Нийслэлийн Боловсролын газрын дарга Ц.Отгонбаганатай ярилцлаа.

-Сургууль цэцэрлэгийн хүрэлцээний асуудал нэлээд тулгамдаж байдаг. Энэ талаар яриагаа эхэлье?

-Нийслэлийн хамгийн их хүндрэлтэй байгаа асуудлын нэг бол сургуулийн цэцэрлэгийн хүртээмжийн асуудал. Бид нар боломжтой бүх аргыг дайчлан ажиллаж байна.

Тухайлбал, төрийн өмчийн цэцэрлэгүүд дээр ашигладаггүй сэрүүн өрөөнүүдийг анги бүлэг болгож тохижуулах, төрийн бус өмчийн цэцэрлэг байгуулахаар хүсэлтээ гаргаж байгаа иргэд, аж ахуй нэгжид тусгай зөвшөөрөл олгох ажлыг аль болох түргэн шуурхай олгодог.

-Хувийн цэцэрлэг байгуулж байгаа иргэд аж ахуй нэгжид тусгай зөвшөөрөл олгодог гэлээ. Энэ жилд хэдэн цэцэрлэгт тусгай зөвшөөрөл олгосон вэ?

-Өнгөрсөн жил 85 цэцэрлэг шинээр байгуулагдаж тусгай зөвшөөрлөө авсан. Он гарсаар 21 цэцэрлэг тусгай зөвшөөрөл авсан. Энэ намраас үйл ажиллагаа явуулна.

Мөн иргэд аж ахуй нэгжийн дэргэд цэцэрлэг байгуулах ажлыг дэмжиж, ажлын байран дээр зөвлөн туслах үйлчилгээ үзүүлж ажиллаж байна.

Хоёр жил дамнан яригдаж, Дэлхийн банкны санхүүжилтээр хийгдэж, Канад технологиор баригдаж байгаа 17 цэцэрлэг ирэх есдүгээр сард бүрэн ашиглалтанд орно.

Өнгөрсөн жилийг бодоход цэцэрлэгт хамрагдах хүүхдийн тоог нэмэгдүүлж ажиллаж байгаа.

2012-2013 оны хичээлийн нийт цэцэрлэгт хамрагдсан хүүхдийн тоо 69 хувь байсан бол өнгөрсөн хичээлийн жилд 75 хувьд хүргэсэн.

Харин 2014-2015 оны хичээлийн жилд 75 хувиасаа буулгахгүй байх, чадвал 78 хувь хүргэх зорилттой ажиллаж байна.

-Хамран сурах тойрог байгуулсан. Энэхүү тойрогтоо хамрагдаж байгаа боловч цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй хүүхдүүд цөөнгүй байгаа?

-Хамран сургах тойргийг тогтоож байгаа гол зорилго нь хүүхэд бүрийг аль нэгэн цэцэрлэгт харьяалалтай болгох.

Энэ тухайн цэцэрлэгт харьяалалтай гэдгийг тогтоож өгч байгаа болохоос биш тухайн цэцэрлэгт оруулна гэсэн үг биш юм.

Орж чадаж байгаа нь 75 хувь, орж чадахгүй үлдэж байгаа нь 25 хувь. Бид энэ хүүхдүүдийг цэцэрлэгт хйтруулахын тулд бүх боломжоороо ажиллаж байгаа.

Төрийн өмчийн цэцэрлэгүүд өнөөдрийн хүчин чадлаа хоёр дахин нэмэгдүүлсэн.

-Налайх, Багахангай дүүргийн боловсролын хэлтэс нэг байдаг. Тусад нь байгуулах боломж байгаа юу?

-Хуулиараа дүүрэг бүрт боловсролын хэлтэс байгуулна гээд заачихсан байдаг юм. Гэхдээ өмнөх дөрвөн жилд нийслэлийн Засаг даргын захирамж шийдвэргүйгээр Багахангай дүүрэг дээр боловсролын хэлтэс ажиллаж байсан байдаг.

Хууль эрх зүйн шийдвэргүй учраас бид нар Багахангай дахь боловсролын хэлтсийг энэ жил татан буулгасан.

