-Монгол Улсын 2013 оны төсвийн төсөл дээр МАН-ын гишүүд нэлээд шүүмжлэлтэй хандаж байгаа. Тэгэхээр төс­вийн төсөл дээр хууль зөрч­сөн зүйл гарсан эсэхийг тод­руулахгүй юу?

-МАН-аас төсвийн төслийг хянах ажлын хэсэг байгуулан ажил­ласан. Өнөөдөр Монгол Ул­сын Засгийн газраас 2013 оны төсвийн төслийг өргөн ба­рихдаа то­дорхой хуулиудыг зөрч­сөн. Ши­нэчлэлийн Засгийн газ­рын ши­нэчилсэн төсөв хэ­мээн нэр­лэсэн төсөл нь маш олон хуу­лийг зөрчиж, төсвийн хуу­лийг бо­ловсруулж өргөн барь­сан гэж үзэж байгаа.

-Тухайлбал, ямар хуулиу­дыг зөрчсөн гэж үзэж байгаа вэ?

-Төсвийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжуудыг зөрч­сөн гэж ажлын хэсэг үз­сэн. Өөрөөр хэлбэл, Зас­гийн газар маань өөрөө хууль дээд­лэх, төрийн үйл ажилла­гаа­­ны­хаа үндсэн зарчмыг ал­даж, орж ирлээ гэж ойл­гож бай­гаа. Нэг­дүгээрт, Шинэч­лэ­лийн Зас­гийн газрын үйл ажил­ла­гааны мө­рийн хөтөлбө­рийг хэрэг­жүү­лэх нэрийн дор Монгол Ул­сын Ерөнхий сайдын багцад ямар төсөл, арга хэмжээнд зар­цуулагдах нь тодорхойгүй, за­даргаа байхгүйгээр 50 тэрбум төг­рөгийг төсөвт бүтнээр нь ба­талж өгөөч гэж оруулж ирсэн. Энэ нь Монгол Улсын төсвийн ту­хай хуулийг зөрчиж байгаа их том зүйл.

-Үүнийг гишүүдийн тэрбум төгрөгийн өнгөлөн далдлалт гэ­сэн яриа гарах боллоо. Та үүнийг юу гэж бодож байна вэ?

-Миний ойлгож байгаагаар, магадгүй энэ 50 тэрбумаар хуучин УИХ-ын гишүүдийн нэг тэрбум төгрөг гэдэг тодот­гол­той хэрэгждэг байсан төсөл, ар­га хэмжээний зардлыг өөрс­дийнхөө бүлэг, эвслийн ги­шүүдэд олгохоор оруулж ирж бай­гаа болов уу. Харин бүр өмнөхөөсөө дордуулаад, далд хэлбэрээр олгох гэж бай­гаа юм биш биз дээ гэсэн бодол төрж байна.

-Өнөөдөр /өчигдөр/ Хууль зүйн байнгын хорооны ху­ралдаанаар барилгын зураг тө­сөл байхгүй байхад төсөвт оруулж ирлээ гэсэн асуудал яригдсан. Энэ талаар?

-Засгийн газраас өргөн барь­сан 2013 оны төсөв дотор Төс­вийн тухай хууль, Барилгын ту­хай хуулийг нэлээд ноцтой зөрч­сөн, зураг төсөл нь байхгүй ба­рилга байгууламжуудыг Ул­сын төсвийн хөрөнгө оруулал­тын төлөвлөгөөнд тусгахыг хо­риглоно гэсэн заалтыг зөр­чиж, нэлээд олон барилгын обьек­туудыг оруулж ирсэн бай­гаа. Мөн жижиг дунд биз­нес эрхлэхийг нэлээд сайн дэм­жинэ гэж Монгол Улсын Зас­гийн газар их ярьсан. Ажил­тай, орлоготой монгол хү­нийг бий болгох тухай асууд­лыг ч маш их ярьсан. Яг энэ тө­сөв дотроо үнэхээр хүн рүү чиг­лэсэн, бизнес эрхлэгчид, аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжсэн ямар бодлого шийдвэрүүдийг оруулж ирж байгаа юм бэ гэ­дэг нь тодорхойгүй байна. Ту­хайл­бал, оёмол сүлжмэл бү­тээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн чиг­лэлээр импортолж байгаа сэл­бэг, түүхий эд болон туслах ма­териалыг нэмэгдсэн өртгийн бо­лон гаалийн албан татвараас чө­лөөлөх тухай хуулийг байхгүй бол­гож, оруулж ирсэн байна. Мөн Атрын III аяны хүрээнд хө­дөө, аж ахуйн зориулалттай трак­тор, комбайн, машин ме­ха­низмуудыг, гурилын үйлд­вэр болон усалгааны тоног тө­хөөрөмж, ойн аж ахуйн то­ног төхөөрөмж, ургамал хам­гааллын бодисыг гаалийн бо­лон нэмэгдсэн өртгийн албан тат­вараас чөлөөлөх тухай хуулийг бас байхгүй болгоно гэж оруулж ирж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, энэ бол олон зуун мянган хүнийг ажлын байраар хангаж байгаа томоохон салбаруудаа татаж унагаах бодлого болно гэж үзэж байна. Тийм учраас энэ хуулиудыг Засгийн газар татаж авах ёстой гэж МАН-ын бүлэг үзэж байгаа юм.

-Энэ сарын 1-ээс эхлэн хүү­хэд бүрт 20 мянган төгрөг өгө­хөөр шийдвэрлэсэн. Өнөөд­­рөөс эхлээд энэ мөнгө бан­­куудад байрших ёстой. Хүүх­­дийн мөнгөний асуудалд Ардын на­мын байр суурь ямар байгаа вэ?

