МҮЭ-ийн холбооноос өнөөдөр /2020.10.13/ хэвлэлийн хурал зарлаж, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл, даатгалын сангийн хохирол барагдуулах, барилгын салбарын ХАБЭА-н асуудал гэсэн гурван чиглэлээр мэдээлэл хийлээ.

Хуралд МҮЭ-ийн холбооны ерөнхийлөгч Х.Амгаланбаатар, ҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.Нямдаваа, Монголын эрчим хүч,геологи, уул уурхайн ҮЭ-ийн холбооны дарга Х.Буянжаргал, Барилгачдын ҮЭ-ийн холбооны дарга Б.Батцогт нар оролцож холбогдох чиглэлүүдийн мэдээллийг өгч, сэтгүүлчдийн асуултад хариулсан юм.

Хэвлэлийн бага хурлаар МҮЭ-ийн холбооны ерөнхийлөгч Х.Амгаланбаатар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн хэлэлцүүлгийн үе шат явагдаж байгаа энэ үед тус хууль өмнөхөөсөө дордох магадлал байгааг танилцуулж, долоон асуудлаар шаардлага хүргүүлснээ дахин танилцууллаа.

Мөн “Капитал” банкны дансанд байсан иргэдийн Нийгмийн болон Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 240 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө, өр төлбөрийг барагдуулахад Эрх хүлээн авагч, холбогдох төрийн байгууллагууд онцгой анхаарал хандуулж ажиллахыг шаардсан кампанит ажлыг өнөөдөр зарлаж байгаа мэдэгдсэн юм.

Банкийг татан буулгах шийдвэртэй зэрэгцэн МҮЭ-ийн холбооноос Засгийн газар, Монгол банк, Сангийн яам, холбогдох байгууллагуудад удаа дараа шаардлага тавьж ирсэн ч өнөөдөр дээрх асуудал шийдэгдэхгүйгээр үл барам, бодитой мэдээллийг ирүүлэлгүй байсаар цаг хугацаа алдаж байгаа юм. Иймд иргэд хөдөлмөрчдийн эрх ашгийг хохироохгүйн үүднээс үе шаттай тэмцэл өрнүүлэхээ ийнхүү албан ёсоор мэдэгдэв.

МЭХГУУ-н ҮЭХ-ны дарга Х.Буянжаргал Хөдөлмөрийн хуулийн шинэчлэлээр жасаа буюу уртын ээжлээр ажиллах хугацааг 20/10 буюу одоогийн уурхайн ажилчдын 85 хувь нь ажиллаж байгаа хэлбэрээр батлахаар оруулж байгааг эсэргүүцэж, 14/14 хөдөлгөөн өрнүүлж, шаардлагатай бол ажил хаялтыг зарлах санал, хүсэлт уурхайчдаас ирсээр байгааг мэдээллээ.

Хэвлэлийн хурлын гуравдахь асуудал болох барилгын салбарын ХАБЭА-н асуудал байв. Үндэсний статистикийн хорооны судалгаагаар жил тутамд 45-20 осол буюу өмнөх жилээс даруй хоёр дахин нэмэгдэж байгаа нь барилгын салбарт анхаарал хандуулах зайлшгүй шаардлага байгааг харуулж байна. Иймээс нийслэлд баригдаж байгаа барилгын талбайд өдрөөр буюу цагийн ажил эрхэлж байгаа хүмүүсийн Хөдөлмөрийн нөхцөлийн үзлэгийг МХЕГ, НХМГ, Залуучуудын хөдөлмөр зуучлалын төв, Барилгачдын ҮЭ-ийн холбоо хамтран хийх болсон талаар тус тус мэдээлэл хийлээ.

Уг хуульд туссан зарчмын зөрүүтэй байгаа саналаа МҮЭ-ийн холбооноос УИХ-ын гишүүдэд дахин өгсөн. Саналын зөрүү:

1. Хамтын гэрээ, хэлэлцээрийг байгуулах, өөрчлөхтэй холбоотойгоор хөдөлмөрийн сонирхлын маргаан үүсгэхээр томъёолсон. Энэ нь хамтын гэрээ хэлэлцээрийн ач холбогдлыг алдагдуулах, биелэгдэхгүй байх нөхцөл байдал үүсэхээр байгаа юм.

