Монгол хүн эрх чөлөөтэй болж, аюулгүй орчинд, ажил орлоготой,       эрүүл саруул, ирээдүй хойч нь эрдэм боловсролтой байх алсын харааг зорилгоо болгон Ардчилсан нам 2012 сонгуульд "Монгол хүн 2020" мөрийн хөтөлбөрөө дэвшүүлсэн билээ.

Өнгөрсөн      гурван   жилийн хугацаанд     энэхүү мөрийн хөтөлбөрийнхөө хүрээнд хийж хэрэгжүүлсэн ажил, тулгамдаж буй асуудал, цаашид анхаарах шаардлагатай  зүйлсээ хэлэлцэхээр "Монгол хүн 2020-Өнөөдөр, маргааш..." чуулганаа энэ сарын 16-аас эхлэн Баруун бүсийн таван аймгийн     АН-ын гишүүд, төлөөлөгчдөө хамруулан Увс аймагт чууллаа.

"Монгол хүн 2020-Өнөөдөр, маргааш..." баруун бүсийн чуулга уулзалтад Увс, Баян- Өлгий, Завхан, Ховд, Говь- Алтай аймгийн 420 гаруй төлөөлөгч оролцсон юм.

Чуулганыг нээж АН- ын дарга, УИХ-ын дарга З.Энхболд "Ардчилсан нам хийсэн ажилтай, хэлэх үгтэй нам. Энэ удаагийн чуулганаар бид өнгөрсөн хугацаанд хийж хэрэгжүүлсэн ажпаа дүгнэж, цаашид эхлүүлсэн      ажлаа дуусгахад чиглэж  намын гишүүд дэмжигчдийнхээ санал бодлыг сонсох зорилготойгоор цуглаад байна. Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд бүтээн байгуулалтын болоод хууль, эрхзүйн шинэчлэлийн хүрээнд олон ажил хийж хэрэгжүүлж чадлаа" гэв.

Тухайлбал,  УИХ-ын түвшинд 2012-2015 онд нийт 77 бие даасан -хууль баталж, 427 хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, 252 тогтоол гаргаж, 50 хууль хүчингүй болгожээ. Үүний зэрэгцээ 36 хэлэлцээрийг соёрхон баталсан байна.

Засгийн газраас Ипотекийн 8 хувийн зээлийг хэрэгжүүлснээр шинээр 300000 иргэн орон сууцтай болжээ. 1998-2013 оны хоорондох 15 жилд 25366 өрх орон сууцны зээлд хамрагдаж байсан бол 8 хувийн хүүтэй зээл хэрэгжиж эхэлснээр хоёр жилийн дотор 74412 өрх орон сууцны зээлд хамрагдсан байна. Орон сууц зөвхөн Улаанбаатарт биш орон нутагт ч баригдаж, олон айл өрх орон сууцтай болсны нэг ,жишээ нь Увс аймгийнУлаангом хотод 1990-2012 он хүртэл 22 жилд 100 айлын орон сууц баригдсан бол 2012 оноос хойш 650 орон сууц баригдаж ашиглалтад орсон байна. Энэ мэтчилэн аймаг бүрт орон сууц шинээр баригдаж байгааг АН-ын дарга, УИХ-ын дарга З.Энхболд хэлсэн   үгэндээ онцолж байсан юм.

АН-ын    Ерөнхий нарийн бичгийн   даргын  үүрэг гүйцэтгэгч    Л.Эрхэмбаяр чуулганд оролцогчдод хандаж, "АН хийсэн ажилтай. Одоо бид түүнийгээ олон нийтэд ярьж хэлэх учиртай. Хийсэн ажлаа ард түмэндээ, сонгогчдодоо зөв таниулж ярих хүмүүс та. бүхэн. Тиймээс хэн нэгний харлуулсан худал хуурмагт итгэх биш өөрсдийнхөө хийж хэрэгжүүлсэн, чадсан бүтээсэн зүйлээ ярих нь чухал" гэв.

