1930-аад оны үед Белорусыг хамарсан аймшигт өлсгөлөнг түүхчид ОХУ, Украинтай холбон үздэг. Саяхан ил болсон нууц баримтаас үзвэл уг өлсгөлөн ямар аймшигтай үр дагавар авч ирснийг мэдэж болохоор байна.

Үмх талхнаас болж дэгдсэн авгай нарын бослого

1932 оны дөрөвдүгээр сарын долоонд Борисовк хотод талхны төлөөх дайн дэгджээ.

Уур хилэн нь бадарсан эмэгтэйчүүд талхны мухлаг руу дайран орж, бүгдийг нь цөлмөв. Мухлаг руу орж чадаагүй зарим нь талх ачсан машиныг хөмрөх дөхсөн байв. Засгийн газрын зүгээс хүнсний бүтээгдэхүүн олголтыг хязгаарлах ээлжит мэдэгдлээ гаргасан нь энэхүү үймээний шалтгаан болсон юм. Энэ удаад эрх мэдэлтнүүд шатлалын дагуу хүн бүрт 100-200 грамм талх олгох шийдвэр гаргажээ.

Хамгийн аймшигтай нь энэ жагсаалтад хүүхдүүдийг талх иддэг хүний тооноос бүрмөсөн хассан явдал байлаа. ЗХУ 1928 оноос хүнсний бараагаа картаар олгож эхлэхдээ хүн амаа дөрвөн хэсэгт хуваасан юм.Мэдээж тэргүүнд нь Зөвлөлт засгийг удирдан жолоодогчид болон ажилчин ангийн тэргүүний сайчууд орно. Тэдэнд 1932 оны хавар өдөрт 800 грамм талх, сард 4.4 кг мах ноогдож байв. Харин хүүхэд, тахир дутуу болон хөдөлмөрийн чадваргүй хүмүүс хоногт 200 грамм талхны нормтой байгаа бөгөөд махны тухайд бүр ярилтгүй.

Гэтэл удалгүй хүүхдүүдийг өнөөх өчүүхэн 200 граммаас нь салгаж орхисон нь эхчүүдийн зэвүүг хүргэжээ. Үймээн гарсны маргааш орой чанд харуул хамгаалалтын дор талхыг дэлгүүрт түгээхээр явж байлаа. Гэвч дахиад л дайралтад өртөв. Цагдаагийнхан «ард түмнийг үймээнд уриалан дуудагчид»-ыг баривчилсан боловч олны эсэргүүцэлтэй тулгарчээ. эмэгтэйчүүд тэднийг суллахыг шаардан «Хүмүүс өлсч үхэх гэж байхад та нар «суулгах»-аас өөрийг мэдэхгүй»хэмээж байв. Хотынхон их буу-ны долдугаар хорооны цэргүүдэд хандан, өмгөөлөл хүслээ. Борисовкад болсон авгай нарын үймээний талаар чекистүүд Белорусын Коммунист намынтөв хорооны нарийн бичгийн дарга Николай Гикалод ирүүлсэн маш нууц илтгэлдээ тодорхой бичсэн байжээ. Үймээн үнэхээр ноцтой байдалд хүрсэн байлаа. Ажилчид уурсан хилэгнэсэн эхнэрүүдээ өмөөрсөн бол улаан армийнхан ажилчдыг дэмжиж байв. Түүнчлэн хотын намын хорооны идэвхтнүүд ч босогчдын талд нэгдэх дөхөв. Онцгой байдал үүссэнтэй холбоотойгоор Минскийн намын хорооны төлөөлөгчид асуудлыг шийдвэрлэхээр тус хотод хүрэлцэн иржээ. Ийнхүү Борисовк хотод болсон авгай нарын бослогын ачаар хүүхдүүдэд өдөрт 200 грамм талх дахин олгож эхэлсэн байна.

