УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанаар Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай /Шинэчилсэн найруулга/ хуулийн төсөл, Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай, Терроризмтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хууль хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ.

Хууль зүйн байнгын хорооны танилцуулгыг Улсын Их Хурлын гишүүн Р.Бурмаа танилцуулав.

Хууль зүйн байнгын хороо дээрх хуулийн төслүүдийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн тухай асуудлыг 2013 оны тавдугаар сарын 30-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцэж, чуулганы нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр дэмжигдсэн саналуудыг төсөлд нэмж бүрэн тусгасан байна.

Нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр төслийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1 дэх хэсгийн мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэх үндэслэлтэй гэж үзсэн гүйлгээг Санхүүгийн мэдээллийн албаны дарга гурав хүртэл хоногийн хугацаагаар түдгэлзүүлж, шаардлагатай бол шүүхээр уг хугацааг сунгуулж байхаар өөрчлөх саналтай холбогдуулан хугацаа болон шүүхээр шийдвэрлүүлэх асуудал дээр гишүүд санал зөрүүтэй байсан тул эцсийн хэлэлцүүлгийн үед уг саналыг гүйцээн боловсруулах чиглэлийг хуралдаан даргалагчаас өгсөн юм.

Мөрдөх албаны тухай хуулийг Засгийн газраас татан авч байгааг УИХ-ын дарга гишүүдэд танилцууллаа.

Үүний дагуу уг асуудлыг хэлэлцээд гүйлгээг “ажлын 3 хүртэл өдрийн” хугацаагаар түдгэлзүүлэх, шаардлагатай бол уг хугацааг шүүхээр сунгуулж байх нь зүйтэй юм гэсэн саналыг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх нь дэмжсэн байна.

Мөн төслийн 7 дугаар зүйлийн 7.2 дахь хэсгийг “Хөрөнгө, гүйлгээ, гүйлгээ хийх оролдлогыг мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй, эсхүл гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгөтэй холбоотой гэж сэжиглэсэн, эсхүл мэдсэн бол энэ хуулийн 4.1-д заасан этгээд энэ тухай 24 цагийн дотор батлагдсан маягт, журмын дагуу Санхүүгийн мэдээллийн албанд мэдээлнэ” гэж найруулсныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжжээ.

Байнгын хорооны танилцуулгатай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун, Д.Дэмбэрэл нар асуулт асууж хариулт авлаа.

Үүний дараа Байнгын хорооноос гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналуудаар санал хураалт явуулсныг гишүүдийн олонх дэмжив. Ингэснээр Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийг батлах санал хураалт явуулж уг саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 93,8 хувь дэмжлээ. Энэ хууль батлагдсан өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр үйлчлэх юм.

Мөн өнөөдрийн чуулганы хуралдаанд Мөрдөх албаны тухай хуулийг Засгийн газраас татан авч байгааг УИХ-ын дарга гишүүдэд танилцууллаа.

Батлагдсан хуулийн танилцуулга

Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн мэдүүлсэн Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг Улсын Их Хурал 2013 оны 5 дугаар сарын 30-ны өдөр хэлэлцэн баталлаа.

Энэхүү хуулийн ач холбогдол нь мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэх гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагаа болон хяналтын тогтолцоогоо сайжруулах, Монгол Улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээ, конвенцид дотоодын хууль тогтоомжоо нийцүүлэхэд оршино.

Уг хуулиар дараах үндсэн асуудлыг зохицуулсан болно:

1/ “Мөнгө угаах” гэсэн нэр томьёог олон улсад хэрэглэгддэг нийтлэг агуулгаар өөрчлөн тодорхойлсон бөгөөд илтэд хууль бусаар олсон хөрөнгийг мэдсээр байж авсан, хувиргасан, шилжүүлсэн, эсхүл хууль ёсны байдалтай болгохын тулд эх үүсвэрийг нь халхавчилсан, нуун далдалсан, өмчлөх, эзэмших, ашиглах эрхийг шилжүүлсэн, бодит шинж чанар, хэлбэр, байршлыг нь өөрчлөхийг ойлгохоор тусгасан.

2/ Монголбанкны дэргэд Санхүүгийн мэдээллийн алба ажиллах бөгөөд энэ нь мөнгө угаах, терроризмыг санхүүлэхтэй тэмцэх зорилгоор холбогдох мэдээллийн сан бүрдүүлж, мэдээллийг үнэлж, шаардлагатай тохиолдолд шалгуулахаар эрх бүхий хууль сахиулах байгууллагад шилжүүлэх үндсэн чиг үүрэгтэй байна.

3/ Дараах байгууллага, албан тушаалтан сэжигтэй гүйлгээний талаар Санхүүгийн мэдээллийн албанд мэдээлэл өгөх үүрэгтэй байхаар хуульд тусгасан:

1.банк;
2.банк бус санхүүгийн байгууллага;
3.даатгагч болон даатгалын мэргэжлийн оролцогч;
4.хөрөнгө оруулалтын сан;
5.үнэт цаасны зах зээлд оролцогч мэргэжлийн байгууллага;
6.хадгаламж, зээлийн хоршоо;
7.үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын байгууллага;
8.нотариатч.