Мөн АН-ын Намын байгуулалт хариуцсан нарийн бичгийн дарга, ХАХНХ-ын сайд С.Эрдэнэ, Хууль зүйн сайд Д.Дорлигжав, УИХ-ын гишүүн, УИХ дахь АН-ын бүлгийн дэд дарга С.Одонтуяа, УИХ-ын гишүүн НББСШУ-ны байнгын хорооны дарга Д.Батцогт нар чуулганд оролцогчдод холбогдох яам, байнгын хорооны талаарх мэдээллээ танилцуулав.

АН-ын "Монгол хүн 2020" мөрийн хөтөлбөр таван дэд бүлэг болох "Ажилтай орлоготой Монгол хүн", "Эрдэм боловсролтой Монгол хүн", "Эрүүл чийрэг Монгол хүн", "Аюулгүй орчинтой Монгол хүн", "Эрх чөлөөтэй Монгол хүн" сэдвийн хүрээнд салбар хуралдаанууд болсон юм. Эл хуралдаанаар "Монгол хүн- 2020" мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилт ард иргэдийн амьдралд бодитоор хэрхэн хэрэгжиж байгааг дүгнэхээс гадна цаашид анхаарч ажиллах болон нэн түрүүнд хэрэгжүүлэх шаардлагатай ажпууды гсалбар хуралдааны төлөөлөгч, гишүүд санал гарган тодорхойллоо. Ардчилсан намын анхан шатны гишүүд, удирдах ажилтан, аймаг сумдын төлөөлөгчид, баг, сумдын Засаг дарга нар иргэдтэй хамгийн ойр ажил- ладаг. Тиймдээ ч тэд улсын хэмжээний томоохон бодпого ард иргэдэд хэрхэн хүрч, өгөөжөө өгөхөөс гадна алдаа дутагдал, ололт амжилтыг тодорхойлж, уламжлан хүргэх гүүр болдог хэмээн энэхүү чуулганд оролцогчид  дуу нэгтэйгээр хэлж байлаа.

Бүтээгч, тэргүүлэгч улс болох уриалга дэвшүүлжээ

Баруун бүсийн чуулганд оролцогч нийт - 420 гаруй гишүүнийг дээрх 5 салбар хэсэгт аймаг, сум бүрийн төлөөллөөс  оролцуулан санал бодлоо хуваалцан, хамтран шийдвэр гаргах байдлаар хуралдсан юм. Үүний үр дүнд аймаг бүрийн хийж хэрэгжүүлсэн, улс орны ирээдүй, ард иргэдийн амьдралд ихээхэн түлхэц өгч эерэг үр дүн дагуулсан ажлыг нэрлэсэн юм.      Ингэхдээ "Ажилтай орлоготой Монгол хүн" мөрийн хөтөлбөрийн хүрээнд хамгийн сайн хэрэгжсэн ажпуудаас гадна анхаарч ажиллах шаардлагатай болон нэн түрүүнд хийж хэрэгжүүлэх ажлуудыг хэлэлцэн зөвлөлдсөн.      

Тухайлбал, баруун бүсэд зам бүтээн байгууллалтын ажил, дэд бүтэц сүүлийн гурван жилд эрчимтэй хөгжиж, 1000 айлын орон сууц ашиглалтад оруулж, барилгын материалын үйлдвэрлэлийг ажил болжээ. Мөн Тэтгэврийн тогтолцоонд шинэчлэл оруулж, НХХЯ-наас барих бодлого нь материаллаг бус хүндээ хүрсэн ажил болсон хэмээн дүгнэсэн       байна. Харин эрчим хүчээ      өөрсдөө бий болгох, махны үйлдвэр барьж, экспортоо нэмэгдүүлэх бодлого барих, хөдөлмөрийн харилцааны эрх зүйн шинэчлэлийн асуудал       хэрэгжүүлэх шаардлагатай чухал асуудал гэдгийг тус салбар зөвлөлийн оролцогчид     ярилаа. Ажилтай орлоготой Монгол хүн салбар зөвлөлөөс Тэргүүлэгч, бүтээгч улс орон болох уриалга дэвшүүлжээ. Баруун бүсийн салбар зөвлөлүүд хуралдаж байх үеэр Ардчилсан намын дарга З.Энхболд, Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Л.Эрхэмбаяр нар намын гишүүдийн санал бодол, хэлэлцэж буй асуудлууд    болон салбар зөвлөлийн хуралдааны үйл ажиллагаатай биечлэн танилцсан юм.

