УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуягаас инфляцийн талаар цөөн асуултад хариулт авлаа.

-Инфляцийн өсөлтийг зохицуулахын тулд Монголбанкнаас үнэт цаасны хүүгээ нэмлээ. Энэ хэр зөв алхам юм бол?

-Инфляци өссөн нь үнэн. Инфляци мөнгө болон төсвийн бодлого, хэрэглээний барааны үнийн индексээс хамаардаг. Энэ удаагийн инфляци өссөн гол шалтгаан нь өргөн хэрэглээний барааны үнийн индекс. Үүн дотроо махны үнийн өсөлтөөс 90 орчим хувиар хамаарсан. Мах эрэлт ихтэй, нийлүүлэлт нь бага байна гэсэн үг. Үүнд хоёр шалтгаан бий. Урд 2009 оны сүүлчээс 2010 оны эхний улиралд урд хөрш рүү нэлээд их хэмжээний мах гарсан. Энэ нь сайн асуудал. Нөгөө талаас зудтай байсанаас мал туранхай шинэ махны нийлүүлэлт өмнөх оныхоос бага байна. Энэ байдалд Монголбанк үнэт цаасныхаа хүүг нэмлээ. Энэ бол үр дүн багатай, аргаа барсан үйлдэл хэмжээ.

-Тодруулахгүй юу?

-Өдөр тутмын өргөн хэрэглээний бараа тухайлбал мах, гурил, будаа, нефтийн бүтээгдэхүүн, элсэн чихэр зэрэг барааны эрэлт, нийлүүлэлтийн зохистой байлгах өөрөөр хэлбэл, эрэлтээс нь нийлүүлэлтийг дутахааргүйгээр урьдаас төлөвлөн төрөөс зохицуулалт хийсэн бол илүү оновчтой байх байлаа. Хойшид энэ бодлогод анхаарах нь чухал байна. Монголбанк үнэт цаасныхаа хүүг нэмэхэд, арилжааны банкууд иргэд, хувийн хэвшил рүү зээл олгохдоо зээлийн хүүгээ нэмдэг. Энэ зээлийн хүүгийн нэмэгдэл нь аж ахуйн нэгжүүдийг зах зээлд нийлүүлж байгаа бараа бүтээгдэхүүнийхээ өртөг, үнийг нэмэгдүүлэхээс арга байдалд хүргэсээр байна. Өөрөөр хэлбэл, 1000 төгрөгийн өртөгтэй бараа үйлдвэрлэлээ гэхэд энэ өртгийн 20-30 хувь нь буюу 200-300 төгрөг нь банкны зээлийн хүүгийн зардал болно биздээ.Махны дараагаар инфляцид нөлөөлж байгаа хүчин зүйл бол төсвийн тэлэлт, энэ төсвийн тэлэлт нь бэлэн мөнгө, төсвийн хөрөнгө оруулалт бүтээн байгуулалтын арга хэмжээ гэсэн бүтэцтэй гэж хэлж болно. Хүн бүрт тарааж байгаа бага хэмжээний бэлэн мөнгө баялаг бүтээдэггүй маш сул талтай ч тухайн үедээ тэдний худалдан авах чадварыг нэмэгдүүлж байна. Дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт бол тэр чигээрээ шаардагдах барилгын материалын эрэлтийг бий болгодог. Гэтэл энэ материалыг үйлдвэрлэх эсвэл импортлох нөхцөл сайтай зээл нь иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд олдохгүй байна. Харин дээр нь монгол банк мөнгөний нийлүүлэлтийг хумих, зээлийн хүүг нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргаад байна. Уг нь нийлүүлэлтийг дэмжих нь үндэсний эдийн засгийн өсөлт, өрсөлдөх чадварын хөгжилд чухал ач холбогдолтой. Ийм байдлаар нэг талаас УИХ,ЗГ нөгөө талаас Монгол банк нь эсрэг тэсрэг бодлогын шийдвэр гаргахаар дунд нь иргэд, аж ахуйн нэгж хохироод байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ тохиолдолд баялаг бүтээдэг, аж ахуйн нэгжүүдийн орлого, Иргэд, өрхийн амьжиргааны түвшний өсөлтөөр дамжсан бодит эдийн засаг хөгжих боломжгүй болчихоод байна.

