Монгол Улсын Их Хурлын дарга Зандаахүүгийн Энхболд манай улсад албан ёсны айлчлал хийж байгаа Оросын Холбооны Улсын Холбооны Хурлын Төрийн Думын дарга Сергей Евгеньевич Нарышкин нар өнөөдөр /2015.02.17/ Төрийн ордны хуралдааны “Б” танхимд хэлэлцээ хийлээ.

Хэлэлцээний эхэнд Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболд урилгыг нь хүлээн авч Монгол Улсад айлчилж байгаад нь ОХУ-ын Холбооны Хурлын Төрийн Думын дарга эрхэм хүндэт С.Е.Нарышкинд талархал илэрхийлэхийн зэрэгцээ Монгол Улсад тавтай зочлохыг ерөөгөөд монголын талаас уулзалт хэлэлцээнд оролцож буй Улсын Их Хурлын гишүүдийг танилцуулав.

ОХУ-ын Холбооны Хурлын Төрийн Думын дарга С.Е.Нарышкин Монгол Улсад албан ёсоор айлчлахыг урьж элэгсэг дотноор хүлээн авч буйд нь Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболдод хариу талархал илэрхийлээд уулзалт хэлэлцээнд оросын талаас оролцож байгаа төлөөлөгчдийг танилцууллаа. Ноён С.Е.Нарышкин “Энэ удаагийн айлчлал маань Монголын ард түмний уламжлалт Цагаан сарын өмнөхөн болж буйгаараа ихээхэн онцлогтой байна” гээд Монголын нийт ард түмэнд Цагаан сарын баярын мэндчилгээ дэвшүүлэв. Энэхүү айлчлал нь хоёр орны хууль тогтоох байгууллага хоорондын төдийгүй уламжлалт найрсаг харилцаатай хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг улам өргөжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт найдаж буйгаа тэрбээр илэрхийллээ.

Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболд хэлэлцээн дээр хэлсэн үгэндээ, ОХУ-тай уламжлалт, сайн хөршийн найрсаг харилцаагаа гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх нь Монгол Улсын гадаад бодлогын тэргүүлэх чиглэл гэж бид үздэг. Сүүлийн жилүүдэд хоёр орны хооронд өндөр дээд түвшний айлчлал, яриа хэлэлцээний давтамж нэмэгдэж байна.

Өнгөрсөн онд ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путин Монгол Улсад ажлын айлчлал хийсний зэрэгцээ хоёр орны төрийн тэргүүн нар Шанхай хотноо уулзсан нь хоёр орны харилцаанд чухал ач холбогдолтой үйл явдал юм. Харин Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж энэ оны 5 дугаар сард ОХУ-д айлчлахаар төлөвлөж байна.

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путины айлчлалын үеэр хоёр орны стратегийн түншлэлийг хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөрийг тохиролцсон. Манай улс ийм хөтөлбөрийг БНХАУ, Япон Улстай байгуулаад байна. Сайн хөршийн уламжлалт, найрсаг харилцаатай ОХУ-тай энэ хөтөлбөрийг байгуулах нь чухал ач холбогдолтой гэж үзэж байгаа. Иймээс талууд тохиролцсоны дагуу уг хөтөлбөрийг ойрын үед батална гэдэгт найдаж байна гэдгээ илэрхийлэв.

Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболд хоёр орны парламент хоорондын харилцааны талаар хэлэхдээ, “Хоёр орны хууль тогтоох байгууллага хоорондын харилцаа идэвхтэй хөгжиж парламентын түвшинд хэд хэдэн томоохон айлчлал, арга хэмжээнүүд хэрэгжсэн. Тухайлбал, өнгөрсөн онд ОХУ-ын Холбооны Хурлын Холбооны Зөвлөлийн дарга В.И.Матвиенко тэргүүтэй төлөөлөгчид Монгол Улсад айлчилсан бол Улсын Их Хурлын дэд дарга Л.Цог тэргүүтэй төлөөлөгчид ОХУ-д айлчиллаа. 

Энэ харилцааг гүнзгийрүүлэхэд ОХУ-ын Холбооны Хурлын Төрийн Думын дарга Таны энэ удаагийн айлчлал нэгэн шинэ хуудсыг нээж байна”гэдгийг онцлоод Улсын Их Хуралд гурван дэд дарга, 17 гишүүнтэй Монгол-Оросын парламентын бүлэг ажиллаж, идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг талаар танилцуулсан юм.

Төрийн Думын дарга С.Е.Нарышкин ОХУ-ын хувьд Монгол Улстай эртнээс уламжлалтай, найрсаг харилцаатай төдийгүй стратегийн сайн түнш гэдгийг тэмдэглээд энэхүү харилцаа нь уламжлалт харилцааны бааз суурь дээр олон чиглэлээр хөгжиж байгаа, цаашид хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг бүх түвшинд харилцан ашигтай байх зарчмын үндсэн дээр хөгжүүлэхийн төлөө байгаагаа онцлов.

Хоёр орны хууль тогтоох байгууллагууд Европын аюулгүй байдал, хамтын ажиллагааны байгууллагын хүрээнд идэвхтэй хамтран ажиллах боломжтойг Төрийн Думын дарга онцлоод тус байгууллагын чуулга уулзалтыг Монгол Улс даргалж  буйг сайшаан дэмжиж буйгаа илэрхийлж, энэ оны 9 дүгээр сард Улаанбаатар хотод болох чуулга уулзалтад идэвхтэй оролцох болно гэдгээ хэллээ.

Хэлэлцээний үеэр талууд хоёр орны улс төр, худалдаа эдийн засаг, соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, хил орчмын бүс нутгийн хамтын ажиллагааны үр ашгийг дээшлүүлэх арга замын талаар хөндөж ярилцав.

Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболд хоёр улсын худалдаа, эдийн засгийн харилцаа зогсонги байгаад сэтгэл зовинож байна. Энэ харилцааг эрчимжүүлж, хөгжүүлэхэд парламент хоорондын хамтын ажиллагаа чухал үүрэг гүйцэтгэх боломжтой гэж үздэгээ хэлэлцээний үеэр онцоллоо. Тэрбээр хэлэхдээ, манай хоёр улсын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны гол зүтгүүр нь хамтарсан гурван үйлдвэр юм гээд “Эрдэнэт” ХХК, “Монголросцветмет” ХХК-ийн үйл ажиллагааны тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт нэмэлт өөрчлөлт оруулах асуудал яригдаж байгаа. Энэ асуудлыг ойрын үед Улсын Их Хурлаар эцэслэн шийдвэрлэхээр ажиллаж байна.

Өөр нэг чухал асуудал бол “Монголросцветмет” ХХК-ийн өрийн асуудлыг шийдвэрлэсэн баримт бичиг болох “ОХУ-ын өмнө Монгол Улсын хүлээх санхүүгийн үүргийн тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг Төрийн Думаар соёрхон батлах асуудал юм. Манай хоёр тал энэхүү хэлэлцээрт 2010 онд гарын үсэг зурж, тэр ондоо Монгол Улсын Засгийн газар батламжилсан боловч оросын талын хүлээсэн үүрэг өнөөдрийг хүртэл хэрэгжээгүй байна” гээд үүнд анхаарал хандуулахыг ноён С.Е.Нарышкинаас хүсэв.

Мөн Монгол Улсын газар зүйн давуу байдлыг ашиглан ОХУ, БНХАУ-ыг холбох төмөр зам, авто зам, газрын тос болон байгалийн хийн хоолой, эрчим хүчний шугамыг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр дайруулан барьж байгуулах асуудлаар оросын талтай хамтран ажиллах сонирхолтойгоо онцлон дурдав.

Ингэхдээ Монгол Улсын “Талын зам” төслийг ОХУ-ын “Транс Евро-Азийн хөгжлийн бүс” болон БНХАУ-ын “Торгоны замын эдийн засгийн бүс” бүтээн байгуулалтын санаачлагуудтай уялдуулан Засгийн газар хоорондын ерөнхий хэлэлцээр байгуулах боломжтой гэж үзэж байгаагаа хэллээ. Түүнчлэн Москва-Бээжин чиглэлд баригдах хурдны төмөр замыг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр дамжуулан барих саналыг тавьж байгаа, үүний зэрэгцээ Улаанбаатар төмөр замыг дамжин өнгөрөх тээврийн үндсэн шугам болгохын төлөө хамтран ажиллахаар санал нэгдсэний дагуу талууд идэвхтэй ажиллах нь зүйтэй байна гээд эдгээр асуудалд ноён даргыг анхаарлаа хандуулж, дэмжиж ажиллана гэдэгт итгэж буйгаа илэрхийллээ.

Бусад салбарын хамтын ажиллагааны тухайд олон мянган монголчуудын адил хуучин ЗХУ-д дээд боловсрол эзэмшсэний хувьд ОХУ-ын Засгийн газрын тэтгэлэгт сургалт болон мэргэжил дээшлүүлэх хөтөлбөрт хамрагдагсдын тоог цаашид нэмэгдүүлэх, ОХУ-ын их, дээд сургуулиудтай судалгааны чиглэлээр хамтарч ажиллах, хамтарсан төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх сонирхолтой байгаа.Мөн Эрдэнэт хотод Монгол, Оросын хамтарсан Технологийн их сургуулийг хотхон байдлаар хөгжүүлэх төсөл хэрэгжүүлэхээр хоёр улсын холбогдох байгууллагууд хамтран ажиллаж байгааг дуулгав. Түүнчлэн хоёр орны архивын байгууллагууд үр дүнтэй хамтран ажиллаж буйг жишээ татан дурдав.

Ноён С.Е.Нарышкин хоёр орны худалдаа эдийн засгийн хамтын ажиллагааны тухайд Улсын Их Хурлын даргатай адил байр суурьтай байгаагаа хэлээд гэхдээ энэ салбарын нөөц бололцоог гүйцэд ашиглах чиглэлээр цаашид идэвхтэй ажиллах шаардлагатай байгааг онцоллоо. Тэрбээр орос хэл, соёлыг хөгжүүлэх асуудалд Монгол Улсын төр, засгийн зүгээс анхаарал хандуулж, үргэлж дэмжиж ирснийг өндөр үнэлдэгээ дурдаад 2014-2015 онд ОХУ-д монголын талаас суралцах иргэдийн тоог 25 хувиар нэмэгдүүлэхээр шийдвэрлэснийг Улсын Их Хурлын даргад дуулгасан юм.

Хэлэлцээний үеэр ноён С.Е.Нарышкин Улсын Их Хурлын даргыг тааламжтай цагтаа ОХУ-д зочлохыг уриад Төрийн Думд уулзаж хоёр орны парламент хоорондын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх яриа хэлэлцээг үргэлжлүүлэхийг хүсч буйгаа хэллээ.

Хэлэлцээнд Улсын Их Хурлын дэд дарга Р.Гончигдорж, Л.Цог, Улсын Их Хурлын гишүүн Н.Батцэрэг, Д.Хаянхярваа, Д.Арвин, Г.Баярсайхан, О.Содбилэг, Улсын Их Хурлын Тамгын газрын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Болдбаатар, Гадаад хэргийн дэд сайд Н.Оюундарь, албаны бусад хүмүүс оролцлоо.