Бидний амьдралд тул­гамдсан асуудал маш олон байдаг. Хуулийн хэрэгжилт, хуулийн заалт, ир­гэний эрхийг зөрчсөн төрийн болон төрийн бус байгууллагын үйл ажиллагаа, салбарын хүнд суртал, хуулийн цоорхой гээд өдөр тутам л бэрхшээлтэй тулгарна.

Энэ бүхнийг хэнд хандаж шийдүүлэхээ мэдэхгүй явсан үе бий. Дэмий л салбар яамны үүд сахиж, хууль шүүхээр явж асуудлаа шийдүүлэх гэж шүүхийн үүдэнд өнждөг байв.

Гэхдээ энэ тулгамдсан асуудлыг шийдэх нэг гарцыг 2012 онд байгуулагдсан парламент шийд­сэн нь Өргөдлийн байн­гын хороо байгуулсан явдал юм.

Өргөдлийн байнгын хо­роо хөгжилтэй орнуудад хам­гийн эрэлт хэрэгцээтэй, чу­хал байнгын хороо байдаг.

Өргөдлийн байнгын хорооны дарга Р.Бурмаа

Бай­гуулагдсан түүх нь ч урт. Өдөрт, сард, жилд хэдэн мянган иргэний өргөдөл гомдлыг хүлээн авч тухайн салбар, Засгийн газар, УИХ-даа чиглэл өгч байдаг нэг ёсны иргэний индэр болдог байнгын хороо. Харин манайд нэлээд хожуу байгуулагдсан ч байнгын хорооны үйл ажиллагааны та­лаархи иргэдийн ойлголт эрс нэ­­мэгджээ. Байгуулагдсаны да­раахан гишүүдээс мөнгө, тус­ламж дэмжлэг хүссэн өргөдөл ихэн­х хувийг эзэлдэг байсан бол одоо УИХ-аар батлагдаж байгаа, хэлэлцүүлэгт байгаа хуулиудын талаар, салбар яам­дын үйл ажиллагаа, тэнд иргэнд үйлч­лэхдээ ямар асуудал дээр хүнд суртал гаргадаг вэ, УИХ цаашид ямар хуулийн төсөл баталж гаргамаар байгааг хөндсөн өргөдөл ирүүлэх болжээ.

УИХ-аас 2012 оны наймдугаар сарын 1-ний өдөр УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулснаар Өргөдлийн байнгын хороо байгуулагдсан билээ.

Байнгын хороонд АН-ын бүлгээс найм буюу УИХ-ын гишүүн Р.Бурмаа, Ж.Батзандан, Г.Баяр­сайхан, М.Батчимэг, Б.Болор, М.Зоригт, С.Одонтуяа, Ш.Түвдэндорж нарын гишүүд, МАН-ын бүлгээс Д.Лүндээжанцан, Н.Номтойбаяр, Д.Сарангэрэл, О.Содбилэг, Д.Сумъяабазар, Ч.Хүрэлбаатар, Б.Чойжилсүрэн, М.Энхболд нарын найман гишүүн, “Шударга ёс” эвслээс Н.Батцэрэг, бие даагчдын бүлгээс С.Ганбаатар нарын гишүүн харьяалагддаг билээ.

Иргэдийн салбар салбарын өргөдөл гомдлыг нэгтгэж хууль эрхзүйн талаас судалгааг хийж, иргэн бүрийн асуултаар салбар хариуцсан яамны сайд, мэргэжилтнүүдээс мэдээлэл авч, зөрчил нь хаана байгаа юм, ямар байдлаар энэ зөрчлийг арилгах вэ гэсэн чиглэл өгч ажилладаг тус байнгын хороо энэ удаад Эрүүл мэндийн салбарын асуудлаар ирүүлсэн өргөдлүүдийг нэгтгэн хэлэлцлээ.