Одоо тус дүүргийн боловсролын хэлтсийг Найлах дүүргийн болосролын хэлтэст харьяалагдан ажиллаж байгаа.

Цаашдаа бид нар БШУЯ-нд боловсролын хэлтсийн бүтэц орон тоог нэмэгдүүлэх, Баганхангай дүүрэгт боловсролын хэлтэс байгуулах чиглэлээр саналаа хүргүүлж байгаа боловч мөнгөтэй холбоотойгоор эцэслэн шийдэгдээгүй байна.

-Сүүлийн жилүүдэд цэцэрлэг сургуулийн багш нар хүүхдээ зодох тохиолдол цөөнгүй гарч хууль хяналтын байгууллагаар шалгагдаж, ял шийтгэл авч байна. Танайхаас зөрчил гаргаж байгаа багш нартаа ямар хариуцлага хүлээлгэдэг юм вэ?

-Боловсролын газар болон багшийн ёсзүйн дүрмээр хүлээн зөвшөөрөхгүй, эвлэрэхгүй зүйлийн нэг бол хүүхдийг дарамтлах асуудал.

Нийслэлд байгаа багш нар улсын хэмжээний багш нарын 2.1, харин сургууль, цэцэрлэгийн хүүхдийн тоо улсын хэмжээний тооны 3.1 байдаг.

Бүх сургууль, цэцэрлэгийн багш нар хүүхдээ зодож дарамталдаг гэсэн үг биш юм.

Маш олон багш байна. Харин тэдэн дундаас зарим нэг нь ёс бус зан гаргаж байна. Бүх сургууль, цэцэрлэгийн багш нар хүүхдээ зодож дарамталдаг гэсэн үг биш юм.

Харин мэргэжлийн бус, зарим нэг ёсзүйгүй багш нар ийм асуудал гаргадаг. Үүнтэй боловсролын газар эвлэрэхгүй байгаа учраас асуудал үүсгэсэн багш нарын ажлаас чөлөөлөх арга хэмжээ авсаар байгаа.

Зөвхөн арга хэмжээ авахаас гадна дүүрэг бүрт ёсзүйн хороонууд ажиллаж байгаа. Үүнд ёс зүйн зөрчил гаргахаас урьдчилан сэргийлэх сургалтыг зохион байгуулдаг.

Мөн бүх цэцэрлэгийг камержүүлах ажлыг тодорхой хэмжээнд шийдвэрлэх санал тавьж байна. Тухайлбал, энэ онд Хан–Уул дүүргийнхээ бүх цэцэрлэгийг камержуулах гэж байна. Ингэснээр нэг талдаа хяналттай болох юм.

-Тусгай 116-р сургуулийн захирал С.Энхтуяа их хэмжээний авлига авсан гэсэн асуудал яригдаж байсан. Харин энэ асуудал шалгалтаар тогтоогдож ажлаас чөлөөлсөн. Хичнээн хэмжээний мөнгө завшсан вэ?

-116 сургуулийн асуудал сүүлийн гурван жил дамнан яригдаж байна. Анх манайд гомдол гаргасан. Гомдлын дагуу ажлын хэсэг гаргаж шалгасан. Шалгалтаар ёс зүйн алдаа дутагдал гаргадаг гэж үзсэн.

Нөгөө талаас 116-р сургуулийн санхүүгийн зөрчил үндэслэлтэй байна гэдэг нь ажлын хэсгийн үндэслэлээр батлагдсан.

Тухайлбал, Олон улсын байгууллагын хандиваар өгөгдсөн хоёр вариал машиныг нэг компаниас худалдаж авсан мэтээр дөрвөн сая төгрөгийн хуурамч материал бүрдүүлсэн байсан.

Мөн тухайн сургуулийн хашаанд нэлээд олон контейнор байдаг юм байна билээ. Тэдгээрийн эзэмшигчдээс албан ёсны түрээсийн гэрээгүй хэрнээ мөнгийг дансаар биш бэлнээр авч юунд зарцуулсан тодорхой бус.

Ингээд нийслэлийн Цагдаагийн газраас Сүхбаатар дүүргийн цагдаагийн хоёр дугаар хэлтэс рүү шилжүүлж шалгуулсан. Шалгалтын явцад контейноруудын орлогоос олсон байж болох есөн сая 350 мянган төгрөгийг завшсан нь нотлогдсон.

