ингэж үнэлэж болохгүй. Хөдөлмөрийн хуулиар зохицуулагддаг, монгол ажилчны нийгмийн асуудлыг шийдэх хэрэгтэй.

Бас муу тал нь архи ууна, ажил таслана, материал хулгайлна гэх мэт. Хөдөлмөрийн сахилга бат, бүтээмж талдаа хятад ажилчдаас жишэгдээд байна. Гэвч үндэсний ажилтан шаардлага өндөртэй ч алтан гартай шилдэг мэргэжилтэн болгож чадах юм бол хятад ажилтанаас илүү ашиг олох боломжтой. Тиймээ барилгын компаниудад нийгмийн даатгал төлдөг, тэтгэвэрийн асуудлыг анхаардаг данстай үндсэн монгол ажилтан хэд байгааг судлан шаардлага тогтоох юм.

-Барилгын компаниудаар гочлон юуг шалгах бэ? Салбарын 358 мянган төгрөгийн үнэлэмж олон нийтэд хэр нээлттэй мэдээлэгдэв. Барилгын чиглэлээр ажиллаж байгаа компаниудын цалин жигдэрч чадаж байна уу ялгаатай байсаар байна уу?

Одоохондоо ялгаатай байгаа. Баригын сизоны үеэр өдрийн 40 мянган төгрөгөөр ажиллах туслах ажилтан олдохгүй байна. Тэгэхээр туслах ажилтанд сая 200 мянгийг амлаад байхад олдохгүй байна.

Салбарын хөдөлмөрийн үнэлэмж

Одоо хийгдэх барилгын компаниудын шалгалтын гол үзүүлэлт нь хөдөлмөрийн аюулгүй байдал эрүүл ахуйн асуудлаа хэр шийдэж байна, ажилчдын цалин хөлсийг хүрэлцээтэй байгаа эсэх, жинхэнэ үндсэн ажилтантай эсэхийг шалгах юм. Энэ шалгалт нэг удаагын бус байнгын байх юм. Энэ бол барилгын салбарын гол шалгуур.

- Монгол ажилчид өөрсдийн хөдөлмөрийн хөлсөндөө, харин ажил олгогчид бүтээмжинд сэтгэл хангалуун байж чадаж байна уу?

Монгол ажилчдын барьсан барилгад илүү сэтгэл хангамжтай байдаг.  Учир нь илүү хариуцлагатай гэдэгээ үнэлэмж өсч байгаа. Хүний амьдарах орон сууц нэн тэргүүнд чанартай байх ёстой.

Аль болхор л гадны барилгачдыг цөөлөх бодлого барьж байгаа ч их бүтээн байгуулалт өрнөж байгаа энэ үед нарийн мэргэжлийн чиглэлээр гадны мэргэжилтэн хэрэгтэй. Саяхан ХБНГУ-д 15 ажилтанаа нэг сарын хугацаатай сургасан. Сар сураад ирэхдээ ямар доогуур зэрэгтэй ажилладаг байсан юм бэ гэдгийг харсан.

-Хөдөлмөрийн үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх салбартаа өндрөөр үнэлүүлэхийн тулд хамгийн түрүүнд юуг анхаарах хэрэгтэй бэ? Гарц юу байнаа.

Хамгийн эхлээд барилгын салбарынхан зорилготой ажиллах хэрэгтэй. 2016 онд болох барилгын салбарын 90 жилийн ойг барилгын салбарын үнэлэмжийг дээшлүүлэх, хөдөлмөрийн бүтээмжийн аянг зарласан. Сар болгон нэг аймаг дээр ажил мэргэжлийн уралдаан зарлах, үнэлэмжээ дээшлүүлэх судалгааны ажил хийхээр төлөвлөсөн.

Мөн боловсон хүчнээ мэргэжлийн чанартай өндөр үнэтэй ур чадвартай байхад нь анхаарч ажиллахаар хөдөлмөрийн яамтай хамтран Мэргэжил сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдэд мэргэжлийн ур чадварыг дээшлүүлэх төсөл хэрэгжүүлэхээр болсон.