УИХ-аар Хөдөлмөрийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах зэрэг хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж байгаатай холбогдуулан Хөдөлмөрийн сайд Я.Санжмятавтай хуулийн төслийн талаар ярилцлаа.

-Хөдөлмөрийн тухай хуулиар аймаг бүрт Хөдөлмөрийн хэлтэс байгуулахаар ярьж байна. Энэ нь хэчнээн хүний бүтэцтэй, ямар үүрэг чиглэлтэй байх вэ?

-Хөдөлмөрийн яам шинээр байгуулагдсантай холбогдуулаад аймаг бүрт хөдөлмөрийн хэлтэс ажиллахаар болсон. Үүнд шаардагдах санхүүжилт 2013 оны улсын төсөвт суучихсан. Өмнө нь аймгуудын Хөдөө аж ахуй, жижиг дунд үйлдвэрийн газарт ажиллаж байсан хүмүүсээс татан нэгтгэж, 9-10 хүний гурван албатай хэлтэс байгуулахаар төлөвлөж байна. Эдгээр хүмүүс нь хөдөлмөр эрхлэлт, жижиг дунд үйлдвэрлэл, мэргэжлийн сургалт гэсэн чиглэлийг хариуцаж ажиллана. Хамгийн гол нь, мэргэшсэн чиглэлээр нь ажиллуулах нь зүйтэй гэж үзсэн.

-Сумдад мөн адил Хөдөлмөрийн хэлтэс байгуулна биз дээ. Хэрэв байгуулагдвал хэчнээн хүн ажиллах вэ?

-Сумын хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудлыг нэг л хүн хариуцаж ажиллана. Хөдөлмөрийн төв бирж гэж хуучин ажиллаж байсан. Хөдөлмөрийн яам байгуулагдсанаас хойш үүнийг өргөжүүлсэн. Одоогоор есөн дүүргийн 130 хороонд “И” бирж ажиллаж байна.

-Хөдөөгийн ихэнх суманд интернэт сүлжээ байдаггүйгээс ажилд орох хүсэлтэй хүмүүс хаана хандахаа мэддэггүй. Хөдөлмөрийн хэлтсийн үүргийг сумын түвшинд яаж зохион байгуулах вэ?

-Ирэх жилийн гуравдугаар сар гэхэд бид бүх сумдад бирж байгуулахаар төлөвлөсөн боловч интернэтэд холбогдоогүй нэлээд сум байна. Тиймээс ирэх жил 150 суманд “И” бирж байгуулахаар төлөвлөж байгаа. Ингэснээр тухайн хүн ямар ажил хайж байгааг сумаасаа мэдэх бололцоотой. Хөдөлмөрийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн нь ажлын байрны талаар мэдээлэл өгөх зорилготой юм. Хүмүүс өмнө нь мэдээллээ авчихаад өөрийн талаар мэдээлэл өгөх бололцоогүй байсан. Харин ирэх гуравдугаар сараас энэ талаар зохицуулалт хийхээр болсон. Ингэснээр ажилд орох бэрхшээл багасна.

-Сум хөгжүүлэх чиглэлээр улсаас их хөрөнгө гардаг. Гэтэл зарим нь хөдөлмөр эрхлэлтийн зээл биш арилжааны зээл болж хувирсан байдаг. Үүнийг таслан зогсоох талаар ямар ажил хийх вэ?

-Бидний гол зорилго бол энд тэндэхийн ажилд зуучлахаас гадна тухайн орон нутагт ажлын байр бий болгох зорилт тавьж байгаа. Тиймээс “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан”-гийн хөрөнгөөр төрд богино хугацааны зээл өгөөд эргэж төлөгддөггүй байсныг эцэс болгохын тулд ажилгүй байгаа иргэдийн судалгааг нэгтгэн гаргаж байна. Бид жилд малаа хоёр тоолдог мөртлөө хаана хэдэн насны хүн ажилгүй байгааг хараахан гаргаж чадаагүй. Энэ Засгийн газар ажиллая, хөдөлмөрлөе гэсэн хүнд бололцоо олгохын төлөө байх болно.