Цагдаагийн байгууллагын шийдвэр болон манай ажлын хэсгийн дүгнэлт мөн Хүний эрхийн үндэсний комиссоос тухайн сургууль дээр шалгалт хийсэн. Энэхүү шалгалтаар хүүхдийн эрх зөрчигдөж байна гэсэн дүгнэлт гарсан.

Эдгээр дүгнэлтүүдийг үндэслэж, нийслэлийн Засаг даргад ажлаас чөлөөх санал хүргүүлж, С.Энхтуяа захирлыг ажлаас чөлөөлөх шийдвэр гарсан.

Харамсалтай нь С.Энхтуяа захирал хамт олон болон хөгжлийн бэрхшээлтэй багш ажилчид албан хаагчдыг турхирах байдлаар сургууль руу нэвтрүүлэхгүй байх, ажил хүлээлгэж өгөхгүй байгаа юм.

-Энэ сургуулийн захирлын асуудлыг хэзээ шийвэрлэх вэ. Сонгон шалгаруулалт зарлах уу?

-Эхний ээлжинд нийслэлийн Засаг даргын захирамжийг хэрэгжүүлнэ. Ер нь сургууль тусгай обьект байдаг. Тэр дундаа тусгай сургууль онцгой обьект учраас бид нар нэн яаралтай шийдвэрлэнэ.

Тэр дундаа тусгай сургууль онцгой обьект учраас бид нар нэн яаралтай шийдвэрлэнэ.

Мөн сургуулийн хамт олон хоёр хуваагдчихсан байгаа. Нэг хэсэг захирлыг чөлөөлөх зөв, нөгөө хэсэг нь чөлөөлөх үндэслэл байхгүй гэж үздэг.

Тухайн хамт олныг уур амьсгал иймэрхүү байгаа учраас яаралтайгаар тус сургуулийн ойролцоо байдаг 29 дугаар сургуулийн захирлаар хавсран гүйцэтгүүлэх шийдвэр гаргасан.

Хавсран гүйцэтгэх хугацаанд 116 дугаар сургууль дээр сонгон шалгаруулалтыг зарлах, эсвэл мэргэжлийн сургуулийн захирлаар ажиллах бололцоотой хүнийг томилно.

Ингэхдээ тусгай сургуулийн захирлын ажлын байр, тодорхойлтыг БСШУ-ны сайд баталдаг. Энэ шаардлагад нийцсэн туршлагатай, энэ чиглэлээр тусгай сургуульд ажиллах мэргэжилтэй, шаардлага хангасан хүнийг томилох ажлыг төлөвлөж байна.

Харин шаардлага хангасан хүн байхгүй бол тухайн сургууль дээр нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарлана.

-Баянзүрх дүүргийн 55 дугаар сургуулийн захирал нь тамга тэмдэгээ өгөхгүй байгаа гэсэн. Энэ асуудал шийдэгдсэн үү?

- Баянзүрх дүүргийн 55 дугаар сургууль мөн дөрвөн жил гаруй шүүх цагдаа болсон байдаг. Тухайлбал, 55 дугаар сургуулийн захирлыг 2010 онд дүүргийн Засаг даргын захирамжаар М.Цогзолмаа гэдэг хүнийг томилсон байдаг юм.

Сургуулийн захирлыг нийслэлийн Боловсролын газраас зохион байгуулсан сонгон шалгаруулалтын дүнг үндэслэж, томилох учиртай гэсэн гомдол гарсан.

Энэхүү гомдолын дагуу тухайн сургууль дээр сонгон шалгаруулалт зарласан. Сонгон шалгаруулалтанд хамгийн өндөр оноо авч Ч.Ганбилэг шалгарсан.

Гэвч Ч.Ганбилэгийг сонгон шалгаруулалтын дүнг үндэслэж томилохгүйгээр өдийг хүргэсэн гэж болно. 2012 оны арванхоёр дугаар сард тус дүүргийн Засаг дарга н.Пүрэвдаваа 55 дугаар сургуулийн үүрэг гүйцэтгэгчээр ажиллаж байсан М.Цогзолмааг чөлөөлж, нийслэлийн Боловсролын газраас 2011 онд зохион байгуулсан сонгон шалгаруулалтын дүнг үндэслэж Ч.Ганбилэгийг томилсон.

