АНУ-ын Мянганы сорилтын корпорацийн санхүүжилтээр хэрэгжсэн Авто замын төслийн менежмент болон дээрх төслийн хүрээнд баригдсан Чойроос Сайншанд чиглэлийн 176,4км авто замын хяналтыг бүхэлд нь Дани улсын Гронтмай/ Карл Вро зөвлөх компани гүйцэтгэсэн бөгөөд бүрэлдэхүүнд нь Дани, Австрали, Австри, Пакистан, Энэтхэг, Бангладеш, Балба, Филиппин зэрэг гадаадын олон орноос хүмүүс ажилласан юм.

Олон улсад ажилласан арвин туршлагатай хэмээн тендерт шалгарсан уг  Зөвлөхөөс нийт төслийн удирдлагын болон зам барилгын хяналтын ажлын зохион байгуулалт, ур чадвар, чанар, тайлан тооцооны талаар Захиалагчийн зүгээс ихээхэн зүйлийг хүсэн хүлээж байсан боловч тэр бүр сэтгэлд нийцэж шаардлага хангасан үр дүнг харуулсангүй. Санаачилга гаргаж хийх талдаа маш дутмаг байсны дээр  манай салбарт туйлын чухал хэдэн ажлыг хугацаанд нь хийлгүй байсаар төслийн эцсийн шат хүргэсэн.

Зөвлөх багийн ахлагчийг дөрвөн удаа солиод ч сайжралыг олоогүй. Гадаадын мэргэжилтэн гэж ирсэн хоёр ч инженер, багийн ахлагчийн хоёр орлогч зэрэг нь асуудлыг газар дээр нь оновчтой бөгөөд шуурхай зохицуулах, бие даан шийдвэр гаргах чадваргүй, хоёр хэсэгт олон удаа солигдож байж үлдсэн хоёр суурин инженер нь  багийн хүмүүсийг зангидан удирдаж нэгдмэл нэг баг болгож чадаагүй, дотоодын инженерүүдийг зөнд нь орхисноос санаа нийлсэн нэг бүхэл цул баг болж ажиллаж чадаагүй,  зарим нь бүр манай инженерүүдээс мэдлэг чадвар муутай, долоон доор этгээд ирж, энд баахан дадлага хийж сурч аваад явдаг байдал харагдсан.

Хэдийгээр нэг зөвлөх баг байсан ч замын хоёр хэсэг дээр хоёр ондоо байгууллага ажиллаж байгаа юм шиг хандлага хаа сайгүй гарч, ихээхэн хүндрэл бий болгож байсан, ер нь Монголын төлөө санаа тавьдаггүй ерөнхийдөө хоноцын сэтгэлгээгээр ханддаг нь олон зүйл дээр харагдаж байлаа. Зарим чухал асуудлууд дээр уян хатан хандах, Захиалагчийн санал, хүсэлтийг хүлээн авах, харгалзан үзэх тал дээр маш хойрго байсан бөгөөд гэрээний заалт хэмээн  хэтэрхий нэг талыг барьсан хөшүүн, хүнд сурталтай арга барилтайн дээр компанийн дээд удирдлагаас төсөлд бүхэлд нь муу анхаарч ирсэн.

Хэрэв хүмүүсийг гадаад, дотоод гэж ялгаварлалгүйгээр, тэдний чадвар, ажлын үр дүнд тохирсон шударга, жигд  үнэлэмжийг хэрэглэдэг бол асуудал байхгүй нь ойлгомжтой. Гэтэл тухайн зөвлөх компани үндсэн бүх ажлуудаа дотоодын инженерүүдэд үүрүүлж орхисон мөртлөө тэдэнд маш бага цалин хангамж өгч, харин гадаад хүмүүсийн цалинг маш өндрөөр тавьж (ихэнх тохиолдолд дотоодын хүмүүсийнхээс бараг 10-20 дахин ихээр ) зөвхөн мөнгө хийх зорилгын төлөө мэт ажилласан нь харамсалтай.

Шилжилт гэдэг бол юун түрүүн сэтгэлгээний үндсэн өөрчлөлт юм байна.

Төрөл бүрийн шалтгаанаас үүдэн тухайн замын үлдсэн ажлыг дуусган ашиглалтад өгөх хугацаа календарийн 18 сар болтол шахагдаж богиноссон эгзэгтэй үед эрсдэлийг зөв үнэлж тооцоолон, удирдлагын оновчтой аргыг боловсруулж санал болгох, зураг төсөл, тооцооны болон технологийн асуудлыг шуурхай шийдэж өгөх, үйлдвэрлэлийн бэлтгэлийг сайтар хангуулах зэрэг зохион байгуулалтын арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд үнэхээр туршлага, чадвар дутагдсан.

