УИХ-аар Казиногийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж буйтай холбогдуулан БОАЖНХ- ийн сайд Д.Оюунхоролтой ярилцлаа.

-Энэ хуулийн төсөлд туссан гол заалтын талаар мэдээлэл егнө үү. Монголд казино байгуулснаар эдийн засагт ямар хэмжээний дэмжлэг үзүүлнэ гэж харж байгаа вэ?

Энэ хуулийг  өргөн  барьж байгаа гол зорилго нь эдийн засагт орж ирэх мөнгөн урсгалыг нэмэгдүүлэх. Бид алийн болгон хөдөө аж ахуй,уул    уурхайн салбараас хараат байдлаар эдийн засгаа томъёолох вэ. Аль болохоор эдийн засгаа солонгоруулъя, аялал жуулчлалын салбараа хөгжүүлье гэдэг бодлого боловсруулсны хүрээнд орж ирэх жуулчдын тоог нэмэгдүүлэхийн тулд тэдэнд тохирсон үйлчилгээ бүтээгдэхүүнийг гаргах учиртай. Олон улсын жишгээс харахад казинотой улс оронд жуулчдын тоо өндөр байдаг юм байна.

Бид хоёр том гүрний дунд оршин тогтнодог. Ер нь олон улс орны казино эрхлэгчид Хятадын тоглогчдыг яаж оруулах вэ гэдэг бодлого барьдаг юм билээ. Тэгэхээр бид хөрш зэргэлдээ байгаа газар зүйн байршлынхаа давуу талыг ашиглах учиртай. Хэрвээ бид казинотой болчихвол хоёр хөршөөс ирэх жуулчдын тоог нэмэх боломжтой гэж харж байгаа. 100-200 ширээтэй, дунд зэргийн олон улсын стандартад нийцсэн казино байгуулахад жилдээ улсын төсөвт 74-138 тэрбум төгрөг төвлөрүүлнэ гэж харж байгаа.

Энэ бол олон улсын жишгээр бодож гаргасан тооцоо. Нөгөө талаас олон аж ахуйн нэгж бий болж, дотоодын ажлын байрны тоог нэмэх юм. Казино байгууллаа гэхэд бүх ажилтан монгол хүн байна. Цаашлаад хуулийг баталбал казинод ажиллах хүмүүсийг бэлтгэх, сургах ажлыг эхлүүлнэ. Өргөн утгаараа маш том бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлж таарна.

-Казиног эхний байдлаар хоёр газар байгуулъя гэж байгаа юм билээ. Нэг казино байгуулахад хэчнээн хэмжээний зардал гардаг юм бол. Хоёр казинотой болоход улсаас тодорхой хэмжээний зардал гаргах уу. Эсвэл зөвшөөрөл авсан аж ахуйн нэгж төсөв хөрөнгөө бүрэн хариуцна гэсэн юм уу?

1998 оноос хойш бооцоот тоглоом тоглуулах асуудлыг тодорхой хуулиудаар зохицуулж байсан. Гэхдээ тэр үед дандаа сөрөг үр дагавартай, буруу жишгээр явсан байдаг. Учир нь, төрийн хатуу хяналт зохицуулалт байхгүй байсан учраас буудал бүрийн дор рулет машин, ширээ байрлуулсан. Татвар төлж байгаагүй, орлогыг нь тооцож байгаагүйгээс гадна олон хүн донтсон, олон айлын эдийн засагт сөрөг нөлөө үзүүлсэн гээд муу сургамж олон. Тиймээс энэ удаад илүү өндөр зохион байгуулалттай, олон улсын стандартад нийцсэн казиног Монголд оруулж ирэхийг дэмжих нь зүйтэй гэж үзээд Засгийн газраас энэ хуулийг оруулж ирсэн.

700 сая ам.доллараас нэг тэрбум орчим ам.долларын хөрөнгө гаргаж байж, олон улсын жишигт нийцсэн казино байгуулдаг юм билээ. Олон улсын тендерт оролцсон хөрөнгө оруулагч өөрөө бүх асуудлаа шийднэ. Хотхон байх уу, эсвэл таван одтой зочид буудал байгуулаад доор нь казиногоо байгуулах юм уу, энэ бол тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх аж ахуйн нэгжид олгох боломж гэсэн үг.

Ер нь мөнгөтэй компани л орж ирнэ гэсэн үг. Бүхэл бүтэн хотхон бий болдог учраас зардал өндөртэй. Тусгай зөвшөөрлийг арван жилийн хугацаатай олгохыг гишүүд эсэргүүцэж байна. Учир нь, хөрөнгө оруулагчийн эрх ашгийг хамгаалах босго тавьж байгаа нь өндөр байна. Зөвхөн зөвшөөрөл авахын тулд 35 тэрбумыг төлнө гэдэг их байна гэж байна. Гэхдээ хэлэлцүүлгийн явцад энэ бүхэнд өөрчлөлт оруулах боломжтой.

