УИХ-ын гишүүн Д.Ганбаттай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Зарим гишүүн сүүлийн үед Засгийн газарт нэлээд шүүмжлэлтэй хандаж бай­на. Тэдний нэг нь та. Өнөө­дөр ингэж муу, муухайг нь гайхах байсан юм бол яагаад гишүүд эхнээсээ Н.Алтанхуягийн Засгийг дэмжсэн юм бэ?

-Дэлхий нийтэд засаглал хуваах зарчмаар хууль тог­тоох, гүйцэтгэх, шүүх гэж гурав хуваадаг. Үүнийг хольж хутгаж болохгүй. Ма­­най улсын хувьд аливаа шийд­­вэрүүдийг маш хурд­тай гарган ажиллаж, олдож буй боломжуудыг зөв ашиг­лах хэрэгтэй байна. АН-ын хувьд олонх биш олон ги­шүүнтэй л байгаа шүү дээ.

-Анхнаасаа олон гишүүн сайд болсон нь АН-ын бо­ловсон хүчний асуудалтай холбоотой байв уу. Эсвэл шаардлага, шахалтын дор Засгийн газрын бүтцийг сонгосон юм уу?

-Боловсон хүчин гэхээсээ илүү өнөөгийн хууль эрх зүйн орчинд УИХ-ын гишүүд сайд байж болохгүй гэсэн заалтгүй учраас боломжийг хаагаагүй. Ерөнхийлөгчийн зүгээс өргөн барьсан хуульд хязгаарлалт тогтоосон. Энэ нь ирэх 2016 оноос эхлэн хэрэгжих учиртай.

-АН-ын зарим гишүүн Засгийн газраа муулж, Ерөн­хий сайдаа буруутгаж бай­­гаа нь нам доторх фрак­циудын байр суурьтай хол­­боотой гэх мэдээлэл бай­гаа?

-Нийгэмд ямар ч яриа, шуугиан гарч болно. Хэн юу ярих нь тухайн хүний эрх. Энэ нь ардчилсан нийгмийн зарчим. Гэхдээ хэн нэгнийг гүтгэж, доромжлоогүй л бол энэ эрх нээлттэй.

Засгийн эрхэнд буй хүмүүсийг ажлаа сайн хий­­гээсэй гэсэндээ ард тү­мэн саналаа өгч бид­нийг сон­госон.

Фракциудын өрсөлдөөн гэхээсээ УИХ-ын гишүүд үүргээ биелүүлж буй хэ­рэг. Засгийн эрхэнд буй хүмүүсийг ажлаа сайн хий­­гээсэй гэсэндээ ард тү­мэн саналаа өгч бид­нийг сон­госон. Тиймээс парла­мен­тын гишүүд Зас­гийн га­зар мөрийн хөтөлбөрөө хэрэг­жүүлэхэд нь анхаарах, шаардах, хянах үүрэгтэй. Энэ нь парламентад арай олон суудал авсан манай на­­­мын ч зорилго. Учир нь намаас боловсруулсан мө­рийн хөтөлбөрийн дагуу бид сонгогдсон. Тиймээс түүнийгээ биелүүлэхийн тулд Зас­гийн газрыг шахаж ажил­­­луулах ёстой. Тэгж байж үр дүн нь дараагийн сон­­гуулиар харагдана. Тэр утгаараа шахаж, шаардсан. Үр дүн нь ч гайгүй болж байх шиг байна.

-Гэхдээ та байн байн Н.Алтанхуяг муу ажилалаа гээд байгаа нь цаагуураа дараагийн Ерөнхий сайдад Х.Баттулгыг дэмжиж буй алхам юм биш үү?

-Х.Баттулга сайд бид хоёр нэг нутгийнх, нэг тойр­гоос хамт сонгогдсон, аж­лаа хамтарч хийдэг, олон жи­лийн өмнөөс МоАХ-д зүт­гэж яваа үзэл бодол, итгэл үнэмшлээрээ гар нийлсэн хамтрагчид.

Засгийн газрыг муулах биш шүүмжилсэн. Хэрвээ сайн хийж, гүйцэтгэж бай­сан бол би түүнийг нь ч гэсэн хэлэх л байсан. Болох­гүй, бүтэхгүй байгааг нь хэн бүхэн харж байгаа. Тиймээс хэн нэгэн хэлэх ёстой биз дээ. Дутагдал байвал толгойг нь илээд байж бо­лохгүй гэ­дэг зарчмаар л би хэлсэн. Зөв­хөн хэвлэл мэдээллийн хэ­рэгслээр ч бус бүл­гийн хуралдаан болон чуулганы үеэр ч шүүмжлэх асуудлаа хэл­чихдэг. Бид Мон­гол Улсын төлөө монгол­чуу­даа­саа цалин авч ажилладаг хүмүүс.

