Дэлхийн хамгийн бага татвартай таван улс
Улс орнуудын татварын системийг харьцуулах амаргүй. Яагаад гэвэл дэлхийн орон бүр өөр өөрийн татварын хуультай, түүнээ байнга өөрчилж байдаг. Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа ба хөгжлийн байгууллага /ЭЗХАХБ/ харьцангуй аргачлалаар татварын орлогыг тухайн улсын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд /ДНБ/ харьцуулсан харьцааг тооцоолон гаргаснаар дэлхийн хамгийн бага татвартай улсуудыг тодруулжээ. ЭЗХАХБ-ийн 2010 оны татварын тайланд хамгийн бага татвартай улсаар Мексик, Турк шалгарсан байна. Уг жагсаалтад багтсан улсуудын эдийн засгийн татварын үзүүлэлт 2000 оны эхнээс эхлэн 35-36 хувь байжээ.
1. Мексик улс-21,1%
Мексик бол дэлхийн хамгийн хамгийн бага татвартай улс, ердөө 21,1%. Түүнээс гадна энэ улсын татварын хууль бизнес эрхлэхэд хамгийн тохиромжтой хэмээн “KPMG” компани мэдэгдлээ. Тус компани тайландаа дэлхийн өндөр хөгжилтэй 10 орны 98 хотын талаарх мэдээллийг тусгажээ. Мексикт амьдралын өртөг бага учраас дэлхийн бусад орноос ялангуяа АНУ-аас олон хүн, түүний дотор тэтгэврийнхэн очиж амьдардаг аж. Мөн канадчууд их ирдэг гэнэ. Тус улсын зарим бүсийг аюултай гэж тооцдог ч Мексикийн ихэнх нутагт амар жимэр амьдрах боломжтой. Тэгээд ч үл хөдлөх хөрөнгийн татвар бага, эрүүл мэндийн үйлчилгээ чанартай бөгөөд хямд юм байна. Эндхийн эрүүл мэндийн даатгалыг хувийн болон нийтийн, ажил олгогчийн гэж ангилдаг. Сүүлийн үед эмчилгээний төлбөр энд аажмаар нэмэгдэж байгаа ч ЭЗХАХБ-ийн мэдээгээр нэг хүнд ногдох хэмжээ урьдын адил доогуур бөгөөд улсын ДНБ-ий ердөө 6,6 % ажээ.
2. Турк улс-23,5%.
Энэ улс хүн амын орлогын татварыг хувь төдийгүй компаниудаас авдаг. Түүнээс гадна нэмүү өртгийн татвар 18%. Мөн өөр татварууд ч байдаг. Турк бол дэлхийд 16-д ордог эдийн засагтай улс. Энд татварын ДНБ-д харьцуулсан харьцаа 23,5% аж. Турк улс нь эрүүл мэндийн төвлөрсөн системтэй бөгөөд нийгмийн хангамжийн систем Холбооны Засгийн газарт хамаардаг. Эрүүл мэндийн яам аливаа урьдчилан сэргийлэх үзлэг, үйлчилгээ, хувийн эмнэлгүүдийг хянах, эмийн үйлдвэрлэл болон эм,тарианы үнийг зохицуулах, эмнэлгийн ажилтнуудыг сургах, төрийн эрүүл мэндийн байгууллагуудыг удирдах зэрэг үүрэг хүлээдэг.
3. Өмнөд Солонгос-26,6%
Дорнын орнууд хямралд өртсөн ч Өмнөд Солонгос хамгийн хялбар түүнийг давж гарсан улс. Энэ ч аргагүй, тус улсын Ерөнхийлөгч Ли Мун Бак бол “Hyundai” авто концерны удирдагч байсан хүн. Ерөнхийлөгч улсынхаа зарим компани, банкийг сэргээн босгох хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, зээлийн хүүг бууруулан, олон улсын нөөцөө нэмэгдүүлэхийн тулд валютын солилцоог өргөн дэлгэрүүлсэн юм. Үүний зэрэгцээ Өмнөд Солонгос татвар нэмээгүй. Ийм байдлаар Өмнөд Солонгосын татвар 26,6% буюу дэлхийн хамгийн бага татвартай хэвээр үлдэж чадсан. ЭЗХАХБ-ын орнуудаас Өмнөд Солонгос хамгийн түрүүнд хямралын уршгийг арилгаж, улмаар 2010 онд ДНБ-ий өсөлтөө 5,8%-д хүргэсэн билээ.
