Үндсэн хуулийн Цэцийн дарга Ж.Амарсанааг хууль зөрчсөн гэж үзэн албан тушаалаас нь эгүүлэн татах тухай асуудлыг өнөөдөр УИХ-ын чуулганаар хэлэлцсэн ч МАН-ын бүлэг тав хоногийн завсарлага авсан юм. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжингээс тодрууллаа. 

-Үндсэн хуулийн цэцийн дарга Ж.Амарсанааг огцруулах үндэслэл нь юу юм бэ?

-Монгол Улсын Үнсэн хуулин дээр Монгол Улсын Үндсэн хуулийн дарга болон гишүүн хууль зөрчсөн бол эргүүлэн татах асуудлыг нэг бол Цэцийн шийдвэрээр нэг бол анх илгээсэн байгууллагын саналаар УИХ хэлэлцэж шийдвэрлэнэ гээд заачихсан байгаа. Ямар асуудлаар хандсан бэ гэхээр урьд өмнө нь олон хүн ярьдаг байсан. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Цэц тэр дундаа цэцийн удирдлага хууль зөрчөөд байна гэж. Ямар нэгэн баримт, нотлох үйл явц хангалттай хийгддэггүй. УИХ-аас ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж дүгнэлт гаргаж байсан. Тэр нь ямар нэгэн баримтаар нотлогддоггүй байсан учраас хариуцлага тооцох асуудал хөндөгддөггүй байсан.

Сая Цэцийн хууль тогтоомжид нэмэлт өөрчлөлт оруулах хууль батлагдсантай холбоотойгоор 1992 оны Үндсэн хууль батлагдсанаас хойш анх удаагаа Цэцийн удирдлага өөрийнхөө гарын үсгээр хууль тогтоомжийн үйлчлэлийг зогсоох тухай Цэцийн шийдвэр гараагүй байхад маргааныг эцэслэн шийдвэрлээгүй байхад хууль зөрчсөн. Цэцийн тухай хууль дээр маш тодорхой заасан байдаг. Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлүүлэхээр явж байгаа бол тэр маргаантай асуудлаар цэцийн ямар нэгэн гишүүн урьдчилсан дүгнэлт хийх, түүнийгээ илэрхийлэхийг хориглосон байдаг. Гэтэл УИХ болон Ерөнхийлөгч, Улсын дээд шүүхэд цэцийн удирдлага өөрийнхөө гарын үсэгтэй албан тоот явуулсан. Тэр албан тоот дээр хуулийн үйлчлэлийг зогсоох тухай, дээд шүүх болон эрх бүхий албан тушаалтнууд ямар үйлдэл хийх, хийж болохгүй тухайгаа цэцийн шийдвэр гараагүй байхад урьдчилсан дүгнэлтээ маш тодорхой биччихсэн байсан. Тэгээд цэцийн тамга бүхий өөрийнхөө гарын үсгийг зурсан байсан. Энэ бол өөрөө нотлох баримт, факт. 

-Ямар, ямар хууль зөрчсөн юм бэ?

-Тодорхой дурдвал таван хуулийг зөрчсөн байгаа юм. Тухайлбал Цэцийн хууль, Цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хууль, Дээд шүүхийн бүрэн эрх рүү халдаж байна. Ерөнхийлөгч болон УИХ-ын бүрэн эрх рүү халдаж байна. Хууль зөрчсөн гэдэг нь тодорхой. Тиймээс хууль зөрчсөн үйлдэл нь илт байгаа учраас хариуцлага тооцох ёстой гэдэг асуудал хөндөгдсөн. 

-Дэгийн тухай хууль зөрчиж энэ асуудлыг байнгын хорооны хурал руу оруулсан гэдэг зүйлийг МАН-ын гишүүд ярьж байсан?

-Үндсэн хууль болон Дэгийн тухай хуулин дээр энэ асуудлыг тав хоногийн дотор шийдвэрлэх ёстой гэсэн дэг байгаа. Дэгийн хууль зөрчсөн тухай асуудал байхгүй. Асуудал тодорхой байхад шийдвэрлэхээс өөр аргагүй байдалд хүрсэн. 

-ҮХЦ-ийн дарга Ж.Амарсанааг буруутай гэдгийг хаанаас тогтоосон бэ?

-Хөрөнгө орлогын мэдүүлэг дээр албан тушаалтан хөрөнгөө мэдүүлээд өөрөө гарын үсэг зурчихаад, тухайн хөрөнгө нь худлаа байвал яах гэж гарын үсэг зурсан бэ гэдэг асуудал хөндөгдөнө. Жишээ нь ҮХЦ-ийн гишүүн машин барьж байгаад хууль зөрчвөл, зөрчсөн эсэхийг Замын цагдаагийн байгууллага тогтооно. Гэтэл өөрөө албан бичиг дээр гарын үсэг зураад ирүүлж байгаа нь хууль зөрчсөн албан тушаалаа урвуулсан ашигласан энэхүү үйл явц нь өөрийнх нь гарын үсгээр баталгаажсан албан тоот байхад буруутай эсэхийг хэн нэгэн тогтоох тухай асуудал биш. ҮХЦ-ийн гишүүнээс өөрөөс нь асуух хэрэгтэй байх. Та ийм албан тоот явуулах эрх мэдэлтэй байсан уу гэдгийг. Албан тоот явуулахад хууль зүйн иш болгосон заалт аль нь вэ. Яагаад гарын үсэг зураад тамга дарчихсан юм бэ гэх мэт асуултыг өөрөөс нь асуух нь зүйтэй. 

-АН-ынхан ҮХЦ-ийг авах гээд байна. Өөрөөр хэлбэл цэцийн даргаар Р.Гончигдорж сонгогдоно гэсэн яриа олон нийтийн дунд байна. Энэ үнэн үү?

-Хэн нэгэн албан тушаалтанд хариуцлага тооцох тухай яригдахад түүнийг саармагжуулах үүднээс ийм мэдээ тараах нь хэвийн үзэгдэл байдаг. Бид ямар нэгэн хүн томилох тухай яриагүй. Цэцийн удирдлага хууль зөрчсөн үйлдэл дээр хариуцлага тооцох тухай ярьж байгаа юм. 

-Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулаад Цэцийн гишүүдийн насыг тогтоосон. Энэ хуулиар найман гишүүн чөлөөлөгдөх юм уу. Энэ хууль хэзээнээс хэрэгжиж эхлэх вэ?

-Германд Үндсэн хуулийн шүүхийн шүүгчдийн насын дээд хэмжээг 67 байхаар тогтоосон. Германчууд арай урт насалдаг учир 67 насаар тогтоосон байгаа юм. Бид бол ҮХЦ-д зориулж ийм хууль гаргаагүй. Одоо үйлчилж байгаа Төрийн албаны тухай хуульд төрийн алба хаах дээд нас 65 байдаг. Энэ хязгаарыг л тогтоож өгсөн. Түүнээс биш ҮХЦ-д ч гэдэг юм уу өөр ямар нэгэн албан тушаалтанд зориулж гаргасан шийдвэр биш. Одоо хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хуулийн үйлчлэлд тэр хүмүүсийг оруулж ирж байна гэсэн үг юм.