Харин захиралын үүрэг гүйцэтгэж байсан М.Цогзолмаа үндэслэлгүй халагдсан гэдэг үндэслэлээр шүүхэд хандсан. Гурван шатны шүүхээр М. Цогзолмааг эргүүлэн захирлын албан тушаалд томилох шийдвэр гарсан.

Энэхүү шийдвэрийг гаргахдаа 2012 оны тавдугаар сард шинэчлэгдсэн батлагдсан Боловсролын тухай хуулийг хүчингүй байна гэж үндэслэж, шийдвэрийг гаргасан байгаа юм.

Гэтэл 2012 оны тавдугаар сард батлагдсан хууль нь 2013 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс мөрдөгдөж эхэлсэн. Өөрөөр хэлбэл Банзүрх дүүргийн Засаг дарга шийдвэр гаргахад хүчтэй байсан.

Энэ оны дөрөвдүгээр сарын 18-ны өдөр Захиргааны хэргийн 20 дугаар шүүхээс М. Цогзолмааг 55-р сургуулийн захирлаар томилох актыг нийслэлийн Засаг даргад даалгасан.

Үүний дагуу шүүхийн шийдвэрийг биелүүлж, 55 дугаар захирлаар М.Цогзолмаа түр орлон гүйцэтгэгчээр томилсон.

Харин сонгон шалгаруулалтаар хамгийн өндөр оноо авсан Ч.Ганбилэгийг 55 сургуулийн захирлаар томилох саналыг нийслэл Засаг даргад хүргүүлсэн.

Үүний дагуу нийслэлийн Засаг даргын захирамж гарч 55 дугаар сургуулийн захирлаар Ч.Ганбилэгийг томилж, үүрэг гүйцэтгэгчээр ажиллаж байсан М.Цогзолмааг дахин чөлөөлсөн.

Нийслэлийн Засаг даргын захирамжийг хэрэгжүүлэх ажлын хэсэг ажил хүлээлцэх талаар мэдэгдэхэд М. Цогзолмаа захирал ажлын байрандаа байхгүй байсан. Ажлын хэсэг ажлын цаг дуусах хүртэл хүлээсэн байдаг юм.

Захирал нь ирэхгүй болохоор ажлын хамт олонд захирамжийг танилцуулж, захирлын үүрэг гүйцэтгэгчийн өрөөг битүүмжилж байсан. Гэвч шөнө 23.00 цаг М.Цогзолмаа захирал ирж, лацадсан өрөөг онгойлгож, сургуулийн тамгыг аваад авсан байсан.

Дүүргийн засаг даргад санал тавьсаны дагуу өнгөрсөн долоо хоногт М.Цогзолмаа ажлын хэсэгтэй уулзаж тамгаа хүлээлгэн өгсөн. Одоо 55-р сургуулийн ажиллагаа хэвийн үргэлжилж, захирлаар Ч.Ганбилэг томилогдон ажиллаж байна.

- Монгол гуравдугаар сургуулийн барилга хэзээ баригдаж эхлэх вэ?

-Гуравдугаар сургуулийн барилгын асуудал хоёр гурван жил яригдаж байна. Төсөв нь бүрэн шийдвэрлэгдээгүй байгаа юм. Өнгөрсөн жил нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газраас нээлттэй тендер зарлаж гүйцэтгэх компани шалгарсан.

Энэ сургуулийн барилга царцаагдсан барилгын жагсаалтанд орчихсон байсан учраас хөрөнгийн асуудал саяхан шийдэгдсэн. Ажил удахгүй эхэлнэ.

Энэ сургуулийн барилга царцаагдсан барилгын жагсаалтанд орчихсон байсан учраас хөрөнгийн асуудал саяхан шийдэгдсэн. Ажил удахгүй эхэлнэ.

Гуравдугаар сургуулийн барилга 960 хүүхдийн багтаамжтай, нэлээд том. Гэрээний байдлаар 2015 он гэхэд ашиглалтад оруулах урьдчилсан төлөвлөгөөтэй байна.

