УИХ дахь АН-ын бүл­гээс томи­лсон ажлын хэсгийн гишүүд болох УИХ-ын гишүүн Д.Ган­хуяг, С.Эрдэнэ, Г.Баяр­сайхан, Л.Гүн­далай нар өчигдөр мэдээлэл хий­лээ. Стратегийн ач хол­богдол бүхий орд газ­руудыг ашиглах ту­хай УИХ-ын 2007 оны 27 ду­гаар тогтоолын хэрэгжил­тийг судлах уг ажлын хэсэг дүгнэлтээ намынхаа бүлэгт хүргүүлсэн бөгөөд ирэх өдрүүдэд холбогдох байнгын хо­роод болон чуулганы нэгдсэн хурал­даанд оруулах нь зүйтэй гэж үзжээ.

Дээрх 27 дугаар тог­тоолоор стратегийн ач холбогдол бүхий 15 орд байгааг тогтоосон. Эдгээ­рээс Оюу толгойн ордыг л эдийн засгийн эргэлтэд оруулах хөрөнгө оруу­лалт нь хийгдээд байгаа юм. Харин үлдсэн 14 ордыг ашиглаж, ард түмэнд тэгш хуваарилах асуудал зогсонги бай­далд орчихоод байгаа юм байна.

Эдгээр 14 ордод төс­вийн хө­рөн­гөөр хайгуу­лын ажил хийгдэж, нөөцийг нь тогтоосон тул төр эзэм­шиж, баялгийг нь иргэдэд хуваа­рилах эрхийг эдлэх ёстой. Гэтэл ажлын хэсгийнхний хэлс­нээр эд­гээр ордуудыг төр нэрийн дор хэн нэгэн эрх мэдэлтэн эзэмшиж, түү­гээр ч зогсохгүй ашиглал­тын ли­цен­зүүдийг цааш дамлан ху­далд­сан то­хиол­дол олон гарсан бай­на.

УИХ-ын гишүүн Д.Ган­хуяг хэлэхдээ "УИХ-ын 27 дугаар тогтоолын дагуу Төмөртэй, Таван толгой зэрэг ордыг шийдэх бай­сан ч тэгээгүй. УИХ-ын 40 дүгээр тогтоолоор Таван толгойг Оюу толгойтой хамт оруулж ирэх шийд­вэр гаргасан ч зөвхөн Ухаа худагийг тасалж эргэл­тэд оруулсан. Энд үйл ажиллагаа явуулж буй компани буруугүй. Харин Засгийн газар хууль зөрчиж Ухаа худагийг тасалж өгсөн.

Хайгуулын лиценз өг­вөл урьд­чилан шийдвэр гаргаж өгөх хэрэг­тэй бай­даг. Одоо Дарханы Тө­мөр­­тэйн ордоос эхлээд зөөгөөд дуус­лаа. Засгийн газар ордуудад тө­рийн эзэмших хувь хэмжээг тогтоох талаар анхаарч, шаард­ла­гатай бол бу­цааж болно. Страте­гийн ордууд дээр төрийн эзэм­ших хувь хэмжээг тогтоох хэрэгтэй. Ашигт малт­малын тухай хуулийн 26.9-ийн "Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг нь тогтоосон тал­байд ашиглалтын тусгай зөв­шөөрлийг сонгон шал­гаруулалтын жур­маар олгоно" гэсэн заалт мөн зөрчигдсөөр байна.

Засгийн газар Оюу толгойн гэрээг байгуу­лахдаа хууль, УИХ-ын 57 дугаар тогтоолыг мөр­дөө­­гүй­гээс Оюу толгойгоо "лом­бар­данд" тавьчих­сан байгаа. Монголын баялгаар гадныхан наймаалцаж байна. Ер нь Монголд эдийн засгийн алуурч­дын гар, хөл ороод ирчих­сэн юм биш үү" гэв.

Харин УИХ-ын ги­шүүн С.Эрдэнэ "Сал­барын сай­дад нь арга хэмжээ авах асуудлыг хэд хэдэн удаа тавьсан ч МАН олонхиороо өөрийн талд шийдэж байсан. Уул уурхайн салбарт үн­дэс­ний аж ахуйн нэгжүүд гэхээсээ гадны компа­ниудыг шүтэж ирсэн нь үндэсний аюулгүй бай­далд нөлөө­лөхүйц бол­сон баримт олон байна. УИХ-ын Тамгын газраас Оюу тол­гой Монголд хэ­рэг­тэй юу гэсэн судалгаа хийсэн байна. Тэгэхэд Монголд огт ашиггүй гэ­сэн дүгнэлт гарчээ. Анхны хөрөнгө оруулалтыг нөх­мөгц Монгол талын хувь оролцоог 50 хүртэл хувь болгох байсан ч Засгийн газар үүнд ан­хаарч ажил­лаагүй. УИХ-ын гишүү­дийн хүсэлтээр УИХ-ын Тамгын газ­рын судал­гааны төвийнхөн Оюу толгойн ашиглалт, хө­рөнгө оруу­лалтын бай­далд судалгаа хийхэд Монгол Улсад хохирол­той, ал­дагдалтай болсон гэсэн дүгнэлт гар­сан бай­на. Дор хаяж хоёр тэр­бум ам.долларын алдагдал Мон­голын тал хүлээнэ" хэмээж байлаа.

УИХ-аас гаргасан тог­тоол ийн хэрэгжихгүй бай­гаа тул УИХ болон хол­бог­дох байгууллагууд уг асуу­далд анхаарлаа хан­дуулж, дахин авч хэлэл­цэх талаар ийнхүү санал оруулж байгаа юм байна.