Нутгийн ёс заншлыг өвлүүлэх чиглэлд түлхүү анхаарч эхэлжээ

"Эрдэм боловсролтой Монгол хүн" мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилт, анхаарах шаардлагатай асуудлыг хэлэлцэхээр нийт чуулганд оролцогчдоос 80 гаруй төлөөлөгч оролцлоо. Энэ салбар зөвлөлөөс хамгийн амжилттай хэрэгжиж, үр өгөөжөө өгсөн нь "Авьяас", "Ном" хөтөлбөр       гэдэгтэй гишүүд санал нэгдсэн юм.

Мөн Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв барьж байгуулсан нь нарийн мэргэжлийн   боловсон хүчин бэлтгэх,    тэдний боловсрол мэдлэгт анхаарах чухал зүйл болсон байна.

Мөн Сургуулийн Өмнөх боловсролын системд ихээхэн дэвшил гарч байгаа бөгөөд боловсрол олгох хөтөлбөр нь орон нутагт өөрийн гэсэн ёс заншлыг өвлүүлэх чиглэлд түлхүү анхаарч буй нь Эрдэм боловсролтой монгол хүний төлөвшилд анхаарч буй ач холбогдолтой ажил болсон хэмээн салбар зөвлөлийн гмшүүд дүгнэлээ. Түүнээс гадна Боловсролын салбарын удирдпага мэдээллийн систем боловсронгуй болсон нь харилцан уялдаа холбоотой ажиллах боломж бүрдсэн байна.

Цаашид Үдийн цай, хүүхдийн дүрэмт хувцас, ЭЕШ-ыг чанаржуулах, амжилттай суралцагчдад урамшуулал олгох, цэцэрлэгийн хүртээмжийн асуудалд анхаарлаа хандуулах шаардлагатайг санууллаа. Харин түүх археологийн биет ба биет бус өвийн асуудал, сумын төвийн сургуулиудын барилгын асуудал, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, зургаан настай хүүхдийн амьдрах, сурах орчинг бүрдүүлэх, дотуур байр, интернэт орчинг шийдвэрлэх зэрэг асуудал учир дутагдалтай байгааг салбар зөвлөлийнхөн шүүмжилсэн юм.

Хог хаягдлыг дахин боловсруулах, үйлдвэрлэх шаардлагатай гэв

"Монгол хүн 2020" мөрийн хөтөлбөрийн хүрээнд байгаль, нийгэм, хүнсний аюулгүй байдлын асуудлыг тодорхойлдог хөтөлбөр бол "Аюулгүй орчинтой Монгол хүн" мөрийн хөтөлбөр. Энэхүү хөтөлбөрийн хүрээнд салбар зөвлөлийн 70 гаруй гишүүн хуралдаж хийж хэрэгжүүлсэн олон ажил, шийдвэрлэх шаардлагатай ажлуудын санал гаргаснаас дараах асуудлыг онцолсон. Аюулгүй орчны хувьд Гудамж төсөл, гэрэлтүүлэг, камержуулалтын ажил хамгийн их үнэлэгдэж, олон нийтийн талархлыг хүлээсэн ажил болжээ. Мөн Хүнсний аюулгүй байдпын хувьд Баруун бүсийн.аймгууд битүү захтай байгуулж, ард иргэдийнхээ хүнсний аюулгүй байдалд анхаарч буй томоохон бүтээн байгуулалт болсон хэмээн саналаа нэгтгэж байв. Зарим аймагт хоёрыг ч  барьж байгуулсныг дуулгаж байв. Мөн хот суурингийн ойжуулалт, мод тарих ажил байгаль орчин, агаарын бохирдлыг бууруулах үр дүнтэй ажил болсон байна.

