Төрөөс тендер шалгаруулж ажлыг нь өгөөд байхад дахин дахин мөнгө нэхэж гэдийгээд суугаад байдаг нөхдүүд бий. Энэ нь нөгөө авлигажсан төсөвтэй объектууд байна гэсэн үг.

Шууд хэлэхэд авлигажсан төсөв гэгдээд буй төсөвт өртөг нь нэ­мэгдсэн объектууд ихэвчлэн өм­нөх Засгийн үед тендерээ ав­чихсан барилга байгууламж, авто замын ажлууд байгаа би­лээ.

Төлөвлөгөөгөөр болон ав­лигажсан төсөв шингээсэн олон барилга бариулснаас болж маш олон иргэн, хэрэглэгч уйлахаас наа­гуур амьдарч байна. Энэ бүх­ний буруутнуудыг олж тог­тоон хуулийн дагуу хариуц­лага тооцож, эрээ цээргүй үйлд­лийг нь зогсоож эхэлсэн нь нэн сайшаалтай. Ямарваа зам барилгын ажил гэрээний үнд­сэн дээр хийгддэг нь тодорхой.

Анх бид ийм үнээр тийм бү­тээн байгуулалт хийнэ гээд гэ­рээ хийдэг. Тэгснээ гэрээгээ зөр­чиж, төсвийн мөнгөнөөс хум­салдаг. Ийм л этгээдүүдийг нэр устай нь олон нийтэд зар­лахаар нийслэлээс шуурхай аян эхлээд байгаа. Үүнийг то­дор­хой өгүүлье. Энэ талаар нийс­лэ­лийн Засаг даргаас гаргасан за­хирамж нь тодорхой хуулийн заалт дээр үндэслэсэн гэдгийг дурь­дах нь зүй.

Монгол Улсын Засаг захир­гаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түү­ний удирдлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1.6 “а”, 29.2, Барилгын тухай хуулийн долдугаар зүйлийн 7.2.6, Мэ­дээллийн ил тод байдал ба мэ­дээлэл авах эрхийн тухай хуу­лийн 10 дугаар зүйлийн 10.1.7, Төрийн болон орон нутгийн өм­чийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5, Хот байгуулалтын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.5 дахь заалтыг тус тус үндэслэсэн нь бий.

Тухайлбал Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт улсын болон нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар баригдсан авто зам, барилга байгууламжийн ажилд дутагдал гаргасан байгууллага, албан тушаалтантай хариуцлага тооцох зорилгоор доорхи арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхээр болжээ.

Авто зам, барилга байгуулам­жийн ажил нь дутуу, гэрээгээр хү­лээсэн үүргээ биелүүлээгүй гүй­цэтгэгч аж ахуйн нэгж, бай­гууллагын жагсаалтыг хол­бог­дох байгууллагуудаас нэгт­гэн авч, нийтэд зарлах ажлыг эхний ээл­жинд гүйцэтгэх юм. Асуудал үүгээр зогсохгүй.

Дээрх зөр­чил гаргасан гүйцэтгэгч аж ахуйн нэгж байгууллагыг шал­­гаруулсан Үнэлгээний хо­рооны гишүүд, уг авто зам, ба­рилга байгууламжийн аж­лыг хүлээн авсан Улсын ко­мис­­сын бүрэлдэхүүнийг ч ний­тэд зарлана. Хуулийн да­гуу хариуцлага тооцуулах са­нал боловсруулах ажлыг НЗДТГ-ын Хууль, эрх зүйн хэл­тэс, Там­гын газрын Хяналт, шин­жил­гээ, үнэлгээний хэлтэс, нийс­лэлийн Дотоод аудитын алба гүйцэтгээд эхэлсэн.

Түүнч­­лэн бүх “но”-г мэдсээр байж нүдэн балай, чихэн дү­лий өнгөрөөсөн нөхдүүд ч жав­тий хүртэхээр болжээ. Нийс­лэлийн нутаг дэвсгэрт ул­сын болон нийслэлийн төс­вийн хөрөнгөөр баригдсан ду­туу гүйцэтгэлтэй, чанарын шаард­лага хангаагүй авто зам, барилга байгууламжийн ажлын зураг төслийг боловсруулсан, уг зураг төсөлд экспертиз дүгнэлт гаргасан, зохиогчийн хяналт тавих үүргээ биелүүлээгүй, ба­рилга угсралтын ажлын гүй­цэтгэлд тех­никийн хяналт та­ви­агүй бай­гууллага, албан ту­шаалтны жаг­саалтыг ч гар­гах гэж байгаа. Үүнийг гаргаж олон нийтэд зар­лах ажлыг Нийс­лэ­лийн мэр­гэжлийн хяналтын га­зар, До­тоод аудитын алба тус тус хариуцна.

Түүнч­­лэн бүх “но”-г мэдсээр байж нүдэн балай, чихэн дү­лий өнгөрөөсөн нөхдүүд ч жав­тий хүртэнэ.

Манайд нэг ужиг өвчин бий. Гэм хийсэн хүний толгойг илээд л байдаг. Цаадахь нь үүн­дээ улам даварч олон түм­нийг хохироосоор байдаг. Үүний цаана нөгөөх л авлига, хээл хахууль оршдог билээ. Нийс­лэлийн нутаг дэвсгэрт ул­сын болон нийслэлийн хө­рөн­гөөр хийгдсэн зам, барилга бай­гуу­ламжийн ажлын шаардлага хангаагүй, дутуу гүйцэтгэсэн, гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй олон аж ахуйн нэгж, байгууллагыг бид мэднэ.

Хэв­лэл мэдээллийн хэрэгслээр гарсаар байгаад доль цохи­чих­сон эдгээр “сайн эр”-үүдийн нэр усыг монголчууд ба­раг цээжилчихсэн биз. Гэ­тэл эд­гээр “сайн эр”-үүдийн гэ­мийг нь мэдсээр байж дахин ху­далдан авах ажиллагааны шал­гаруулалтад оролцуулж шал­гаруулаад байгааг юу гэх вэ.

Үүний цаана авлигажсан төсөв л яваад байна. Ийм байдал бий бол­гож, гардан удирдсан албан ту­шаалтанд хариуцлага тооцох төдийгүй хуулийн байгууллагад ч шилжүүлэн шалгуулахаар нийс­лэлийн зүгээс зэхээд бай­гаа. Энэ нь иргэд, хэрэглэгч, үйлч­лүүлэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах том алхам болох учир­тай.

Үүгээр зогсохгүй тех­никийн нөхцөлийг зөрчиж ба­рилга барьсан аж ахуйн нэгж, иргэнд дахин барилга угсралтын ажил эхлүүлэх, үргэлжлүүлэх зөвшөөрөл олгосон, албан тушаалаа урвуулан ашигласан, эрх мэдлээ хэтрүүлсэн байж бол­зошгүй албан тушаалт­нууд ч гэм үйлдсэн зэмээ хүр­тэх тойргийн гадна үлдэх­гүй бо­ло­хыг нийслэлээс анхаа­руу­лав.

Ямартай ч мэдээллийн санд бүртгэгдэж хар жагсаал­тад орж олон нийтэд зар­лагд­­сан авто зам, барилгын ком­­паниудаас яс хагацаж, ав­­лигажсан төс­вийн амтанд ор­­сон албан ту­шаалт­нуудаас салс­­наар иргэд, хэрэглэгчид, үйлч­лүүлэгчдийн эрх ашиг бо­ди­­тойгоор хам­гаа­-лагдах болох нь ээ.