-Хан-Уул дүүргийн 32 дугаар сургуулийн техникийн нөхцөл бүрдээгүй гэдэг үндэслэлээр хүүхдүүд өөр сургуульд хичээллэж байна. Мөн Баянзүрх дүүргийн 14 дүгээр сургууль гэх мэт хэд хэдэн сургууль барилгын засварын асуудалтай байгаа. Хэзээ цэгцрэх вэ?

-Буулгах шийдвэр гарчихсан, өөр сургууль дээр хичээлж байгаа хэд хэдэн сургууль бий. Тухайлбал, Хан-уул дүүргийн 32 дугаар сургууль, Баянзүрх дүүргийн 14 дүгээр сургууль, Баянгол дүүргийн 73, 38 дугаар сургууль.

Эдгээр сургуулийн хувьд Засгийн газраас батлагдсан концессын жагсаалтад орж, батлагдсан. Энэхүү концессын жагсаалтанд орж батлагдсан сургуулиудын сонгон шалгаруулалтыг Эдийн засгийн хөгжлийн яам зохион байгуулахаар Засгийн газрын тогтоол батлагдсан. Одоогоор бэлтгэл ажил хийгдэж байх шиг байна.

Сүүлийн үеийн мэдээлэл алга. Удахгүй ЭЗХЯ-наас сургуулиудын барилгын ажил зарлагдаад явах байх.

-Сургуулиуд урсгал засвар болон их засварт жилд хичнээн хэмжээний мөнгө төсөвлөдөг юм вэ?

-Их засвар үйлчилгээний тухайд улсын төсвөөс санхүүжүүлж ирсэн байдаг. Энэ жил БШУЯ-наас нийслэлд 2.4 тэрбум төгрөг хуваарилж өгсөн. Яг хэрэгцээ шаардлага гэх юм бол нийслэлд 10-аад тэрбум төгрөгийн их засвар хийх сургуулиуд байдаг.

Төсөв мөнгөтэй холбоотойгоор БШУЯ-наас хуваарилж өгсөн 2.4 тэрбум төгрөгийн ажил хийгдэнэ. Энэ ажлыг зохион байгуулах эрх нь нийслэл рүү шилжсэн.

Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар нийслэлийн Хөрөнгө оруулалтын газар дээр тухайн их засварын ажлыг хийх төсөв зохиох, тендер зарлагдаад явж байгаа гэсэн мэдээлэл байна.

Удахгүй төсөв гараад ирвэл их засварын ажил гүйцэтгэгчийг шалгаруулах ажлын хэсэгт хяналт тавих үүрэг нь дүүргүүдийн Засаг дарга нар руу эрх нь шилжинэ.

Боловсролын салбарын онцлог бол наймдугаар сарын 20 гэхэд шинэ хичээлийн жилийн бэлтгэл ажлаа хангаж дуусгасан байх ёстой. Бид энэ хугацаандаа амжуулна.

Харин урсгал засварын асуудал жил бүр яригдаг.

Өнөөдөр сургуулиуд дээр тавигдаж байгаа урсгал засвар мөнгө 4-6 сая төгрөг байдаг. Ер нь 4-6 сая төгрөгөөр бүтэн сургууль засварлах боломж бололцоо хомс.

Өнгөрсөн жилээс нэг зарчим дээр өөрчлөлт хийсэн.

Энэ нь ангиа засварлах, анги засварлах төсвөө гаргаж эцэг эхчүүдэд танилцуулдаг болж байгаа юм. Ингэж байж эцэг эхчүүдээс тусалцаа дэмжлэг авдаг.

Эцэг эхчүүдийг засвар хийхээр авч байгаа материал, хийх ажилд хяналт тавихыг хүсч, дууссаны дараа эцэг эхчүүддээ тайлагнадаг болж байна. Энэ ажил цаашид үргэлжлэн явагдана.

- Цэцэрлэгийн хүүхдүүдийг эцэг эхтэй нь харилцах дэвтэр гэж гарсан. Үүнийг хаана хэдэн төгрөгөөр үйлдвэрлэх гэж байгаа вэ?

