-Монгол Улсын эдийн засаг таагүй байгаа үед хоёулаа ярилцаж байна. Тиймээс эдийн засгийн тухай ярилцлагаа эхэлье. Манай оронд болж байгаа энэ санхүү, эдийн засгийн хямрал танд мэдрэгдэж байна уу?

-Мэдрэгдэлгүй яахав дээ. Энэ бол дөнгөж саяхнаас мэдэгдэж байгаа юм биш, бүр оны эхнээс л мэдрэгдэж эхэлсэн шүү дээ. Дэлхий нийтийг хамарсан эдийн засаг, банк санхүүгийн хямрал ,нь одоо хүндэрч эдийн засгийн хямрал болох тал руугаа орлоо. Харин энэ нь өнгөрсөн оны хоёрдугаар улирлаас ажиглагдаж эхэлсэн.

Манай орны хувьд хүндрэл дагуулж байгаа гол асуудал бол дөрвөн жилд нэг удаа болдог УИХ-ын, орон нутгийн, Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн цаг үетэй давхцаж байгаадаа гол учир нь байна гэж бодох юм. Учир нь Засгийн газар болон түүний харьяа байгууллагуудын бүтцийг өөрчилж, шинэчлэх, шинэ мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхлэх гэж байгаатай холбоотой. Бас сонгуулийн хатуурал эдийн засгийн хямралыг хөөрөгдөхөд гол түлхээс болсон байх.

-Тиймээ, яах аргагүй сонгуулийн мөнгөн амлалтууд манай хямралыг түргэтгэсэн. Ялангуяа малчид хоосон амлалтуудад итгэж зээл авсан. Гэтэл одоо малчид зээлээ төлж чадахгүйн улмаас зарим нь амиа хорлож байна шүү дээ?

-Зээл гэдэг зөв ашиглаж чадсан нэг хэсэгт нь хөгжиж дэвжих гол тулгуур нь болдог юм. Харин бодлогогүй зээл их авснаас өөрсдөө эвгүй байдалд ордог. Дараа нь яахаа мэдэхгүй байж зардлаа зөв тооцоогүйн улмаас бодлогогүй зээл авах явдал ихэссэн байж болох юм. Бас сонгуулийн амлалтуудтай ч холбоотойг үгүйсгэхгүй

-Жишээ нь та сонгогчдодоо сая 500 мянган төгрөг өгнө гэж амласан биз дээ?

-Амласан. Гэхдээ тэр мөнгийг шууд л бэлнээр тоолж аваачаад өгнө гэж юу байхав. Ард иргэддээ амласан амлалтаа биелүүлэхийн төлөө манай Засгийн газар, МАХН ажиллаж байгаа. Амлалтыг өгөх өгөхгүйн тухай ярихад одоо эрт байна. Энэ амлалтыг өгөх эдийн засгийн бодит боломж байгааг харж, судалгаа хийсний улмаас л амлалт өгсөн. Саяхнаас улстөрчдийн дунд нэг онигоо гарсан байна. Дэлхийн санхүүгийн хямрал дэлхий дээгүүр нисэж явна гэнэ л дээ. Тэгээд Монголыг бужигнуулах гээд нисэж ирснээ гялай гялай... надаас өмнө хэн ингээд бужигнуулчихваа" гэснээ буцаад нисээд явчхаж гэнэ. Тэгэхээр бид өөрсдөө санхүү эдийн засгаа бужигнуулмааргүй байна л даа.

-УИХ-ын чуулган завсарлалаа. Та тойрог руугаа хэзээ явах вэ?

-Маргааш явах гэж байна.

-Тойргоос чинь санал хүсэлт аль хэр ирж байна вэ?

