Уул уурхайн яам, Татварын Ерөнхий газраас ашигт малтмалын экспортын арванхоёрдугаар сарын жишиг үнийг тогтоожээ. Оны төгсгөлд Монгол Улс эрдэс баялгаа хэрхэн үнэлсэн нь сонирхол татлаа. Тухайлбал, цайр, зэс, хар болон цагаан тугалга, молибденийн ханшийг тогтоохдоо Лондоны металлын биржийн арваннэгдүгээр сарын дунджийг баримталсан байх юм.

Өөрөөр хэлбэл, энэ сард манай улс тонн зэсээ 7693.3, цагаан тугалгыг 20 мянга 694, молибденийг 24 мянга 377, хөнгөн цагааныг 1942, хар тугалгаа 2179 ам.доллараар худалдаалах аж.

Тэгвэл эдгээр металл өчигдрийн байдлаар олон улсад ямар ханштай байсныг /Лондоны металлын биржийн ханшаар судлахад:

-Цайр /тн/ 2014 ам.доллар
-Зэс /тн/ 7965 ам.доллар
-Цагаан тугалга /тн/ 21 мянга 615 ам.доллар
-Хар тугалга /тн/ 2178 ам.доллар
-Хөнгөн цагаан тн/ 2078 ам.доллар
-Молибден /тн/ 25 мянган ам.долларын үнэтэй байлаа.

Шинжээчдийн үзэж буйгаар, олон улсад металлын эрэлт ирэх хоёрдугаар, сарыг хүртэл тогтмол хурдаар нэмэгдэх бөгөөд үүнийг дагаад ханш нь дээшлэх юм байна. Тэгэхээр манай улс урьдын «жишиг»- ээрээ эрдэс баялгаа арал дутуу үнэлжээ. Үүнийг батлах дараагийн баримт нь нүүрсний ханшид баримтлах жишиг үнэ. Уул уурхайн яамны албан ёсны цахим хуудсанд «Сангийн яамнаас санаачлан боловсруулсан Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны арваннэгдүгээр сарын 6-ны 74 дүгээр тогтоолын дагуу нүүрсний жишиг үнийг 2012 оны арваннэгдүгээр сарын 1-нээс 2013 оны дөрөвдүгээр сарын 1- ний хооронд Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн нүүрс борлуулж, экспортод гаргах гэрээний үнийг баримтлан тогтоох боллоо» гэж тэмдэглэжээ.

Өөрөөр хэлбэл, манай улс дөрөвдүгээр сарыг хүртэл Таван толгойн нүүрсийг 93, Ухаа худгийнхыг 116 мянга 400, Хөшөөтийнхийг 96 мянга 250, Нарийн сухайтынхыг 74 мянга 623, Овоот толгойнхыг 70 мянган төгрөгөөр гадагш нийлүүлэх аж. Тэгвэл энэ ханш олон улсад ямар байгааг сонирхъё. /Хятад руу нийлүүлдэг ханш/

-Австралийн Куинсландаас ирж буй коксжих нүүрс тонн нь 330 ам.доллар буюу 462 мянган төгрөг
-Индонезоос ачигдаж, Хятадын эрэгт бууж буй коксжих нүүрс 138 ам.доллар буюу 193 мянга 200 төгрөг.
-Казахстанаас Хятад руу нийлүүлж буй коксжих нүүрс тонн нь 217 ам.доллар буюу 303 мянга 800 төгрөг.

Манай улсын хамгийн том худалдан авагч Хятад улс. Бусад эцепортлогчийн хувьд ч ялгаагүй Хятадын зах зээл мөнгө олох гол талбар нь болдог. Гэтэл манайхаас бусад нь дээрх ханшаар коксжих нүүрсээ үнэлж байгаа аж. Ер нь энэ байдал байнга давтагддаг. Гэхдээ холбогдох албаныхан үүнийг залруулах ямар ч арга байхгүй гэж тайлбарласаар ирсэн юм. Үүнээс гадна Монголын өргөн уудам нутгийн энд тэндгүй байдаг төмрийн хүдэр ч олон улсад хором тутам өссөөр атал бидний үнэлгээ өчүүхэн хэвээр л байгаа. Тухайлбал, УУЯ-наас 58 хувийн агуулгатай тонн төмрийн хүдрийг 105.9 ам.доллар буюу 148 мянга 260 төгрөгөөр үнэлсэн байх юм. Энэ нь Австралийн төмөр үйлдвэрлэгч болон Японы ган үйлдвэрлэгчийн хооронд байгуулсан худалдааны гэрээний үнэ гэж яамнаас тайлбарлажээ. Гэхдээ энэ нь мөн л өнгөрсөн сарын үнэ юм байна.

Өчигдрийн байдлаар Австрали улс Япон руу тонн төмрийн хүдрийг 123.57 ам.доллар буюу 172 мянга 998 төгрөгөөр нийлүүлж буй талаар «forecasts .metalbulletinresearch. com» мэдээлсэн байв.
Үүнээс харахад манай улс баялгаа үнэлж чадахгүй байгаа мэт. Харин нөгөө талаас нь харвал, «барагдашгүй» их баялагтаа үнэрхэхгүй байгаа цээж баян ч юм шиг. Ямартаа ч манай баялгийн бодит үнэ ийнхүү доогуур тогтоогдоод байгаа юм.

Монголчууд баялгаа багаар үнэлэхийн ''утгагүй'' учир