-Хэсэг гишүүн тун удах­гүй УИХ-д Хүний эр­хийн байнгын хороотой болох тухай хуулийн төсөл өргөн барих гэж байгаа. Та Хү­ний эрхийн дэд хороог тол­гойлдог хүний хувьд ямар байр суурьтай байгаа вэ?

-Бид 1990 оны цагаан морин жилээс хойш сон­голтоо хийн хүмүүнлэг, ард­чилсан нийгмийг байгуулж яваа. Үндсэн хуульдаа ч хү­ний эрхийн тухай заа­чихсан. Бид НҮБ-ын Хүний эрхийн конвенцид нэгдсэн орны хувьд хоёр хөрш бо­­лон Ази тивдээ хүний эрхийг дээдэлдэг орнуудын дунд толгойнд явахын тулд хичээж байна.

НҮБ-д ч УИХ-даа хүний эрхийн байгууллагыг байн­гын хорооны түвшинд ажиллуулна гэдэг амлалт өгөөд нэлээд олон жил болж бай­гаа. Үүнийгээ биелүүлэх хэ­­­­рэгтэй. Нөгөөтэйгүүр хү­­­­­ний эрхийн асуудал хаа­­­на ч анхдагч асуудал, хэзээд яригдаж байдаг. Бид өнөөдөр хүний эрхийг бүхий л талаар дээдлэж байна уу гэвэл бас үгүй шүү дээ. Тий­мээс Хүний эрхийн та­лаар ажилладаг байнгын хороо бий болвол илүү үр дүнтэй, монгол­чуудын амьд­рал ахуйд нийцнэ гэж бодож байгаа.

-Энэ удаагийн парла­мен­тад Өргөдөл, гомдлын байнгын хороог шинээр бай­гуулсан. Хэрвээ дээрх хуу­лийн төслийг өргөн баривал сөрөг хүчний зүгээс ши­рүүхэн эсэргүүцэлтэй тул­гарах юм биш үү?

Эрх мэдэлтнүүдийн дунд энгийн иргэдийн эрх ихээр зөрчигддөг

-Өргөдөл, гомдлын байн­­­­гын хорооны талаар АН-ын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдчихсан байсан асуу­дал. Тиймээс санал авч дэм­­­­жигдсэн гишүүд нь үүнийгээ биелүүлсэн. Хүний эрхийн асуудлыг хариуцах байн­гын хорооны тухайд бол сө­рөг хүчнийхэн дэмжих байх гэж бодож байна. Яагаад гэвэл нэгэнт улс ор­ны хэмжээнд байх ёстой гэ­дэг нь илэрхий харагдаж бай­гаа.

Эрх мэдэлтнүүдийн дунд энгийн иргэдийн эрх ихээр зөрчигддөг. Үндсэн хуулийн хүний эрхийг дээд­лэх ёстой гэдэг зарчмыг алдагдуулахгүйн тулд дэмж­лэг авах байх гэж бодож байна. Тэгээд ч УИХ-ын бү­рэл­дэхүүнд орон тоо нэ­мэгдэхгүй шүү дээ.

-Тэгэхээр нэг хуулийн заалт нөгөөтэйгөө хар­шил­дах болон хуулийн цоорхой үлдэж хэн нэгний эрх зөр­чигдөхөө болих нь гэж ойл­гож болох уу?

-Ийм тохиолдолд УИХ-д өргөн барьж буй хуулийн бүхий л төслийг хэлэлцэх шатанд нь хүний эрхийг хэр­хэн хэрэгжүүлэх нь вэ гэдэг утгаар нь авч үзэх боломж бүрэн нээгдэнэ гэж ойлгож болно.

-Та одоо байгаа дэд хо­рооны дарга. Тиймээс энэ байн­­гын хороог тэргүүлэх үү?

-УИХ-ын гишүүн гэдэг маань ард түмний ит­гэ­лийг хүлээж, төлөөлж бай­гаа­­гийн хувьд маш их ха­риуц­­­лагатай ажил. Түү­нээс заа­вал давхар ямар нэ­гэн сэтэр зүүхийн төлөөх тэмц­лийн нэр биш шүү дээ.