-Ирдэг, ирэлгүй яахав. Тэгээд ч Засаг даргаар ажиллаж байсан хүний хувьд би хөдөөний амьдралыг сайн ойлгоно. Парламентаас малчдад ноолуурын үнийн зөрүүг нөхөн олговор хэлбэрээр өглөө шүү дээ. Тэгэхэд л УИХ-ын гишүүдийг ямаатай нөхөцсөн энэ тэр гэж баахан шүүмжлэв дээ. Энэ бол ноос ноолуурын үнэ огцом унасантай холбоотойгоор ямааны аж ахуй эрхэлж буй хүмүүсийн амьдралыг дэмжих зорилготой байсан. Малчдад энэ хэрэгтэй. Үүнийг хотын хүмүүс ойлгоогүй байх. Хөдөөний малчдад ямар их тус болж байсныг хөдөөнөөс сонгогдсон гишүүд л хамгийн ихээр мэдэрсэн байх.

-Та сая улсын нэгдсэн төсөв батлахад тойрогтоо ашигтай зүйлийг төсөвт суулгаж чадав уу?

-Шаардлагатай зарим нэг асуудлыг тусгаж чадсан. Гэхдээ ганцхан тойргийнхоо явцуу эрх ашгийн төлөө улс орны чухал асуудлыг орхигдуулж болохгүй л дээ. Асуудлыг аль аль талаас нь л бодож үзэх хэрэгтэй.

-Та тойрогтоо очоод ямар ажил хийхээр төлөвлөж байна?

-Мэдээж намрын чуулганаар УИХ ямар, ямар хууль баталсан, энэ дөрвөн жилд ард иргэдийнхээ төлөө хийж хэрэгжүүлэх мөрийн хөтөлбөрөө танилцуулах гээд олон асуудал бий. Ер нь урьд нь орон нутагт ажиллаж байсан хүний хувьд яаж бүс нутгийнхаа хөгжлийг түргэтгэх вэ, тэр бүс нутгийн ард иргэдэд төрийн бодлогыг хүргэж яаж зах зээлийн энэ нөхцөлд ажиллаж амьдрах талын нөхцөлийг бий болгох вэ гээд олон асуудал надад бий. Манай Дорноговь аймаг гэхэд л БНХАУ-тай 600 гаруй километр газраар хиллэдэг. Дэлхийн зах зээлийн хамгийн том үйлдвэрлэгч, экспортлогч Хятад улстай олон талаар харилцах шаардлагатай байна. Манай Монгол Улсын байнгын ажиллагаатай боомт болох Замын-Үүд Дорноговийн нутаг дэвсгэрт байдаг.

Цаашдаа Сүхбаатар, Өмнөговь гээд хэдэн аймагтай байнгын харилцаатай байх хэд хэдэн боомтыг ойрын ирээдүйд ажиллагаатай болгохоор төлөвлөж байгаа. Бид даяарчлагдсан энэ цаг үед гадаадын улс орнуудтай харилцаагаа сайжруулж, бас том экспортлогч, хөгжиж байгаа улс оронтой ихээхэн хэмжээний газар нутгаар хиллэдэг улсынхаа хувьд хойд, урд хоёр том хөрштэйгөө нягт хамтарч ажиллах зүй ёсны шаардлагатай. Үүний дагуу Дорноговь аймаг байнгын нэг боомтоосоо гадна Ханги Мандал гэж Хатанбулаг сумын нутагт хилийн шинэ улирлын ажиллагаатай боомт нээж ажиллуулсан. Бид говийн бүсийн дэд бүтцийг сайжруулах, Оюу толгой, Тавантолгойн орд газрыг ашиглахтай холбогдуулан дэд бүтцийн асуудлаа шийдвэрлэх ёстой. Тиймээс дэд бүтэц, зам, төмөр зам, эрчим хүчний томоохон шугам сүлжээ гэх мэтчилэн олон олон ажлууд шаардагдаж байгаа юм. Би бас Засаг даргаар ажиллаж байхдаа энэ асуудлаар багагүй судалгаа хийж ажил хэрэг болгох гэж ажиллаж байсан.