-Манай Засгийн газар мөрийн хөтөлбөрөө хэлэлцэхдээ хүн төвтэй төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэх тухай маш их ярьсан. Одоо ч ярьж байгаа. Гэтэл өнөөдөр халамж хэрэгтэй байгаа хүмүүст хүйтэн сэтгэлээр хандсан төсөв гаргаж ирсэн. Тухайлбал, үдийн цай, цэцэрлэгийн хоол, ЕБС болон МСҮТ-үүдийн дотуур байрны сурагчдын хоолны зардлын 50 хувийг эцэг, эхээс нь гаргуулна гэсэн саналыг оруулж ирсэн. Мөн Засгийн газраас аравдугаар сарын 1-ээс эхлэн хүүхдийн мөнгө олгож эхэллээ. Гэхдээ хүүхдүүдэд мөнгө олгож байгаа мэт боловч нөгөө талаасаа хүүхдүүдийн хоолны мөнгөний 50 хувийг эцэг, эхээс гаргана гэсэн шийдвэр гаргаж байгаа нь хүүхдэд олгож байгаа 20 мянган төгрөгийг олгоогүйтэй л адил болно. Тийм учраас нүглийн нүдийг гурилаар хуурч яах нь вэ дээ. Ядаж хэрэгжүүлж байсан, уламжлал болсон төрийн байгууллагын үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлээд явах нь яасан юм бол гэж бодож байна.

-Сургууль, цэцэрлэгийн үйлчилгээний ажилтнуудад олгох ёстой мөнгөн тэтгэмжийг байхгүй болгож байгаа гэсэн үү?

-Багш бэлтгэх тогтолцоог боловсронгуй болгож, боловсролын байгууллагад ажиллагсдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх зорилгоор Боловсролын тухай хуульд орсон нэмэлт өөрчлөлтийг байхгүй болгохоор, хуулийн төслийг татаж авахаар Засгийн газраас оруулж ирсэн. Энэ бол буруу. Сургуулийн үйл ажиллагааг явуулахад арын албыг хашдаг, хар бор, хүнд хүчир ажлыг нь хийдэг, тэр аймаг, сумын сургууль, цэцэрлэгийн нярав, нягтлан, галч, тогооч, үйлчлэгч, манаач гээд үйлчилгээний ажилтнуудад хуулиар олгох ёстой мөнгөн тэтгэмжийг олгохгүй гэсэн шийдвэрийг гаргаж байгаа. Үүнийг хүний хөгжлийн бодлогоосоо ухарсан шийдвэрийг гаргаж байна гэж үзэж байна. Ингээд төсвийн төслийг бүхэлд нь уншиж үзэхээр иргэдээ бус эрх мэдэлтнүүдийг дэмжсэн төсөв болоод байна гэсэн байдлаар асуудалд хандаж байгаа. Төсвийн тухай хуулийг батлахдаа 2011 онд нэлээд маргалдаж байж баталж байсан. Энэ үед бас Концессийн тухай хуулийг баталж байсан. Гэтэл бас Концессийн тухай хуулийг татаж авах санал оруулж ирсэн байгаа. Үүнээс гадна Төсвийн тухай хуулийг дагалдан таван тэрбум ам.долларын бонд гаргах саналыг оруулж ирсэн. Энэ мэтчилэнгээс нь харахаар Монгол Улсын ирээдүй өрийн дарамтад орох эрсдэлтэй төсөв болж байгаа юм биш биз дээ. Таван тэрбум ам.долларыг аваад ямар төсөл, арга хэмжээнд, яаж зарцуулах гэж байгаа юм. Хэзээ энэ төсөл, хөрөнгө мөнгийг хэрэгжүүлэх юм. Хүүг нь яаж төлөх юм. Төсөвт үүнийгээ яаж тусгах юм бэ гэсэн зүйл заалтууд орж ирээгүй байгаа нь Монгол Улсын ирээдүйг өрийн дарамтад оруулчих вий дээ гэсэн асуудлыг үүсгээд байгаа юм. Тэгэхээр энэ асуудлыг эргэж харах хэрэгтэй гэсэн санал гаргаж байгаа юм. Ингээд бүхэлд нь авч үзэх юм бол энэ 2013 оны төсөв нэлээд эрсдэлтэй төсөв боллоо, олон хуулийг зөрчлөө. Тийм учраас Монгол Улсын Засгийн газар өргөн барьсан хуулийн төслөө татан авч, хуулийн хүрээнд нийцүүлэн оруулж ирэхийг МАН-ын бүлгийн зүгээс санал болгож байгаа юм.

-Хэрвээ танай намын зүгээс тавьсан саналыг хүлээж авахгүй гэвэл яах вэ?

-Хүлээж авах эсэх нь тэдний л асуудал. Маргаашнаас /өнөөдөр/ бид харах ёстой. Ер нь бол төрийн бодлогын үйл ажиллагаа хяналтгүй, тэр тусмаа сөрөг хүчний хяналтгүй явж байгаагийн хамгийн том загвар бол энэ төсвийн хууль. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдөр яагаад МАН-ын бүлгийг байгуулахгүй байгаа юм бэ гэдгийн цаад учир нь бол сөрөг хүчний дуу хоолойгоо хааж байгаад, төсвөө, бусад хуулиа, үлдсэн бүх асуудлуудаа өөрсдийнхөө дур зоргоор шийдвэрлээд явах, соёлгүй, увайгүй улс төрийг манай сөрөг хүчин хийж байна. Энэ бол ардчилсан нийгмийнхээ үнэт зүйлээсээ ухарч байгаа хамгийн том илэрхийлэл гэж бид үзэж байгаа.