Улсын эмнэлгүүдийг хувьчлах хэрэгтэй

Өргөдлийн байнгын хороонд эрүүл мэндийн салбарын асууд­лаар 2013 онд 197, 2014 он гарсаар 107 иргэнээс өргөдөл ирүүлжээ. Ир­гэдийн ирүүлсэн өргөдөлд дараах асуудлуудыг түлхүү хөндсөн байна. Тодруулбал,

• Хүн амын дунд хорт хавдар, мэдрэлийн систем, цус, дархлаа, үе мөч, ясны өвчлөл ихэссэн, иргэдийн эрүүл мэндийн даат­галын системийн тогтолцоо учир дутагдалтай;
• Иргэд хаана хэрхэн хандаж эрүүл мэндээ хамгаалуулах, урьд­чилан сэргийлэх тал дээр мэдээлэл дутмаг, хууль тог­тоом­жийн хэрэгжилт хангалт­гүй;
• Улсын эмнэлгүүд өндөр ачаа­лалтай, хүнд сурталтай, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, 50 хувийг хувьчлах хэрэгтэй;
• Монгол Улсад орж ирж бай­гаа эм, эмнэлгийн бүтээг­дэ­хүүнүүд олон улсын чанарын шаардлагад нийцсэн эсэх нь тодорхойгүй, чанаргүй, хуурамч бүтээгдэхүүнүүд их байна;
• Хувийн эмнэлгүүд дураараа өндөр үнэтэй үйлчилгээ үзүүлдэг, чанар муутай баталгаагүй эм­чилгээ хийж байна;
• Гадаадад эмчлүүлэх өвчний жагсаалтад ороогүй хүнд хэл­бэрт шилжсэн өвчтэй иргэд ялангуяа хүүхдүүдэд хандсан тусламж үйлчилгээ, дэмжлэг шаардлагатай;
• Монгол Улсад эмчлэгдэх бо­ломжгүй өвчтөн гадаад улсад эмч­лүүлэх тохиолдолд улсаас ол­гох эмчилгээний зардлын хувь хэм­жээ бага, чирэгдэл ихтэй бай­даг;
• Зарим өвчнийг дотооддоо эмч­лэг­дэх боломжтой ч төлбөр өн­дөр, зохицуулалт дутмаг бай­на;
• Хяналт тавьж ажилладаг тө­рийн болон төрийн бус байгуул­лагуудын мэдээлэл дутмаг, хя­налтыг сайжруулах хэрэгтэй бай­на гэх мэт олон бэрхшээлтэй асууд­лыг тусгажээ.

Тиймээс Өргөдөл гомдлын байн­гын хорооны гишүүд энэ са­рын 9-нд Эрүүл мэндийн яаманд албан бичиг хүргүүлж байнгын хороонд мэдээлэл авах хүсэлт хүр­гүүлсэн байна.

Хүн амын өвч­лөлийн байдал, ялангуяа хавд­рын өвчлөл нэмэгдэж байгаа шалтгаан түүнийг бууруулах талаар ямар бодлого баримталж байгаа, үйлчилгээний чанар, үнэ тариф, даатгалын тогтолцоо, боловсон хүчний чадвар, халаа сэлгээ гэсэн асуудлуудаар мэдээлэл авахыг хүссэн юм. Эрүүл мэндийн сайд тав хоногийн дараа байнгын хороонд хариу ирүүлж иргэдээс ирсэн асуултад тайлбар өгөхөд бэлэн хэмээлээ.

Гадаад орныг зорин үйлчлүүлэх нь ихэссээр, энэ байдал буурахгүй байгаа.

Тухайлбал, үйлчилгээний та­лаар “Эмнэлгийн тусламж үйл­чил­­гээг ёсзүйтэй, чанартай, аюул­гүй, үр дүнтэй үзүүлэх за­маар хүн амын эрүүл мэндийн эрэлт хэрэгцээг зөв оновчтой хан­гах, үйлчлүүлэгчдийн сэтгэл ха­нам­жийг дээшлүүлэх асуудал сал­бар яамны тулгамдсан асууд­лын нэг байсаар байна. Э

м­нэл­гийн байгууллагууд орон тооны болон орон тооны бус ча­нарын алба байгуулан чанарт анхаарал хандуулж байгаа ч үйлчлүүлэгчийн сэтгэл ханамж хангалттай бус, гадаад орныг зорин үйлчлүүлэх нь ихэссээр, энэ байдал буурахгүй байгаа.