-Таны тооцоогоор нэг ажлын байрыг бий болгоход хэдий хэмжээний мөнгө шаардагдах вэ?

-Хуучин нэг сая төгрөгөөр ажлын байр бий болгоно гэсэн зорилт тавьж байсан юм билээ.

Одоогоор бидний тооцож үзсэнээр сум, аймаг, дүүрэгт дунджаар 4.5 орчим сая төгрөгөөр нэг ажлын байр болгох бололцоо байна.

Тухайлбал, 2011 онд Сум хөгжүүлэх сангаас нэг суманд 50 сая төгрөг өгсөн. Удахгүй шинэ удирдлагууд томилогдохоор 50 сая төгрөгөөр санхүүжилтийг нь нэмэгдүүлнэ.

2013 онд хүн ам хамгийн багатай суманд л гэхэд 50 сая төгрөг нэмж төсөвлөнө. Мөн хөдөлмөр эрхлэлт болон малжуулах чиглэлээр 50 сая төгрөг төсөвлөхөөр тооцсон. Ингэхээр тухайн сум 200 сая төгрөгийн төсвөөр багагүй ажил хийнэ шүү дээ. Хамгийн гол нь, тухайн сумын удирдлагуудад хийе, бүтээе гэсэн эрмэлзэл байх хэрэгтэй.

-Хэрэв энэ ажлыг биелүүлээгүй суманд хариуцлага тооцох талаар хуульд заасан уу?

-УИХ-аар хуулийн төслийг хэлэлцэх явцад хариуцлагын тогтолцооны талаар шийдвэрлэх боломжтой.

-Мэргэжлийн боловсролын сургалтын бүсийн арга зүйн төв байгуулна гэж байна. Манай улсад мэргэжил сургалт үйлдвэрийн 45 төв үйл ажиллагаа явуулдаг. Тэгэхээр бас нэг давхарга нэмэгдэх юм биш үү?

-Мянганы сорилтын сангаас тоног төхөөрөмжүүд нь өгөгдөөд багш нарыг нь чадавхжуулах зорилгоор “МСҮТ-ийн бүсийн арга зүйн төв” гэдэг сургалт болсон. Энэ нь МСҮТ-ийн санхүүжилтэд орчихсон учир хөрөнгө шинээр нэмэгдэхгүй. Хамгийн гол нь, Мянганы сорилтын сангаас энэ асуудлыг хуульчлах шаардлагатай гээд байгаа юм. Улсын хэмжээнд мэргэжлийн боловсролын сургалтын зургаан бүс бий болно. Тухайлбал, баруун бүсийнх нь Завхан аймгийн МСҮТ-д байрлана. Түүнээс биш орон тоо нэмэгдэхгүй.

-Хөдөлмөрийн хэлтсийн даргыг яамнаас томилохоор хуульд заасан байна. Ер нь, энэ босоо удирдлагын тогтолцоог болих хэрэгтэй юм биш үү. Яамнаас аймгийн хөдөлмөрийн хэлтсийн даргыг томилохоор Засаг даргадаа захирагдахгүй байна гэх асуудал гардаг шүү дээ?

-Хэлэлцүүлгийн үеэр энэ талаар ярилцах хэрэгтэй. Ер нь, Хөдөлмөрийн хэлтэстээ эрх мэдэл өгөхгүй бол болохгүй юм билээ. Суманд хүний эрхийн асуудал, байгаль орчныг хамгаалах зэрэг асуудал их гардаг шүү дээ. Тиймээс үүнийг зохицуулахын тулд энэ тогтолцоогоор явах нь зүйтэй гэж үзсэн юм.

Нэг ажлын байрыг 4.5 орчим сая төгрөгөөр бий болгох бололцоотой