-Зарим гишүүний зүгээс “Казиногоос олох орлогын тэдэн хувийг сургууль, цэцэрлэг барихадзарцуулна” гээд хуульчлаад өгчихвөл яадаг юм гэсэн санаа гарч байсан. Үүнийг хуульд тусгах боломж бий юү?

Энэ саналыг  ажлын хэсэг   дээр ярилцаж байгаад хүлээж авах бүрэн боломжтой. Казиногоос орж ирж байгаа орлогын 50 хувийг нийгмийн салбар тэр дундаа боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт зарцуулна гэж хуульчилж болно. Нэгэнт улс орны эдийн засгийг тэлэхэд зориулах юм чинь орж ирж байгаа орлогын 50 хувийг шууд ийм зүйлд зарцуулна гээд нэрлэчихвэл магадгүй дутагдалтай байгаа эмнэлэг, сургууль,            цэцэрлэг, хөдөө         орон нутагт соёлын төв ч барих боломж бүрдэнэ.

Энэ хуулийн төслийг өмнөх Засгийн газрын үед боловсруулаад энэ засаг дээр үргэлжүүлээд  яваа нь энэ. Тиймээс энэ хуулийг. улстөржүүлж, сөрөг мэдээлэл талаас нь биш аль болох илүү үр дүнтэй болгох шаардлагатай байгааг хэлмээр байна. Цаашлаад бид харуул хамгаалалтыг маш өндөр төвшинд хийх ёстой гэдэгт хатуу зогсоно.

-Казиног дагаад бас л данхайсанбүтэцтэй төрийн байгууллага бийболох нь гэдэг шүүмжлэл гишүүдийн дунд гарч байсан л даа. Үүнд та тайлбар өгнө үү?

Тийм зүйл огт байхгүй. Казиног зохицуулах хороо ойролцоогоор тэрбум төгрөгийн зардалтай 20 хүн ажиллая гэж бодоход бүгд монгол байна. Тэр хүмүүс 74 тэрбум төгрөгийг улсынхаа төсөвт төвлөрүүлэх ажлыг л сайн хийх ёстой. Гарч байж ордог зарчмаар л явна шүү дээ. Нэг төгрөгийн зардал гаргахгүйгээр мөнгө олох тухай ярьж болохгүй биз дээ. Энд ганцхан жишээ татахад, Макао улс зөвхөн казиногоосоо төсвийн орлогоо бүрдүүлж байна. Тэнд өөр орлогын ямар ч эх үүсвэр алга. 35 казино үйл ажиллагаа явуулдаг. Бүх ширээг нь улс хянаж байдаг.

Нэг ширээнээс олох орлого сардаа тэд гээд тооцчихдог. Автомат машинаас олох орлогыг шууд хянаад тухайн өдөртөө татвараа авчихдаг байх жишээтэй. Харин өнөө казиног зохицуулах хороо бол энэ ажлаа л хийнэ. Татвараа бүрдүүлэхэд л илүү анхаарал хандуулна гэсэн үг. Нэг хүн дээр зургаан машин ажиллаж байгаа тохиолдолд тэнд аюулгүй байдал, биеэ үнэлэлт, архи дарс уух гэх мэтээр хууль бус үйлдэл гарах ямар ч бололцоо байхгүй. Өндөр харуул хамгаалалт казинод байдаг учраас сөрөг нөлөөллийг нэн түрүүнд тавих шаардлагагүй.

-Харуул хамгаалалтынхныг лицензжүүлэх талаар ярьж байсан. Үүний ач холбогдлыг яаж харж байгаа вэ?    

Хууль зүйн яамны зүгээс харуул хамгаалалтыг казино байгуулж байгаа хувийн компанид нь өгөхгүй. Төр оролцоотойгоор хуульчдаа мэргэшүүлээд харуул хамгаалалтын алба эрхлэх боломжтой гэсэн хүмүүстээ эрхийг нь өгч, лицензжүүлэх санал гаргасан. Өөрөөр хэлбэл, “Та улс орныхоо эрх ашгийг хамгаалах үүднээс ажлаа хийнэ шүү. Хууль бус үйл ажиллагаа явуулах гэж байгаа хүмүүст худалдахгүй шүү” гэдгийг лицензээр нь барьж өгөхөөр оруулж ирэх ёстой. Энэ бол маш зөв санал. Бид энэ саналыг хэлэлцүүлгийн явцад авах бүрэн боломжтой.