“Ийгл” телевизийн “Зочны цаг”-аар УИХ-ын гишүүн,УИХ-ын төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн оролцлоо.

- Танаас бондуудын асуудлыг сонирхмоор байна. УИХ дахь МАН-ын зүгээс ч гэсэн энэ талаар мэдээлэл өгөөч гэсэн хүсэлтийг танд тавьсан байсан. Энэ хэлэлцүүлгийг хэдийгээс хийх боломжтой вэ?

Тэгэхээр 1.5 тэрбумийн Чингис бонд, Самурай бонд гэх мэт төсвийн гадуур хөгжлийн банкаар дамжин хэрэгжиж байгаа зээлийн эх үүсвэрүүдийг ямар төслүүдэд өгсөн юм, зээлийн хэрэгжилт нь ямар байгаа талаар байнгын хороогоор нээлттэй хэлэлцүүлэг хийж өгөөч гэсэн. Энэ хэлэлцүүлгийг хаврын чуулган эхлэхээр хийх боломжтой талаар хариу өгсөн. Энэ бол болохгүй зүйл биш ээ.

- 1.5 тэрбумын зарцуулалт нь ямар байна. Анх юунд зарцуулахаа мэдэхгүй байж ийм их мөнгө аваад байна гэсэн шүүмжлэл яваад байсан. Өнөөдөр 1.5-аас яг хэд нь үлдчихээд байна вэ?

1.5 тэрбум долларын бондыг юунд ашиглах талаар шийдвэр гаргахдаа төрийн гурван институцийн оролцоотойгоор хийж байгаа. Засгийн газар дангаараа шийдэж байгаа асуудал биш. Тухайлбал: Бондын зөвлөлийн дарга нь Ерөнхий сайд байдаг.

Энд засгийн газрын хэд хэдэн гишүүд байгаа. УИХ-аас эдийн засгийн байнгын хорооны дарга Б.Гарамбайбаатар, Төсвийн байнгын хорооны дарга миний бие оролцож байна. Мөн Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга П.Цагаан гээд ерөнхийдөө 3 талын оролцоотойгоор ямар төслийг авч санхүүжүүлэх тал дээр Зөвлөлийн шийдвэр гардаг. Зөвлөлийн саналыг ЗГ-т оруулж хэлэлцүүлдэг. Ийм журмаар төслүүд хэрэгжээд явж байгаа.

Өмнө нь ийм процедур байгаагүй. Хөрөнгийг шийдэхдээ бүлгээр ороод юм уу, эсвэл намын дарга, Ерөнхий сайд шийддэг байсан бол одоо төрийн 3 өндөрлөгийн оролцоотойгоор шийддэг болсон. Энэ төслүүдийг бүгдийг нь сайн болсон гэж хэлж чадахгүй. Яагаад гэвэл сайхан төсөл бичиж орчихоод дараа нь тэр зүйлээрээ ашиглахгүй байдаг тал бий.

Өөрөөр хэлбэл төслийн хэрэгжилтэд тавих хяналтыг өшөө сайжруулах ёстой. Тэр зорилтынхоо дагуу ашиглаж байгаа гэж бодож байна. Тэрнээс биш ач холбогдлын хувьд муу биш төслүүдиийг сонгосон байгаа. Тухайлбал: Ноосон даавуу үйлдвэрлэнэ гэсэн чиглэлээр зээлийн хөрөнгөнөөс 20-иод сая ам долларын зээл авсан. Гэтэл сүүлийн үед формыг Солонгосоос оруулж ирээд байна.

Цаашдаа бид зээлийн хөрөнгөөр зориулалтын дагуу ашиглаж байна уу гэдэгт аудитын байгууллагыг ч гэсэн оролцуулаад хэрэгжилтэд хяналт тавина.

Өмнө нь бидний төсөл дээр юу гэсэн танилцуулга хийгдсэн бэ гэвэл ноосон даавууны импортын хэрэглээг зогсооно. Ноосон даавуу үйлдвэрлэснээр сурагчийн форм, цэргийн байгууллагуудын хувцас зэргийг бид өөрсдөө хийнэ. Импортын хэрэглээ буурна, доллар хэмнэнэ гэсэн зүйл ярьж байсан бол эсрэгээрээ авсан зээлээрээ хэрвээ гаднаас ноосон даавуун сурагчийн порм импортолсон байвал энэ буруу. Гэхдээ үүнийг үндэсний аудитын газраас шалгуулахыг УИХ-аас тавьсан байгаа.

Бид төслүүдээ эргэж үзэж байх хэрэгтэй гэдэгт санал нэг байгаа. Тэгэхгүй бол авсан мөнгөө зориулалтын бус ашигласан байж болзошгүй. Гэхдээ сонголтын хувьд боломжийн хэлбэрийг сонгохыг оролдсон байна

- Хойшид бензиний асуудал байна шүү дээ. Бензин нэмэгдэхгүй гээд хөнгөлөлттэй зээл олгохоор нэмлээ гэсэн зүйл яригдаад байна. Өөр бидний мэдэхгүй шалтгаан байдаг юм болов уу. Ер нь зээл өгчихөөд зарцуулалтад хэн хяналт тавих ёстой юм бэ?

Зарцуулалтан дээр зээл өгөөд байгаа тэр байгууллага өөрөө хяналтаа тавих ёстой. Яагаад гэвэл зээлээ өгчихөөд эргүүлээд зээлээ төлүүлэх ёстой. Тэр агуулгаараа зээл олгосон Хөгжлийн банк, Яамд хяналтаа тавих ёстой.

- Найзан дундаа яваад байгаа юм биш үү?

Би төслийн хэрэгжилтэн дээр ямархуу байдлаар хандаж байгааг хэлж мэдэхгүй. Ер нь хяналтыг байнга тавих ёстой. Тэр талаасаа засгийн газрын холбогдох яамдууд өөрийнхөө чиглэлээрээ хяналт тавьж байгаа байх.

Цаашдаа бид зээлийн хөрөнгөөр зориулалтын дагуу ашиглаж байна уу гэдэгт аудитын байгууллагыг ч гэсэн оролцуулаад хэрэгжилтэд хяналт тавина. Зээл авч болно. Хоёр зүйлийг анхаарна. Оновчтой төслүүд өгсөн байх, мөн өрний удирдлагын тогтолцоо, тооцоо сайн байх. Өөрөөр хэлбэл өгсөн зээлээ болон нийгмийн дарамтаа сайн тооцдог , тооцоо судалгаа сайн байх шаардлагатай.

Тэр талаасаа алдаа дутагдал гаргахгүй байвал зээл аваад ирээдүйнхээ зээлийг өнөөдрийнхөө шаардлагатай эдийн засгийн хөгжил дэмжсэн дэд бүтцүүдийг санхүүжүүлэхэд болохгүй зүйлгүй.

Үргэлжлэлийг нэвтрүүлгээс...

Ц.Даваасүрэн: Шийдвэр гаргахдаа төрийн гурван институцийн оролцоотойгоор хийж байгаа