Тиймээс салбар яамны зүгээс энэ талаархи сургалтуудыг шат дараатай зохион байгуулж, журам батлуулж, ча­нар үйлчилгээнд анхаарч ажил­лаж байна” гэсэн хариулт өгч байлаа. Гэхдээ хэт ерөнхий, сал­барын талаархи мэдлэг нь тоон баримтаас хэтрэхгүй, за­рим тохиолдолд иргэдийн ирүүл­сэн гомдол саналыг тэр бүр мэ­дэхгүй, ойлгохгүй явж байгаа нь ажиглагдаж байсан юм.

Эмнэлгийн байгууллагын улстөржсөн томилгоо ажил унагаж байна гэв

Салбар яам, эмнэлгийн хүнд суртал, зөрчил дутагдалтай холбоотой асуудлаар Өргөдлийн байнгын хороо Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газарт хан­дав.

Тус байгууллагын зүгээс хя­налт шалгалт явуулж Эрүүл мэндийн тухай хуулийн зарим заалтууд хэрэгждэгггүй, зарим эмнэлгийн барилга, өргөтгөлийн ажил хийгдээгүй, эрүүл мэндийн байгууллагын удирдлага, менежмент, хүний нөөцийн бодлого учир дутагдалтай, эмч, эмнэлгийн мэргэжилтний ёс зүй, хариуцлага, эрх зүйн мэдлэг сул, эмчилгээ, оношлогооны багаж төхөөрөмж хүрэлцээгүй зэрэг зөрчил дутагдлууд нийтлэг байдаг гэсэн хариуг ирүүлсэн юм.

Тодруулбал, МХЕГ-аас Эрүүл мэндийн хяналтын өнөөгийн төлөв байдал, Эмнэлгийн тус­ламж үйлчилгээтэй хол­боотой хууль тогтоомжийн хэ­рэг­жилтийн талаар, Хяналт шал­галтын явцад авсан арга хэмжээ, үр дүн, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ гэсэн асуудлаар Өргөдлийн байнгын хороонд саналаа ирүүлжээ. Маш олон зөрчил дутагдал илэрсэн гэдэг нь арав гаруй хуудас тайлан мэдээнээс харагдаж байв. МХЕГ-аас ирүүлсэн санал дүгнэлтэд нэлээд ноцтой зөрчил дутагдлыг тоочсон байлаа.

МХЕГ-аас ирүүлсэн санал дүгнэлтэд нэлээд ноцтой зөрчил дутагдлыг тоочсон байлаа.

Тодруулбал, хя­налт шалгалт сул, хүний нөө­цийн бодлого алдагдсан, эмч на­рын эрхзүйн мэдлэг дутмаг, ур чадварыг дээшлүүлэх та­лаар анхаардаггүй, тогтвор суурьшил­тай ажиллуулах бодлого хан­галт­гүй, хөдөлмөрийн гэрээг хуу­лийн дагуу хийдэггүй, бай­гууллагын үйл ажиллагаанд дүн шинжилгээ хийдэггүй гэсэн зөрчлүүдийг баримтад үндэслэн бичжээ.

Эмнэлгийн удирд­ла­гуудыг сонгон шалгаруулах зар­­­чим нэрийн дор удаан хуга­цаа­гаар томилоогүй, ойр ойр­хон сольж сэлгэсэн нь эрүүл мэн­дийн удирдлагын менежмент алдагдах, улмаар ажиллагсадын хамт олны уур амьсгалд  сөрөг нөлөөллийг  бий болгосон, эмнэл­гийн мэргэжилтний ёс зүйн хэм хэмжээг алдагдахад хүргэж харь­цаа хандлагад нөлөөлж бай­гааг Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвийн жи­шээгээр дурьджээ.

Улсын төсвийн 10 хувийг эрүүл мэндийн салбарт зарцуулах чиглэлийг Засгийн газарт өглөө

Өргөдлийн байнгын хорооны дарга Р.Бурмаа эрүүл мэндийн салбарын асуудлаар иргэдийн өргөдөл, санал хүсэлттэй танилцсаны дараа чиглэл өгөх, танилцуулгыг байнгын хорооны хуралдаанд хийлээ.