4. АНУ- 26,9%
Дэлхийн хамгийн том эдийн засагтай энэ улсын ДНБ 14 триллион гаруй доллар. Бусад улстай харьцуулахад АНУ-д амьдралын түвшин өндөр хэрнээ харьцангуй бага татвартай. Америкийн татвар ойролцоогоор 26,9% бөгөөд цагийн хөдөлмөрийн хөлс чөлөөт зах зээлийн орнуудаас хамгийн өндөр. АНУ-ын нийгмийн үйлчилгээний түвшин Дани, Швед зэрэг өндөр татвартай орнуудтай харьцуулахад сэтгэгдэл төрүүлэхгүй. Гэхдээ Америк төрөл бүрийн нийгмийн хөтөлбөрүүдийг олноор хэрэгжүүлдэг. Тухайлбал ахимаг настнуудад зориулсан “Social Security”, “Medicare”, “Medicaid”. Энд мөн тэтгэврийн насанд хүрээгүй иргэдэд зориулсан нийгмийн дэмжлэгийн болон ажилгүйдлийн тэтгэмж бий. Европын орнуудаас ялгаатай нь АНУ-д худалдааны татвар, мөн нэмүү өртгийн татвар гэж байхгүй. Холбооны төсөвт ордог татвар нь хүн амын дэвшилтэт /прогрессив/ татвараас бүрддэг ба ДНБ-ий 10-35 %-ийг эзэлдэг.
5. Ирланд улс-28,3%
Одоогоор Ирланд улс энэ жагсаалтад 5-р байр эзэлж байгаа бөгөөд энд татварын түвшин 28,3%. Гэхдээ байдал удахгүй өөрчлөгдөх төлөвтэй. Өнгөрсөн жил Ирланд улс банкны системээ аврахын тулд Европын холбоо, Олон улсын валютын санд хандсан билээ. Засгийн газар санхүүгийн тусламж авахын тулд төрийн зардлаа 20%-иар бууруулж, ойрын 4 жилд татвараа нэмэхээ амласан юм. Ирландын Засгийн газар 2014 оны эцэс гэхэд төсвийн хомсдолыг ДНБ-ий 3% болгож бууруулахыг зорьж байна. Түүнээс гадна Ирландын төрийн өрийг бууруулах хөтөлбөрт нийгмийн хэт өгөөмөр халамжийн хөтөлбөрийг 2,8 тэрбум еврогоор бууруулах, төрийн албан хаагчдын цалинг 10 %-иар багасгах гэсэн зорилтууд тусгагджээ. Мөн цалингийн доод хэмжээг 1 еврогоор бууруулж, цагт дунджаар 7,65 евро болгох аж. Тэтгэвэр авагчдын татварын хөнгөлөлтийг ч бууруулахын зэрэгцээ татвараа нэмснээр Ирландын төрийн сан хөмрөгт 1,9 тэрбум евро орж ирнэ гэж төлөвлөжээ. Тэрчлэн энэ улс өмчийн гэсэн шинэ татварыг бий болж, худалдааны татвар 21% байгааг 2014 онд 23% болж нэмэх юм.
Эцэст нь өгүүлэхэд АНУ, Ирланд улсуудын өр улам ихээр хуримтлагдсаар байхад эдгээр орон нийгмийн хангамж, төрийн үйлчилгээний урьдын түвшинг хэвээр байлгах гэж онцгой хүчин чармайлт гаргасаар байна. Сүүлийн үед Ирланд улс зардлаа багасгах, татварын салбарт эмх журам тогтоох том алхмуудыг авч эхэлсэн бол харин АНУ одоогоор төрийн зардлаа хянах шаардлагатай арга хэмжээ авч эхлээгүй аж. “Иймээс АНУ-ын нөхцөл байдал сайжрах нь бүү хэл дордож магадгүй” хэмээн шинжээчид сэрэмжлүүлэх боллоо. Тухайн улсын “бэби-бумер”-ийн үеийнхэн хөгширч, улмаар энэ жилээс тэтгэвэр, нийгмийн хангамж, эрүүл мэндийн хөтөлбөрүүдэд хамрагдаж эхлэх юм. Онц ноцтой өөрчлөлт оруулахгүй л бол эдгээр хөтөлбөр нь АНУ-ын иргэдийн дасал болсон амьдралын түвшнийг урьдын адил хангаж чадахгүй. Иймээс ойрын жилүүдэд хамгийн бага татвартай 5 улс өөрчлөгдөх магадлалтай.