Энэ сарын сүүлч гэхэд арматур, цементийн үнэ маш тогтвортой, бараг буух хандлагатай байна

Монголын барилгын үндэсний ассоциацийн удирдах зөвлөлийн гишүүн Ц.Эрдэнэбаяртай барилга, орон сууцны үнэ ханшийн асуудлаар ярилцлаа.

-Монголын барилгын үндэсний ассоциаци одоогоор ямар төсөл хөтөлбөр дээр голлон ажиллаж байгаа тухай сонин сайхнаасаа хуваалцаач?

-Барилгын салбарыг дэмжих, санхүүжүүлэхтэй холбоотойгоор Засгийн газраас ажлын хэсэг байгуулсан. Монголын үндэсний барилгын ассоциаци энэ ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд орж журам, шийдвэр гаргахад оролцлоо.

Нэгэнт хөтөлбөр эхэлсэн учраас цаашид үр дүн хэрхэн гарах, нүдээ олж, зөв хүндээ очсон эсэх, төсөв мөнгө маань байшин болж байгаа, үгүй гээд хэрэгжилтэд хяналт тавих юм.

Барилгын салбарт /Газрын Харилцаа Барилга Геодези Зураг Зүйн Газрын судалгаагаар/

Ер нь, тал талын оролцоотой, сайтар ярилцаж, зөвлөлдөж баталсан учраас сайн хөтөлбөр болсон гэж бодож байгаа. Барилгын салбар урьд нь үзэгдээгүй бодлогын төвшний дэмжлэгтэй болж орон сууцны салбар хөгжих чиглэлээ тодорхойллоо.

Нийлүүлэлт болон санхүүжилт тогтвортой байж, иргэд маань шаардлага хангаж л байвал орон сууцаа зээлээр авчихдаг нөхцөл бүрдэж байна.

-Хөтөлбөр эхэлж, зээл хүсэгчид арилжааны банк руу хошуурч байна. Эрэлтээ дагаад орон сууцны үнэ өснө гэсэн таамаг, хүлээлт үүсчихлээ. Энэ тухай та юу хэлэх вэ?

-Мэдээж, эрэлт нэмэгдэхэд үнэ өсөх хандлага гарах байх. Гэвч өнөөдрийн хөтөлбөр ижил зорилготой өмнөх хөтөлбөрүүдээ бодвол хуучин орон сууц авч болдгоороо өөр. Мөн арилжааны банкны өндөр хүүгээр орон сууцны зээл авсан хүмүүсийн зээлийг шилжүүлэхээрээ өөр.

Нэг дор төчнөөн тэрбум төгрөг хувааж өгөөд дуусгачих биш, тогтолцоо нь зөв учраас цаг хугацаа, нийгмийн нөхцөл байдлаас үл хамаарч тасралтгүй үргэлжилнэ. Тиймээс зээл хүсэгч иргэд орон сууцаа зөв сонгох, үнийн хөөрөгдөл, түр зуурын өсөлтөд автахгүй байх хэрэгтэй.

Орон сууцны үнэ одоо хангалттай өндөр төвшинд байгаа шүү дээ, зарим талаар хөөстэй гэж болно. Тэр үүднээс авч үзвэл урьд урьдын хөтөлбөрт ажиглагдсан үнэ савлах асуудал гарахгүй л болов уу. Урьд нь төрийн албан хаагчийн орон сууцны хөтөлбөрт гэхэд заавал шинэ байр гээд заачихаар зээлийн ард завхрал үүсч эхэлсэн.

Та өнөөдөр л авахгүй бол маргааш дараагийн хүн авна гээд л тулгачихаар сайн, мууг нь харах, шинжих боломж олгоогүй. Яагаад гэвэл, дуусах дөхчихсөн, хомсдолтой үед дураараа аашлах нөхцөл бүрдсэн. Орон сууц авна гэдэг нэг өдөр гараад хийчихдэг ажил биш.

Тийм ч учраас өнөөдрийн шинэ хөтөлбөрт иргэд сонголтоо аажуу, тайван, олон талаас нь харах нөхцөл бүрдсэн. Яагаад гэхээр санхүүжилт нь зах зээлд эргэлдэж, өөрийгөө нөхөх байдлаар тасралтгүй үргэлжилнэ.

Нөгөө талд, барилгын салбар ч тасралтгүй нийлүүлэлттэй байх юм. Тэгэхээр эхэн үед үүсэх огцом эрэлт болон хомсдолтой үед дайрах нь хэр зөв бэ гэдгийг бодох хэрэгтэй.