Танилцуулгад дурьдсанаар бол иргэдийн дий­лэнх хувь нь эрүүл мэндийн үйл­чилгээ авахад өртөг өндөр, өр­хийн хэрэглээний мөнгө эмчилгээ үйл­чилгээ авахад хүрэлцдэггүй, мөн өндөр төлбөр бүхий эм­чилгээ авахад тулгамддаг бэрх­шээлүүдийг хөнджээ.

Хамгийн харамсалтай нь салбар яам энэ талаар чиглэл өгч, тушаал захирамж гаргаж ажилладаг ч энэ нь эзэндээ хүрдэггүй, хэрэгжилт хангалтгүй, хэрэгжих гэхээс илүү цаасан дээр үлддэг байдал газар авсныг Р.Бурмаа дарга хэлж байлаа.

Тухайлбал, Ахмад дипломат өндөр настан Д.Жамбалдорж, Шинжлэх ухааны доктор профессор Г.Пүрэвбаатар нараас “...Улсын эмнэлгүүдийн үйлчилгээ маш ачаалалтай, хүнд сурталтай эдгээрийг  зохицуулж 50 хувийг хувьчилж төрийн зүгээс хяналтын тогтолцоог хэрэгжүүлэх; ...Монгол Улсад орж ирж байгаа эм, эмнэлгийн бүтээгдэхүүнүүд олон улсын чанарын шаардлагад нийцсэн эсэх нь тодорхойгүй, хувийн эмнэлгүүд өөрсдийн дураар гадны эмч нарыг авчирч өндөр үнэтэй үйлчилгээ үзүүлдэг, өвчин намдаах тариа хэрэглэдэг нь үр дүн муутай баталгаагүй  байна” гэсэн хүсэлт гаргасан гэдгийг байнгын хорооны хуралдааны үеэр онцоллоо.

Энэ талаар салбарын яам өөрсдөө мэдээлэл муутай байдаг гэдэг нь хуралдаанд өгч байгаа хариултаас харагдаж байсан юм

Энэ талаар салбарын яам өөрсдөө мэдээлэл муутай байдаг гэдэг нь хуралдаанд өгч байгаа хариултаас харагдаж байсан юм. Гишүүдийн асуултад зарим тохиолдолд бөөрөнхий хариулт өгөх, эсвэл мэдэхгүй, тийм зүйл байсан юм уу, энэ талаар судлаж үзнэ гэсэн хариултыг Эрүүл мэндийн яамны мэргэжилтнүүд өгч байсан юм. Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ гэдэг хамгийн чухал асуудал. Хэзээ ч асуудлын хоёрдугаарт тавьж дараа шийдвэрлэнэ гэж орхиж болдоггүй салбар учраас энэ талаар өгсөн чиглэл, арга хэмжээг нэн даруй хэрэгжүүлж ажиллах нь зайлшгүй чухал юм.

Тиймээс Н.Алтанхуяг сайд, Н.Удвал сайд Байнгын хорооны тогтоолд тусгасан иргэдийн санал хүсэлт, өргөдөл гомдлыг цаг тухайд нь шийдэж, тогтоолыг хэрэгжүүлж ажиллана гэж найдъя. Эрүүл мэндийн салбарын талаар өдөр бүхэн гарч байдаг бүх асуудлыг шийдэж чадахгүй ч тодорхой хэмжээнд ач холбогдол өгмөөр байна. Байнгын хорооны гишүүд улсын төсвийн 10 хувийг эрүүл мэндийн салбарт зарцуулах, турш­­лагатай мэргэжлийн бо­лов­сон хүчнийг анхан шатны эм­нэл­гүүдэд ажиллуулах гэж хоёр чу­хал саналыг гаргаж тавьсан юм. Мөн даатгалын тогтолцоо, гацаад байгаа эмнэлгийн барилгууд гээд төрийн толгойны өвчин болсон асуудлуудыг шийдэх гарцыг эрэл­хийлсэн нь хамгийн чухал ололт бай­лаа.