УИХ-ын чуулганы /2025.06.27/-ны өдрийн үдээс хойшх хуралдаанаар 2025 оны төсвийн тодотголыг яаралтай горимоор хэлэлцэж эхэллээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Ц.Идэрбат асуулт асууж, байр сууриа илэрхийллээ.

Нэгдүгээрт, 

Төсвийн тодотголтой холбоотой олон асуудлууд байна. МАН-ын бүлэг хуралдаж Монгол Улсын төрийн албан хаагчдын тухай хуулийн өөрчлөлттэй холбоотой асуудлуудыг эргэж харах шийдвэр гаргалаа. Энэ нь гэнэтийн шийдвэр байж болохгүй гэсэн зарчим баримталж байгаа юм. Төсвийн тодотгол хийхэд 9 хувь цомхотгол хийх, алт хөтөлбөр, хөрөнгө оруулалтуудаа зогсоох зэрэг зүйлүүдээ аль болох төр хэмнэхийн төлөө байгаа. Бид ганц нүүрснээс шалтгаалж байгаа эдийн засагтай улс болохоор маш сайн ойлгож байгаа. Нөгөө талаасаа төр чангалахаас илүү авлага байгаа. Авлага авах үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх тал дээр юу хийж байгаа вэ? Нийгмийн даатгалын сан, эрүүл мэндийн даатгалын сан, боловсролын зээлийн сан, ЖДҮ сан, тариалан эрхлэгчдийг дэмжих сан гэх мэт. Авлагагүй сан гэж байхгүй. Нэг талдаа хөрөнгө оруулалт хамаг зүйлээ танаж байгаа юм чинь нөгөө талдаа авлагаа авах тал дээрх үйл ажиллагаагаа урагшлуулах ёстой гэж бодож байна. Энэ тал дээр ямар байр суурьтай байна вэ?

Хоёрдугаарт,

Алт-3 аян гэж орж ирээд байгаа. Томоохон ордууд руугаа олборлоно гэсэн зүйл ярьж байгаа юм. Үүнд хяналтын тогтолцоо байгаа юу? Яагаад гэхээр ковидын үед хил гааль хаалттай үед Монгол Банканд тушааж байгаа алтны хэмжээ хамгийн дээд талдаа 23,5 тонн хүрж байсан. Харин өнгөрсөн оны байдлаар 16,5 тонн болтлоо буурсан байна. Алт олборлолт зогссон уу? Олборлолт хийж байгаа хэр нь Монгол Банканд тушааж байгаа алтны хэмжээ багасаад байна уу? Алтны хууль бус худалдаа байна уу? Хэрвээ байгаа бол үүнийг хянаж чадахгүй байж дараагийн том ордуудад орно гэдэг нь зөв хувилбар биш. 

Гуравдугаарт, 

2026 оны төсөв хэдхэн сарын дараа ороод ирнэ. Хөрөнгө оруулалт гэдэг зүйл бол туйлын хүнд болох нь. Улс орон, эдийн засгаа тэлэх томоохон төсөл хөтөлбөрүүдийг явуулах ёстой. Засгийн газрын ирүүлсэн танилцуулга дээр гадаад зээлийн ашиглалт маш бага хувьтай байна. 12 их наядыг ашиглаж чадахгүй зээлийн зарцуулалт байна. 2026 онд Улсын хэмжээний томоохон хөтөлбөрүүдээ хэрэгжүүлэхэд гадаад зээл авснаа ашиглах ямар чиглэл баримтлах вэ? 

Түүний асуултад Сангийн сайд Б.Жавхлан, Г.Дамдинням нар хариуллаа.