Ханги Мандалын боомтыг цаашдаа байнгын ажиллагаатай болгох, Сайншанд Зүүнбаянгаас төмөр зам, засмал зам чиглүүлж тавих гээд олон олон ажил бий. Сая томоохон ахиц дэвшил гарлаа. Есдүгээр сард манай Дорноговь аймагтай хиллэдэг Бугат хотын дарга миний урилгаар Монгол Улсад айлчилсан. Би Дорноговь аймгийн Засаг дарга байхдаа урьсан юм. Тэгээд би ажил өөрчлөгдөөд хотод ирсэн байсан учраас Улаанбаатар хотод, бас Бугат хоттой хамтарч ажилладаг Эрдэнэт хотод айлчилсан. Тэгээд Дорноговь, Улаанбаатар хотод ирээд Засгийн газрын зарим гишүүд болон Шадар сайдтай уулзуулж хамтын ажиллагааны шинэ хуудсыг нээлээ. Монгол Хятадын харилцаа, тэр тусмаа Дорноговь аймагтай хиллэж байгаа томоохон аж үйлдвэрийн орныг Монголд туслалцаа дэмжлэг үзүүлэх тал дээр нь анхаарлыг нь хандуулж чадлаа. Дорноговь аймгийн одоогийн Засаг даргатай урьд өмнө байнгын харилцаатай байсан, бас шинэ гэрээ байгуулж гарын үсэг зурсан.

Бас Ханги Мандалын боомтод цогцолбор барилга, орон сууц барихаар Гаалийн ерөнхий газартай гэрээ байгуулсан. Үндсэндээ хоёр тэрбум гаруй төгрөгийн хөрөнгө оруулалт бүхий бүтээн байгуулалтын ажил эхлэх бөгөөд одоо гуравдугаар сараас барилгын ажил нь эхэлнэ. Тэгэхээр боомт өдөр тутам байнгын ажиллагаатай болох шаардлага нь хангагдлаа гэсэн үг. Энэ бол бус нутагтаа хөгжил авчирч, дэд бүтэц бий болгох, дэд бүтэц бий болсноор үйлдвэр уурхай сэргэх, ингэснээрээ ажлын байр нэмэгдэнэ. Одоогоор энэ ажил маань миний хувьд их чухал байна. Ханги Мандалын боомтоос Сайншандын чиглэлд засмал зам, цаашдаа төмөр замыг өргөтгөх гэх мэтчилэн олон олон асуудалд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй байгаа.

-Өнгөрсөн долоо хоногт танай аймагт хүүхдийн ордон шатсан байсан. Тэр золгүй байдал байсан юм болов уу?

-Би Дорноговь аймгийн Засаг даргаар ажиллаж байхдаа хойч үе, хүүхэд багачууд маань багаасаа бүх төрлийн хүмүүжил авч, ялангуяа бие бялдар гоо зүйн хүмүүжил авч байг гэсэндээ байгуулсан. Дотроо 700 гаруй суудалтай, олон төрлийн спортын булан, олон төрлийн арга хэмжээ явуулах тийм том объект байсан юм. Энэ ордон дан ганц хүүхдийн биш сайшандчуудын соёлын томоохон ордон байсан.

Би Лаост Ази, Номхон далайн хуралд оролцоод явж байхад энэ мэдээ надад ирсэн л дээ. Би маш их харамссан. Гэтэл зарим телевизийн мэдээгээр ийм амархан шатчихдаг чанаргүй барилга барьсан гэж намайг буруутгах хандлага байгаад эвгүй сэтгэгдэл төрлөө. Би шатаасай гэсэндээ тийм ордон байруулаагүй. Гагцхүү нутгийнхаа ард иргэдэд сайн сайхныг хүссэндээ хийсэн олон ажлын маань нэг тэр байсан. Гэтэл юм хийсэн хүний буруу гэж байгаа юм шиг мэдээлэл цацсан нь эвгүй санагдсан л даа. Гэхдээ нутгийнхандаа хандаж тийм юм болсонд харамслаа илэрхийлье.

Ж.Батсуурь: Дорноговь аймагт хөрөнгө оруулалтын томоохон асуудлыг шийдлээ