-Иргэдийн хадгаламж, аж ахуйн нэгжүүдийн харилцах дансанд баталгаа гаргасан нь оновчгүй алхам гэж ойлгож болох уу?

-Энэ хууль тодорхой үр дүн өгсөн байж магадгүй. Гэхдээ хамгийн эрсдэлтэй хувилбар байсан. Бусад орнууд Санхүүгийн хямралын үед олон арга хэмжээ авч байсан. Хамгийн сайн арга хэмжээ нь шууд бодит эдийн засаг, үйлдвэрлэгчид хувийн хэвшилээ дэмжиж ажилласан явдал. Мөн арилжааны банкуудаа төрөөс нь хөнгөлөлттэй зээлээр дэмжсэн. Арилжааны банкиндаа төр тодорхой хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийж хамтарч хувь эзэмшээд санхүүгийн байдал сайжрахаар нь тэр хувиа тэр банкиндаа худалдчихаад гардаг зэрэг хувилбарууд. Эдгээр арга хэмжээнүүд нь санхүүгийн зах зээлийг тогтвортой байлгаж, зээлийн хүүг өсгөхгүй байж чадсаар байна. Өнөөдрийн байдлаар манай орны тухайд арилжааны банкны иргэдийн хадгаламжинд төр баталгаа гаргасан хууль байгаа. Энэ нь арилжааны банкууд ямар ч эрсдэл хариуцахгүй гэсэн үг. Уг нь энэ хадгаламжийг арилжааны банкууд маань өөрсдөө даатгуулдаг жамтай.Тиймээс арилжааны банкны санаатай, санамсаргүй алдагдлыг төр төсвөөс хариуцан барагдуулсаар байна. Дээр нь дунджаар 12 хувийн хүүтэй хадгаламжинд суурилсан санхүүгийн үүсвэрээс үүнээс дахин өндөр хүүтэй зээлийг иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд олгож эрсдэлд орохыг банкууд хүсэхгүй байна. Үүний оронд Монголбанкны үнэт цаас юм уу, Засгийн газрын бондыг худалдаж аваад 11-14 хувийн хүүгийн ашиг аваад сууж байсан банкуудад эрсдэлгүй байх нь ойлгомжтой.

-Ирэх сарын 1-ээс цахилгааны үнэ нэмэгдэнэ. Үүнийг дагаад өргөн хэрэглээний үнэ нэмэгдэх болов уу. Тэр үед Засгийн газар үүнийг зохицуулах асуудал дахиад л гарах байх?

-Инфляци өсөх хандлага руугаа явна. Тэр үед бас л амарханаар нь Монгол банк үнэт цаасныхаа хүүг өсгөх байхаа. Тэрний өмнө Засгийн газраас аль болох өргөн хэрэглээний барааны эрэлтээс нийлүүлэлтийг дутахааргүй байх зохицуулалтыг хийх нь маш чухал арга хэмжээ. Мөн нөгөө 1.5 сая төгрөгийн асуудал гарч ирнэ. Энэ жилийн хувьд 120 мянган төгрөг тараах ёстой. Үүнээс 70 мянгыг нь олгочихлоо. Одоо 50 мянга үлдсэн. Энэ мөнгийг дөрвөн төрлийн зориулалтад зарцуулж болохыг хүмүүс мэдэж байгаа. Юуны түрүүнд Хүний хөгжил сангаас Хувиараа аж ахуй эрхлэгчид, малчид гээд 500 орчим мянган хүний нийгмийн даатгалын шимтгэлийг төлмөөр байна. Ингэвэл инфляцийг хазаарлахад хэрэг болно. Нөгөө талааас Таван толгой, Төмөртэй зэрэг улсын төсвөөр хайгуул хйисэн стратегийн ордуудынхаа хувьцааг гаргаж санхүүжилт босгомоор байна. Энэ хувьцаанаасаа ч 2.7 сая иргэндээ эзэмшүүлмээр байна. Үнэхээр ашигт малтмалын эзэд нь ард түмэн юм бол. Энэ жилийн иргэн бүрийн 120 мянгын бараг 30 хувь нь төрийн өмчит уурхайн компаниудын ногдол ашиг байх шүү. Энэ байдалд төрийн зүгээс Төсвийн тодотголоор хэлэлцэж, хамгийн зохистой арга хэмжээ авах хэрэгтэй.