Хүүхдээ идэж голоо зогоосон ч үхлээс мултарсангүй

1933 оны зургадугаар сарын найманд Белорусын Коммунист намын төв хорооны нарийн бич-гийн дарга Николай Гикало болон Ардын Комиссаруудын Зөвлөлийн дарга Николай Голодед нар маш нууц захидал хүлээн авчээ. Энэ удаад Белорусын Наровлянск дүүргээс нууцын маш өндөр зэрэглэлтэй захиа ирсэн байв. Тус дүүргийн доод тушаалын дарга нар белорус хэл дээр бичсэн уг захидалдаа дүүрэгт нь өлсгөлөн хэмээх аймшигт тахал дэгдээд байгааг дурдсан байжээ. Өлбөрч үхэхгүйн тулд нэгэн эх есөн настай хүүхдээ алаад, чанаж идсэн аймшигт явдлыг жишээ аван өгүүлсэн байв. Хөрш Ельск дүүрэг ч хэцүүхэн байдалд орсон тухай мэдээ ирлээ. Тус дүүргээс Минскт ирүүлсэн нууц мэдээлэлд хувийн аж ахуйтай 250 өрхийн 200 нь өлсгөлөнгийн хар шуурганд нэрвэгдэж, хоёр сарын дотор 20 хүн нүд аньсан тухай бичжээ. «Хувийн аж ахуйтан Никита Колодей Редька өлсч туйлдаж буй гэр бүлийнхнийхээ царайг харахгүйн тулд эхнэр болон бага насны гурван хүүхдээ пиндээ түгжиж, хаалга, цонхыг нь битүүлээд өөрөө хаачсан нь мэдэгдэхгүй байна. Эхнэр, хоёр хүүхэд нь нас барсан ба азаар амьд үлдсэн нэг хүүхдийг хөр-шүүд нь аварчээ. Мелешкович тосгоны бэлэвсэн Ульяна Тихонова гурван хүүхдээ хоолой давуулах хар ус ч үгүй орхиод бас ор сураггүй алга боллоо» гэсэн аймшигт мэдээг чекистүүд ирүүлж байлаа. Ийнхүү байдлыг газар дээр нь шалгахаар Минскээс тусгай хороо иржээ.

Долдугаар сарын 21-нд Коммунист намын төв хорооноос гаргасан протоколд «Ельск болон Наровлянск дүүргүүдийн хүн амын 60 хувь нь өлсгөлөнд нэрвэгджээ. Ард иргэд далдуу модны навч, бургас, хөвд, хивгээс гадна нохой, муур, үхсэн адууны сэг зэмээр голоо зогоож байна» гэсэн байв. Хотын зарим иргэд хүн хүнээ алж идэж байгаа баримтыг ч дэлгэж байлаа. «Акопы тосгонд амьдардаг хөөрхий нэг эмэгтэй хотод ажил хийгээд орой гэртээ харьж ирэхэд хүү нь өөд болчихсон байжээ. Тэрээр хүүгийнхээ хөлийг нь огтлон хур-ган чихтэй цуг чанаад өөрөө идэж, амьд үлдсэн хүүхдэдээ өгчээ. Гэвч маргааш нь тэд өнгөрчихсөн байхыг нь хүмүүс олсон байна» гэцгээж байв. Наровлянск, Ельск дүүргээс гадна Петриковск дүүргийг ч аймшиг нөмөрчээ. Тиймээс дүүрэг тус бүрт таван тонн гурил нийлүүлэхээр Белорусын Засгийн газар шийдвэрлэсэн байна. Түүнчлэн өлсгөлөнгөөс болж сульдсан хүмүүсийг эмчилж, хөл дээр нь босгох зорилгоор эмнэлэгт, сувилалд хамруулах ажлыг зохион байгуулжээ.

Белорусын аймшигт өлсгөлөнгийн үеэр эхчүүд хүүхдүүдээ чанаж иддэг байжээ