-Ер нь, орон сууцны үнэ ханшид хамгийн жинтэй нөлөөлдөг хүчин зүйлс юу байдаг юм бэ?

-Манай улсын хувьд хамгийн хүчтэй нөлөөлөл нь хомсдол. Орон сууц цөөхөн байх тусам үнэ нь хөөрнө, түүнийгээ дагаад барилгын материалын үнэ өсдөг. Материалаас улбаалж барилгын компанид нөлөөлнө.

Ерөнхийд нь авч үзвэл, барилга барих ажлын шат шатандаа үүсэх хүндрэлээс хамаарч үнэ ханш өсдөг. Зураг төсөл, барилгын ажил эхлэхээс аваад өрсөлдөгч компаниудын төсөл, барилгын материал Замын-Үүдэд түгжигдсэнээс болж хомсдол үүсч үнэ өссөн байдаг.

Найман хувийн хүүтэй орон сууц хөтөлбөр хэрэгжиж байна

Мөн банкны өндөр хүүтэй зээл авчихаад хугацаа алдах тусам хүү нэмэгдэж, иргэдээс урьдчилгаа төлбөр бага орж ирэх зэргээр хүндрэл үргэлжилнэ. Барилга бариад дуусах үед зах зээлийн эрэлт, өрсөлдөөн болон дундаж ханш ямар байхаас хамаарч үнэ өсөх, буурах нь тодорхойлогддог.

Гэхдээ анхаарах шаардлагатай нэг чухал зүйл бол үнийн тогтмол өсөлт. Гурван жилийн өмнөх барилгын ам.метрийн үнийг өнөөдрийнхтэй харьцуулж үзэх нь нийтлэг эндүүрэл. Бодит байдалд шал ондоо хоёр зүйлийг жишиж байгаагаа бид анзаардаггүй.

Шат, лифт, хана, цонх, хаалганаас өгсүүлээд олон зүйл өмнөхөөс өөр болсон шүү дээ. Одоо байгаа хамгийн чанартай барилга ирээдүйд гологддог шиг өнгөрсөнд үлдсэн ханштай одоогийнхоо харьцуулах нь утгагүй. Худалдан авагчдын шаардлага нэмэгдэж байна, амьдрах орчин, аюулгүй байдал сайжрах ёстой тул дагаад үнэ өсдөг.

Жишээ нь, өнөөдөр 5-6 давхар барилга барихаа больж, есөн давхар ч орхигдож эхэлсэн. 12, 16 давхар, нүсэр орон сууц босгохын тулд технологи, техник илүү хүндэрч, мөн л зардал нэмэгдэж байгаа. Өнөөдөр дундаж орон сууцны нэг ам.метр нь 1.9 сая төгрөгийн ханштай. Мэдээж, цаашид үнэ алгуурхан нэмэгдэхдээ бүр илүү чанартай болох ёстой.

-Монголбанк, Засгийн газраас орон сууцны үнийг бууруулахын тулд гол нэрийн барилгын материалын үнийг барьж, нийлүүлэлт нэмэх бодлого баримталж байна. Энэ ажил хэр үр дүнтэй байгаа вэ?

-Барилгын улирал эхэлсэн энэ үед гол материалын үнэ ханш тогтворжоод байгаа шүү. Энэ сарын сүүлч гэхэд арматур, цементийн үнэ маш тогтвортой, бараг буух хандлагатай байна. Тэгэхээр үр нөлөөгөө сайн гаргалаа гэж болох юм.

Энэ хоёр үндсэн түүхий эд бол урин дулаан, өдий үеийн бүтээн байгуулалтад хамгийн гол нь. Нөгөө талаас Замын-Үүд дэх түгжрэл, гацаа багасч, Улаанбаатарт хомсдол үүсээгүй болохоор үнэ тогтмол байгаа болов уу.

-Барилгын материал импортлох компаниудад төрөөс зээл олгож эхэлсэн. Гэтэл банкууд томоохон аж ахуйн нэгжид олгоод, жижиг, дунд байгууллагыг орхилоо гэх гомдлын үгс цухалзах боллоо. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?

-Тэнд том, жижиг гэх ялгавар байхгүй шүү дээ. Арилжааны банк эрсдэл үүрч зээл олгож байгаа учраас зарчим, шалгуураа л барьсан байх. Тогтмол үйл ажиллагаа явуулдаг, зах зээлийн хамрах хүрээ, материал импортолж, нийлүүлэлтээр арай илүү компаниудыг сонгосон байхыг үгүйсгэхгүй.