Эдгээр чухал асуудлаас хамгийн үр дүнгээ өгч буй нь Архидалттай тэмцэх ажпууд олон аймагт амжилт олж, байгааг хуралдаанаас гаргасан шийдвэрээр танилцуулсан. Мөн ундны усны асуудлыг хамгийн боломжит аргаар шийдвэрлэон нь Говь-Алтай аймагт ихээхэн      амжилттай хэрэгжиж байгаа аж. Харин хог хаягдлын асуудал буюу хогийг боловсруулах, дахин боловсруулах, үйлдвэрлэхээс гадна    байгаль хамгаалах цогц арга хэмжээ, тусгай хамгаалалттай газрын байгаль орчны       асуудалд      анхаарлаа

хандуулах тал дээр учир дутагдалтай байгаа хэмээн салбар зөвлөлийн гишүүд шүүмжилсэн. Мөн цөлжилт, бэлчээрийн талхлалттай тэмцэх ажлууд орхигдож буй нь Баруун бүсийн аймгуудын тулгамдаж буй асуудал болоод байгааг хэллээ.

Баруун аймгууд оношилгооны төвтэй болжээ."Эрүүл чийрэг Монгол хүн" мөрийн хөтөлбөрийн хүрээнд хийж хэрэгжүүлсэн ажлаас хамгийн үр дүнгээ өгсөн нь аймагт оношилгооны төв байгуулж, аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн дуудпагын машины үйлчилгээг нэвтрүүлснээс гадна аймаг бүр эөрийн онцлогт тохирсон спорт хөтөлбөрт хамруулдаг болсон нь хүн амынхаа эрүүл мэндэд ихээхэн үр ашигтай ажил болсон хэмээн дүгнэлээ. Цаашид сум- дын эрүүл мэндийн ажилчдыг чадавхижуулах, иргэн бүрийг жил бүр эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж байх, усан бассейн, спорт талбай байгуулах ажлыг хийж хэрэгжүүлэх шаардлагатай байгааг оролцогчид онцлов.

Цахим засаглалд ард иргэд сэтгэл хангалуун байна

Эрх чөлөөтэй Монгол хүн мөрийн хөтөлбөрийн хүрээнд төр засгийг иргэдэд нээлттэй болгож, Цахим засаглал хөтөлбөр амжилттай хэрэгжиж иргэдэд илүү ойртсон, үр дүнгээ өгсөн талаар зөвлөлийн гишүүд онцлон дурдсан юм. Харин төрийн бүх шатны албан хаагчид үүргээ ухамсарлах, хариуцлагатай ажилладаг байх тал дээр анхаарч, цалин хангамжийг ажлын бүтээмжтэй уялдуулан, ашиг сонирхлын зөрчлөөс ангид байлгах асуудлыг бодлогын хүрээнд шийдвэрлэх шаардлагатай хэмээн дүгнэлээ.

Дээрх салбар хуралдаанаас гаргасан саналуудыг нэгггээд, амжилттай хийж хэрэгжүүлсэн ажлуудыгулам төгөлдөржүүлж, учир дутагдалтай, нэн түрүүнд хийж хэрэгжүүлэх шаардлагатай, анхаарал хандуулсан асуудлуудыг салбар хуралдааныг даргалсан судлаач, мэргэжилтнүүд боловсруулан бодлогын хүрээнд төр, засаг, салбар яам, агентлаг, байгууллагуудад зөвлөмж болгон хүргэх юм байна.

Эх орны баруун хязгаарт эхэлсэн энэхүү чуулган улс орны хөгжил       дэвшил, өнгөрсөнд бүтээсэн   бүтээн байгуулалт, өнөөдөр       хийж      хэрэгжүүлж буй ажил, маргааш буюу ирээдүйд баримтлах бодлогоо тодорхойлсон “Монгол хүн 2020-Өнөөдөр, маргааш..." чуулган       ийнхүү   амжилттай зохион байгуулагдлаа. Улс орны хөгжлийг буухиалсан энэхүү чуулга уулзалт зүүн бүсэд үргэлжлэх юм байна.