2. Салбарын хэлэлцээрийг зөвхөн салбарын ажилтан, ажил олгогчийн төлөөлөл байгуулахаар хуулийн төсөлд тусгажээ. Гэвч энэ нь салбарын нийт ажилтан, ажил олгогчийн төлөөлөл нь тухайн салбарын асуудлыг бүрэн шийдвэрлэх эрх хэмжээ байхгүй учраас тухайн хэлэлцээр салбарын хэмжээнд үйлчилж асуудлыг шийдвэрлэх боломжгүй болно.

3. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулын төслийн 76 дугаар зүйлийн 76.3 дахь “Зайлшгүй шаардлагатай тохиолдолд ажилтантай тохиролцсоны үндсэн дээр илүү цагаар ажиллуулж болно” гэсэн заалтыг хасах заалтыг хасах.

Тайлбар: Хуулийн төслийн 76 дугаар зүйлийн 76.2-т илүү цагаар ажиллуулах 4 тохиолдлыг нэрлэн заасан бөгөөд дахин нэмэлт заалт оруулах шаардлагагүй юм. Илүү цагаар ажиллах зохицуулалтыг 76 дугаар зүйлийн 76.3-т зааснаар томъёолж оруулсан тохиолдолд илүү цагаар ажиллах тохиолдлыг өргөжүүлэхийн зэрэгцээ үүнийг дагаад цалин хөлсний зохицуулалт, ажилтны хөдөлмөр эрхлэх эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөж, ажилтны хөдөлмөрийн нөхцөлийг дордуулна.

4.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулын төслийн 85 дугаар зүйлийн 85.1.1 дэх заалтыг дараах агуулгаар өөрчлөх. “85.1.1. “Үйлдвэрлэлийн осол, хурц хордлого, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний улмаас хөдөлмөрийн чадвараа 30 хувь хүртэл алдсан ажилтанд 5 сарын цалинтай тэнцэх хэмжээний нөхөн төлбөр олгох” гэж өөрчлөх”.

Тайлбар: Хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд хөдөлмөрийн чадвараа 30 хувиас дээш алдсан тохиолдолд үйлдвэрлэлийн осол, хурц хордлого, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчинд өртсөн гэж үзэж нөхөн төлбөр олгохоор томъёолсон байгаа. Энэ нь ажилтны эрүүл мэндийг ноцтой хохироох, мөн хөдөлмөрийн аюулгүй байдал талаасаа ч хийдэл үүсгэхүйц зохицуулалт болж байна. Учир нь 30-аас доош хувиар хөдөлмөрийн чадвар алдсан тохиолдолд үүнийг үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалах өвчин, хурц хордлогод өртсөн гэж үзэхгүй, ахуйн осол гэж үзэж нөхөн төлбөрийн асуудал ч орхигдох юм. Түүнчлэн хөдөлмөр эрхэлж байгаад хөдөлмөрийн чадвар алдаж байгаа тул хууль бүгдэд тэгш үйлчлэх ёстой.

5. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулын төслийн 114 дүгээр зүйлийн 114.5 дахь заалтыг дараах агуулгаар өөрчлөх

“114.5. “Ажил олгогч нь ажилтанд хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэл ногдуулахдаа ажилтнаас тайлбар авч тухайн зөрчил гарсан нь тогтоогдвол сахилгын зөрчлийн шинж, үр дагаврыг харгалзан энэ хуулийн 114.1-т заасан сахилгын шийтгэлийг сонгож хэрэглэнэ” гэж өөрчлөх”

Тайлбар: Сахилгын зөрчил ногдуулахдаа ажл олгогчийг зүгээс бодитойгоор үнэлээгүйгээс үндэслэлгүйгээр сахилгын шийтгэл ногдуулж байгаа тохиолдол шүүхийн практикт их тохиолдож байна. Тиймээс тухайн ажилтанд сахилгын шийтгэл оногдуулахдаа ажилтнаас тайлбар авч зөрчлийн шинж, үр дагаврыг харгалзан сахилгын шийтгэлээс сонгон хэрэглэх нь хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогч талуудын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, үндэслэл бүхий шийтгэл ногдуулах, үүнтэй холбоотойгоор шүүхийн ачаалал буурах гэх мэт ач холбогдолтой болох юм.

6. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулын төслийн 155 дугаар зүйлийн 155.1 дахь заалтыг дараах агуулгаар өөрчлөх

“155.1. “Хөдөлмөрийн эрхийн маргааныг маргалдагч тал эрхээ зөрчигдсөнийг мэдсэн буюу мэдэх ёстой байсан өдрөөс хойш дараах хугацаанд эвлэрлийн журмаар шийдвэрлүүлэхээр хөдөлмөрийн маргаан таслах комисс болон сум дүүргийн хөдөлмөрийн Эрхийн маргаан зохицуулах хороонд хандана” гэж өөрчлөх

Тайлбар: Хуулийн үзэл баримтлалд хөдөлмөрийн маргааныг шийдвэрлэх оновчтой тогтолцоог бүрдүүлэхээр заасан бөгөөд МҮЭ-ийн холбооноос санаачлан ажиллуулж буй Хөдөлмөрийн маргааныг шуурхай зохицуулах хорооны бүтцийг хуулийн төсөлд суулгаж өгөхөөр харилцан тохиролцсон. 2019 онд гэхэд тус хороогоор 100 гаруй хөдөлмөрийн маргааныг амжилттай шийдвэрлэж талуудыг эвлэрүүлсэн байна. Хэдийгээр хуулийн төсөлд энэхүү бүтцийг хуульчлан өгч байгаа боловч хүлээн авч шийдвэрлэх маргааны төрлийг хязгаарлаж, хөдөлмөрийн маргаан таслах комиссоор шийдвэрлэхээр томъёолж байгаа нь тухайн бүтцийг ажиллах боломжгүй, тунхагийн шинжтэй болгож байна. Практикаас үзвэл маргааныг шуурхай зохиоцуулах хороогоор хөдөлмөрийн бүх төрлийн ганцаарчилсан маргааныг хүлээн авч шийдвэрлэж байгаа. Тиймд гурьан талын оролцоо бүхий сум дүүргийн хөдөлмөрийн эрхийн маргаан зохицуулах хорооны хүлээн авч шийдвэрлэх маргааны хүрээг өргөжүүлэн томъёолох шаардлагатай. Хуулийн төсөлд дурдсанаар хөдөлмөрийн маргаан таслах комиссийн шийдвэрлэх маргааны хүрээг томъёолсон тохиолдолд 20 гаруй жилийн турш ажиллаагүй бүтцийг дахин бий болгож байгаа хэлбэр болно.

7. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулын төслийн 71 дүгээр зүйлийн 71.3 дахь заалтыг дараах агуулгаар өөрчлөх

“71.3. “Жасаагаар ажиллах ажилтны нэг сард ажил үүрэг гүйцэтгэх хоног нь 14-өөс дээшгүй, амрах хоног нь 14-өөс доошгүй хоног байна” гэж өөрчлөх

Тайлбар: Жасаагаар ажиллах зохицуулалт нь гэр бүл болон тухайн ажилтны эрүүл мэндтэй шууд холбоотой хөдөлмөрийн харилцаа юм. Тухайн ажилтан гэрээсээ хол алслагдмал газар ажилладаг тул гэр бүл болон үр хүүхэддээ анхаарал халамж тавих боломжгүй болдог. Мөн ажлын цагийг зөв зохицуулаагүй тохиолдолд тухайн ажилтны эрүүл мэнд болон нойр солигдох, үүнтэй холбоотойгоор удаан хугацаагаар ажилласан тохиолдолд үйлдвэрлэлийн осолд өртөх эрсдэл өндөр болдог. Иймээс эрсдлээс хамгаалах зорилгоор ажлын ээлжийг 14/14-өөр зохицуулах нь оновчтой зохицуулалт болно.