Тухайн банкны л өөрийн сонголт шүү дээ. Ер нь, том, жижиг гэлтгүй бүгдээрээ материал импортлогч байх албагүй. 10 компани байгаагаас гол тав нь хилийн чанадаас татаад бусад 20 компанидаа гадны зах зээлээс хямд нийлүүлж болно.

Түүнийг нь үнэхээр борлуулагчтай, зах зээлд хамрах хүрээтэй жижиг аж ахуйн нэгж авч борлуулаад явах боломжтой. Жижигхэн агуулах-хашаатай, хүссэн болгонд нь зээл өгчихдөг, өнөөх нь гэнэт импортлохоо болилоо гэвэл яах вэ. Эргээд компани ч хариуцлага хүлээж байгаа, банк ч эрсдэлээ үүрэх болохоор буруу зөрүү зүйл ороогүй гэдэгт итгэж байна.

-Ипотекийн зээлийн шинэ хөтөлбөрт м.метр тутамд жишиг үнэ тогтоогоогүй учраас тун удахгүй барилгын үнэ өснө гэж хэлэх хүн олон байна. Үнэлэх шаардлага бий юү?

-Ийм хязгаарлалт ямар ч ач холбогдолгүйгээс гадна утгагүй зүйл. Нэг ам.метр нь 1.5 сая төгрөг гээд заачихвал гэрээ нь 1.5 сая мөртлөө түүний ард далд хуйвалдаан үүсдэг. Өмнөх орон сууцны хөтөлбөрүүдээр ийм хязгаарлалт хийж байсан.

Ам.метр талбай 600 мянгаас хэтрүүлэхгүй гэх жишиг тогтоочихоор яриа хэлцэл нь 800-900 мянган төгрөгөөр тохиролцоод банкнаас зээл авах жишээтэй. Үнэ тогтоолоо гээд барилгачид үнээ нэмэхээ больчих уу гэвэл үгүй шүү дээ.

Гагцхүү зээлдэгч иргэн л тухайн үнийг хараад шийдвэр гаргах эрхтэй. Хөтөлбөрт орон сууцны талбайг 80 ам.метр гэдгээс өөр хязгаарлалт ороогүй. Яагаад талбайг зааж өгсөн гэхээр үнээс илүү том орон сууц авах хүсэлтэй хүн дундаж давхаргаас илүү орлоготой иргэд байж таарна.

Бага хүүтэй зээл авахыг хүссэн маш олон хүн байхад тэднээс илүү орлого, нөхцөлтэй бол та энэ зээл рүү битгий орж, булаацалдаарай гэсэн зааг юм. Яахав, 80 ам.метрээс бага талбайтай байр авъя гэвэл боломжтой, түүнээс илүү чанартайг, өөрийн боломжоороо аваарай гэсэн үг.

-Хөтөлбөр хэрэгжиж эхэллээ. Хойтон жил болоход ерөнхийдөө тогтворжиж, иргэдийн огцом эрэлт харьцангуй сулрах байх. Тэгвэл орон сууцны үнэ буурах ирээдүй харагдаж байна уу?

-Үнэ буурна аа. Ямар ч байсан одоогийн төвшнөөс өсөхгүй гэж бодож байгаа. Яагаад гэхээр, нэг жил хэрэгжээд дуусах биш байнга үргэлжлэх тогтолцоо эхэллээ. Тэгэхээр барилгачдад энэ нь маш хүчтэй дохио болж байна.

Зөв байрлалдаа сайн барилга босгочих. Худалдаад авах иргэд нь санхүүгийн асуудалгүй хүлээж байна гэсэн баталгаа. Хоёрдугаарт, барилгын ажил тасрах, гацахгүй үргэлжлэх нөхцөл бүрдсэн гэж болно.

Жишээ нь, барилгын ажил нь 20 гаруй хувьтай болчихсон төслийг зээл олгогч банк хөрөнгө оруулаад ажлыг нь үргэлжлүүлэх боломжтой. Тухайн орон сууц ашиглалтад орж, иргэдэд өгөх моргейжийн зээлийг банк өөрөө .хариуцаж болно шүү дээ.

Тэгэхээр барилгын компани төслөө хийх эсэхдээ эргэлзэхгүй, банк ч тухайн барилга зарагдах уу гэж тээнэгэлзэхгүйгээр ажил нь эрчимжих болно.