-Японы хүүхдийн ивээх сангийн төслөөр хийгдэж байсан ажил. Өнгөрсөн жил төслийн цэцэрлэгүүд дээр хийгдэж, үр дүнтэй гэдэг харагдсан. Цэцэрлэгт явж байгаа хугацаандаа хүүхэд ямар чиглэлийн авьяастай юм бэ гэх мэт түүх нь бичигдэх бололцоотой юм.

Тухайлбал, цэцэрлэгээ төсөөд нэгдүгээр ангид ороход багш эцэг эхтэй харилцах дэвтэрийг уншиж, тухайн хүүхдийг ямар зан чанартай гэдгийг мэдэх боломжтой.

Мөн цаашид авьяасыг нь ямар чиглэлээр хөгжүүлэхээ харж болох давуу талтай юм. Нөгөө талдаа эцэг эх, багш нар өдөр бүр уулзаад байх боломж байдаггүй.

Иймээс дэвтэрээр харилцаж, байнгын харилцаатай болох юм. Ирэх хичээлийн жилээс хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөтэй байна. Цэцэрлэгийн хүүхэд заавал авах ёстой зүйлүүдийн жагсаалт БШУЯ-наас гардаг.

Энэхүү жагсаалтанд тухайн дэвтэрийг оруулж өгөх хүсэлтээ яаманд хүргүүлсэн. Хэрэв дэвтэрийн асуудал батлагдчих юм бол хэвлүүлэх ажлын тендерийг нээлттэйгээр зохион байгуулна.

-Ирэх намар хичээлд орох зургаан настай хүүхдүүдийг бүртгэсэн. Энэ жил нийслэлийн хэмжээнд хичнээн хүүхэд нэгдүгээр ангид элсэн орж байгаа вэ. Намар хүүхдүүдийг нэмж бүртгэх үү?

-Өмнөх жилүүдэд нэгдүгээр ангийн хүүхдүүдийг намар бүртгэдэг байсан. Харин сүүлийн хоёр жил хавраас бүртгэж эхэлдэг болсон. Учир нь бид наймдугаар сарын 15 гэхэд дараа жилийнхээ санхүүжүүлэлтийнхээ саналаа өгдөг юм.

Энэ саналаа өгөхөд ирэх жил нэгдүгээр ангид хичнээн хүүхэд шинээр орох вэ гэдэг тоо чухал байдаг. Ер нь хүүхдийн тооноос хамаарч хувьсах зардлаар санхүүжиж явдаг.

Өнгөрсөн жил нэгдүгээр ангид бүртгүүлэгчдийн тоо бага байсан. Харин энэ жил нэлээд нэмэгдсэн. Нийтдээ 23 мянга орчим хүүхдийг нэгдүгээр ангид элсэж орно гэсэн урьдчилсан статустик тооноос 75 хувийг бүртгэгдсэн.

Энэ хувь нэмэгдсэн байх. Сүүлийн мэдээллийг хараахан нэгтгэж дуусаагүй байна. Бүртгэлээс ямар нэгэн шалтгаанаар хоцорсон бол намар бүртгэнэ. Нэгдүгээр ангийн хүүхдээ 100 хувь сургуульдаа хамруулж авдаг юм.

-Ер нь багш нарын боловсон хүчний хангалт хэр байгаа вэ?

-Нийслэлийн хэмжээнд мэргэжилтэй багш нарын хангалт 99.5 хувьтай байна. Багш нар хангалттай. Цаашид сургууль цэцэрлэг шинээр байгуулагдвал багш нарын орон тоо хэрэгтэй болох байх.

-Нийслэлийн боловсролын газраас хувийн цэцэрлэг сургуулиудад яаж хяналт тавьж явдаг вэ?

-Жилд графиз төлөвлөгөө гаргаж, төрийн болон төрийн бус сургууль цэцэрлэг дээр мониторонг хийдэг. Сүүлийн хоёр жилд хүүхдийн хоолны асуудал болон тусгай зөвшөөрөлд тавигдсан стандартын хэрхэн хангаж байгаа талаар мониторонг хийдэг юм. Энэ дагуу хяналтаа тавьдаг.

Ц.Отгонбагана: Ёс зүйн алдаа гаргасан багш нартай эвлэрэхгүй