4/ Мэдээлэл өгөх үүрэг бүхий дээрх байгууллага, албан тушаалтан харилцагчтайгаа санхүүгийн харилцаа үүсгэх, шинээр 20 хүртэл сая төгрөгийн гүйлгээ хийх, эсхүл 24 цагийн дотор гүйлгээ тус бүрийн үнийн дүн нь 20 сая төгрөг хүрэхгүй боловч нийт дүнгээрээ 20 сая төгрөгтэй дүйцэх хэмжээний хэд хэдэн гүйлгээ хийх, түүнчлэн гүйлгээг мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй холбоотой гэж сэжиглэх, харилцагчийн талаар өмнө авсан мэдээллийг тодруулах зэрэг тохиолдолд харилцагчаас доорх мэдээллийг заавал гаргуулж авна:

- иргэн бол түүний овог, нэр, төрсөн огноо, иргэний үнэмлэх, эсхүл гадаад паспортны хуулбар;
- хуулийн этгээд бол түүний нэр, хаяг, улсын бүртгэлийн болон татвар төлөгчийн дугаар, харилцах утасны дугаар, улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбар , удирдлага, эцсийн өмчлөгчийн талаар танилцуулга, мэдээлэл;
- банк, санхүүгийн байгууллагын хоорондын шилжүүлэгч, хүлээн авагчийн овог нэр, регистрийн дугаар, оршин суугаа хаяг, утасны дугаар.

5/ Түүнчлэн мэдээлэх үүрэгтэй байгууллага, албан тушаалтан дараах гүйлгээг тусгайлан хянаж, холбогдох материалыг хадгална:

1. огцом өөрчлөгдсөн их дүнтэй;
2. эдийн засаг, хууль зүйн илт үндэслэлгүй;
3.  улс төрд нөлөө бүхий этгээдийн нэр дээр хийсэн;
4.  мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх хяналтын тогтолцоо муутай улсаар дамжуулан хийсэн.

6/ Мэдээлэл үүрэгтэй байгууллагууд 20 сая төгрөг, түүнээс дээш үнийн дүнтэй бэлэн мөнгөний болон гадаад төлбөр тооцооны гүйлгээний тухай мэдээллийг ажлын 5 өдрийн дотор, түүнчлэн аливаа гүйлгээ, гүйлгээ хийх оролдлого нь гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлого, эсхүл мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхтэй холбоотой гэж үзвэл 24 цагийн дотор Санхүүгийн мэдээллийн албанд мэдэгдэхээр хууль заасан.

7/ Санхүүгийн мэдээллийн алба сэжигтэй гүйлгээний талаарх мэдээллийг хянаад, шаардлагатай гэж үзвэл, тухайн гүйлгээг ажлын 3 хүртэл өдрийн хугацаагаар түдгэлзүүлж болох бөгөөд уг хугацааг цааш сунгах асуудлыг шүүх шийдвэрлэнэ.

8/ Санхүүгийн мэдээллийн алба нь сэжигтэй гүйлгээний мэдээллийг хянаад, шаардлагатай гэж үзвэл эрх бүхий хууль сахиулах байгууллагад уг мэдээллийг шалгуулахаар хүргүүлнэ. Эрх бүхий хууль сахиулах байгууллага холбогдох хуульд заасны дагуу тухайн мэдээллийг шалгаж шийдвэрлэнэ.

9/ Санхүүгийн мэдээллийн алба, түүний ажилтанд чиг үүргийнхээ хүрээнд олж авсан мэдээллийн нууцыг задруулахыг хориглох ба хэрвээ задруулсан бол холбогдох хуульд заасан хариуцлагыг хүлээлгэнэ. Санхүүгийн мэдээллийн албаны цуглуулсан мэдээллийн санг зөвхөн мөнгө угаах болон террризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх зорилгоор Санхүүгийн мэдээллийн алба, шаардлагатай бол эрх бүхий хууль сахиулах байгууллага ашиглана. Уг мэдээллийн санг ашиглах, танилцах журмыг Хууль зүйн сайд болон Монголбанкны Ерөнхийлөгч хамтран батална.

10/ Түүнчлэн Монгол Улсын хилээр 15 саяас дээш төгрөг, эсхүл түүнтэй тэнцэх хэмжээний гадаад валют, санхүүгийн хэрэгсэл, цахим мөнгийг оруулах, гаргах болон энэ тухай гаалийн мэдүүлэгт заавал мэдүүлэхээр хуульд заасан. Уг мэдүүлгийг гаалийн байгууллага нэгтгэж сар бүр холбогдох журмын дагуу Санхүүгийн мэдээллийн албанд хүргүүлнэ.

11/ Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хууль тогтоомжийг зөрчсөн этгээд холбогдох хууль заасан хариуцлагыг хүлээнэ.

Энэхүү хуультай холбогдуулан Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах тухай, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай , Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай, Терроризмтэй тэмцэх тухай хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан болно.

Дагалдан өөрчлөлт орж буй хууль тогтоомж

• Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай
• Терроризмтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай
• Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай

Товч танилцуулгыг бэлтгэсэн ХЗҮХ-ийн зөвлөх Ч.Ариунхур