Энэ оны 1-р сарын 1-ээс хэрэгжиж эхэлсэн Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн талаар ажлын хэсгийг нь ахалсан гишүүний хувьд олон нийтэд мэдээлэл өглөө.

Хуулиар сэтгэл санааны хохирлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр үнэлэх, шүүх шинжилгээний байгууллагын хараат бус байдлыг хангах зэрэг томоохон өөрчлөлтүүд орсон. Мөн нас барсан иргэний үнэлгээг хийх гурван аргачлалыг тусгаж өгсөн. Тухайлбал

• Нас барсан иргэний суурь үнэлгээг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ 550.000 төгрөг гэж тогтоосныг 150 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэн хэмжээгээр тогтоох
• Монгол хүний дундаж наслалт эрэгтэй-67, эмэгтэй 65 байгааг дунджаар 72 гэж тооцож 22 настай иргэн нас барахад түүнд хөдөлмөр эрхлэх боломжтой 50 жил байсан гэж үзээд хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 5 дахин нэмэгдүүлж 50 жилээр үржүүлж тооцох
• Гэмт хэргийн улмаас өнчирч хоцорсон хүүхдүүдэд дээрх аргачлалыг хоёр дахин нэмэгдүүлж олгох суурь үнэлгээнүүдийг тус тус тавьсан. Олон улсын туршлагад ч энэхүү аргачлалыг ашигладаг. Жишээлбэл БНСУ-д нас барсан иргэний үнэлгээг 80 сая вон буюу ойролцоогоор 160-200 сая төгрөгөөр үнэлдэг байна.

Мэдээж хуулийг ямар ч нөхцөлд дордуулж хэрэглэдэггүй учраас дээрх хуульд заасан үнэлгээнүүдийг аль боломжтой хувилбарыг ашиглаж, шүүх явцад тухайн хүний хийж хэрэгжүүлэх байсныг нотолж чадвал үнэлгээг нэмэгдүүлэх боломжийг бүрдүүлж өгсөн.

Бас нэг чухал асуудал бол төлбөрийн чадваргүйгээсээ болж шүүх шинжилгээний дүгнэлтээ гаргуулж чаддаггүй, оройтдог, үүнээс болж хэрэг нь шийдэгдээгүй тохиолдлууд байдаг. Үүнийг гурван бүлэгт хуульчилсан.

• Бэлгийн эрх чөлөөний эсрэг гэмт хэргийн хохирогч
• Насанд хүрээгүй хүүхэд
• Амьжиргааны түвшин хэт доогуур иргэдээс цаашид шүүх шинжилгээний дүгнэлт, холбогдох зардлын төлбөрөөс чөлөөлөгдөхөөр зохицуулсан.

Ингэснээр Шүүх шинжилгээний шинжээч, байгууллага, хуулиар дамжуулж бид шударга ёсыг тогтоох, хүний эрх, эрх чөлөөг хангагдана гэдэгт итгэлтэй байна.

Эцэст нь иргэдийн зүгээс Шүүх шинжилгээний байгууллагыг гаднын нөлөөнд автаж дүгнэлт үйлддэг, хэн нэгэн албан тушаалтанд үйлчилж байж болзошгүй гэдэгт үргэлж эргэлзсээр ирсэн. Тэгвэл үүнийг бид зохицуулж, Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрыг Засгийн газрын агентлаг болгосон. Мөн шаардлагатай программ хангамж, техник технологийн шинэчлэл, шинжээчийн хараат бус байдлыг хангах, нийгмийн тодорхой асуудлууд шийдэгдэж байгаа.

Тухайлбал 7 дугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын шинжээч нарт хэрэг тохиолдлын байдлаар хуваарилдаг тогтолцоо руу шилжинэ. Үүний үр дүнд эрх бүхий албан тушаалтан, хэн нэгэн эрх дархтан өөрийн эрх мэдлээ ашиглаж шүүх шинжилгээний байгууллагад нөлөөлдөг байдал таслан зогсоно гэж үзэж байна.

Иймд иргэн та бүхэн шинээр мөрдөгдөж эхэлсэн “Шүүх шинжилгээний тухай” хуулиа илүү дэлгэрэнгүй судалж, уншиж, ойлгож, мөрдөж эхлээрэй. Хуулийн дор эрх тэгш амьдардаг нийгмийг цогцлоохын төлөө хамтдаа зүтгэе.