 Дээрх нөхцөл байдлуудыг төсөл хэрэгжүүлэх нэгжээс бодитой дүгнэж үзсэний үндсэн дээр зэрэгцээ хяналтыг хэрэгжүүлж, тогтмол удирдлагаар ханган, зааж зөвлөж, нэг үгээр зөвлөхийн ажлыг бараг давхар хийж ирсэн гэхэд болно.

 Ийнхүү тухайн зөвлөхийн 3 жил гаруй хугацааны ажлын чанар туйлын хангалтгүй байсан учраас Гронтмай болон Карл Вро компаниудыг, мөн эдгээрийн нэрээр дээрх төсөлд ажилласан гадаадын иргэдийг замын салбарт дахин оруулахгүй байх (Хар жагсаалт гэж байдаг бол түүнд бичих) нь зүйтэй гэж хувьдаа үзэж байна.

 Нөгөө талаас социализмыг ид байгуулж байх үед манай улсад Зөвлөлтийн мэргэжилтэн болоод зөвлөхгүй нэг ч яам, газар, байгууллага байгаагүй бөгөөд бүх зүйлд тэдний үгийг сохроор дагуулж хэвшүүлсэн сэтгэхүйн тэр ул мөр одоо ч гэсэн энд тэнд мэр сэр оршсоор байх шиг.

Тэр үеэс улбаатай гадаадын мэргэжилтэн, зөвлөх гэхээр бүхнийг мэддэг, тэдний хэлсэн хийсэн гарцаагүй үнэн байдаг, бид өөрсдөө заавал хүний ам хардаг  гэсэн үзлээс тууштай ангижирч, гадныхныг тахин шүтдэг, биширдэг цаг улиран одсонтой эвлэрч, монгол ухаанаар хандаж, өөр замаар явж, ондоо арга барилаар ажиллах цаг болоод байна. Тодруулж хэлбэл, одоо өөрийн, дотоодын инженерүүддээ бүрэн итгэл өгч, ажил хариуцуулж хийлгэх шилжилтийн цаг иржээ.

 “Шилжилт гэдэг бол юун түрүүн сэтгэлгээний үндсэн өөрчлөлт юм байна. Ийм өөрчлөлт зөвхөн үе солигдсоноор бүтнэ гэдэг нь цаг өнгөрөх тутам улам ойлгомжтой болж байна.” гэж Баабар нэгэнтээ бичсэн нь өнөөгийн нийгмийн бүх салбарт хамаарах маш чухал асуудал мэт санагдлаа.

 Иймээс манай шинэ үеийнхэн маань өөрсдөдөө тавих хувийн шаардлагаа,  ухамсар болоод өөрийгөө хүндлэх хувь хүнийхээ эрхэм чанараа, мөн мэдлэг, ур чадвараа улам дээшлүүлж, тэдгээрийг цаашдаа өндөрт авч явах, хэнээс ч доор биш гэдгээ харуулж чадах тийм хэмжээ түвшинд түргэн хүрч, яв цав нийцэж ажиллаж чадвал МОНГОЛ ИНЖЕНЕРҮҮД бүгдийг  ЧАДНА.

ЖИЧ: Даяаршиж байгаа дэлхийд мэдээж гадаад харилцаагүйгээр хаашаа ч явахгүй.Тийм учраас цаашид:

• гадаадаас мэргэжилтэн авч ажиллуулах зайлшгүй шаардлагатай ажил, үйлчилгээний төрлийг (цөөн тооны маш чухал, хязгаарлагдмал байх болов уу) салбарын хэмжээнд тогтоож мөрдөх,

•  гадаадаас авч ажиллуулах хүмүүсийг үнэлэх, шалгаруулах журамтай болох,
•  тэдгээрээр хийлгэх ажил үүргийн болоод цаг хугацааны маш тодорхой хуваарьтай байх,
•  ажлын үр дүнг нь дүгнэх болон хариуцлага тооцох хатуу шалгуур үзүүлэлттэй байх,
• гүйцэтгэлийн төлбөрийг тэдгээртэй холбон хийж байх гэрээний тодорхой бөгөөд нарийн зохицуулалттай болох хэрэгтэй!!!

Авто замын зөвлөх инженер Р.Балжир