Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яам /ХАХНХЯ/-наас 2014 оныг “Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жил” болгон зарласан билээ. ХАХНХ-ын сайд С.Эрдэнээс цаг үеийн зарим асуудлыг тодрууллаа.

-Гэр бүлийн хөгжлийн дэмжих жилийн хүрээнд ямар зорилтууд тавин ажиллах вэ?

-2014 онд Гэр бүлийн тогтвортой байдлыг дэмжих үндэсний хөтөлбөр, “Миний гэр бүл” хүүхэд хөгжлийн хөтөлбөр боловруулан хэрэгжүүлэх, гэр бүл зөвлөгөө өгөх төвийг байгуулж, олон улсын жишигт нийцүүлэх, Гэр бүлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг УИХ-аар батлуулж, хэрэгжүүлэх зэрэг ажлуудыг төлөвлөөд байна. Гэр бүлийн асуудал салбар дундын асуудал учир энэ жилийн хүрээнд төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, олон улсын байгууллагууд, эрдэм шинжилгээний болон хувийн хэвшил, аж ахуй нэгж, иргэд, олон нийтийн оролцоог жигд дайчлан, хамтран ажиллах шаардлагатайг онцолж байгаа.

-Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жилийн хүрээнд хүчирхийллийн эсрэг эрх зүйн зохицуулалтыг хэрхэн хийх вэ?

-ХАХНХЯ-аас Гэр бүлийн тухай хууль боловсруулж, шинэчилсэн найруулгыг өргөн барих гэж байгаа. Үүнд гэр бүлийн хүчирхийллийн эсрэг чухал хуулийн заалтууд орж байна. Мөн УИХ-ын гишүүд, бусад байгууллагаас санал авч, тодорхой заалтуудыг орууулж байгаа юм. Гэр бүлийн тухай хуультай холбогдуулан Хүүхдийн эрхийн тухай, Ахмадын эрхийн тухай шинэ хуулийн төслүүдийг боловсруулахаар судалгаа хийж байна. Гэр бүлийн орчинд явагдаж байгаа хүчирхийллийг таслан зогсоох боломжийг судалж байгаа.

-ХАХНХЯ-аас өргөн барьсан Ажилласан жил, тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн тооцох тухай хууль оны эхнээс хэрэгжиж эхэлсэн. Энэ нь хүмүүст тэтгэвэр нэмэгдсэн гэсэн ойлголтыг төрүүлээд байна л даа?

-Хүмүүс буруугаар ойлгоод байх шиг байна. Ажилласан жилийг нөхөн тооцох хууль хэрэгжсэнтэй холбоотой юм. Өөрөөр хэлбэл, УИХ-аас баталсан “Ажилласан жил, тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн тооцох тухай” хууль энэ оны нэгдүгээр сараас эхлэн хэрэгжиж байгаа. Тодорхой хугацаанд нийгмийн даатгалаа төлж чадаагүй иргэдэд боломж олгож, нөхөн төлүүлэх тухай хууль юм. Энэ хуулийн хүрээнд ажилласан жилээ нөхөн тооцуулахаар материалаа бүрдүүлж өгсөн хүмүүсийн мөнгө дансанд нь орж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, тэтгэвэр нэмэгдсэн гэдэг нь ажилласан жилээ нөхөн тооцуулсан хүний мөнгө тэтгэвэр дээр нь нэмэгдэн орж байгаа гэсэн үг.

-2014 онд тэтгэвэр нэмэгдэх үү?

-Манай яамнаас тэтгэвэрийн нэмэгдлийг хэд хэдэн хувилбараар гаргаж, саналаа Засгийн газарт өгсөн байгаа. Засгийн газар үүнийг судалж, тодорхой шийдвэр гаргана.

-Гэр бүлийн хөгжилд хүүхэд, залуучуудын чөлөөт цаг зав өнгөрөөх асуудал чухал байдаг. Залуучуудад зориулсан үйл ажиллагаа явуулдаг барилгуудыг эргүүлэн авах талаар Засгийн газар ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ ажил ямар шатандаа явна вэ?

-ХАХНХЯ байгуулсан цагаас эхлэн хүүхэд, залуучуудад зориулсан барилга, байгууламж, өмч хөрөнгө бүхий 180 байгууламжийг сонгож, шалгалт хийсэн. Үүнээс 141 барилга байгууламж зориулалтын бусаар ашиглагдаж, үрэгдэж алга болсон байсан. Үүн дээр Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Ч.Сайханбилэгээр ахлуулсан ажлын хэсэг томилогдон, ажиллаж байна. Ажлын хэсгийн мэдээллийг үндэслээд тодорхой арга хэмжээ авна.

-Гадаад хүнтэй суусан, тэдний хүчирхийлэлд өртсөн хүмүүс цөөнгүй байна. Энэ асуудалд яамны зүгээс хэрхэн анхаарч ажиллаж байна вэ?

-Энэ чиглэлээр манай яам ажиллаж байгаа. Гадаадад байгаа Элчин сайд, консулын газраар дамжуулан гадаадад байгаа гэр бүл, гадаад хүнтэй гэрлэж буй асуудлыг судалж байна. Төвөгтэй асуудал олон байдаг. Тухайн хүчирхийлэл гарсныг нотлох, гэр бүл салалтын асуудал гээд хүндрэлтэй зүйл байна. Бид гадаад хүнтэй суугаад, хүчирхийлэлд өртсөн иргэнээ аваръя гэхээр тухайн гэр бүлээс төрсөн хүүхдийн харьяаллыг яах вэ гэдэг асуудал үүсдэг.

-Шинэ оны өмнө өрх, иргэний амьжиргааны судалгаа хийсэн. Судалгааны үр дүн гарсан уу?

-Анх удаа улсын хэмжээнд, их өргөн хүрээнд өрх, иргэний амьжиргааны хоёр шатны судалгааг авч дууслаа. Өрх, иргэний амьжиргааны судалгааны нарийвчилсан мэдээллийг өгөх боломжгүй. Хувь хүний, улсын нууцтай холбоотой учраас. Боловсруулалтын ажил, нэгдсэн дүн мэдээг ирэх дөрөвдүгээр сард багтаан гаргахаар ажиллаж байна. Судалгаа гарснаар хавтгайрсан халамжийг таслан зогсоох, зорилтот бүлэг рүү төрийн халамжийг зөв чиглүүлэх боломжийг бий болгох юм.

-Хүн амын тоог нэмэгдүүлэхээс өмнө төрөх эмнэлэг, цэцэрлэг, сургуулийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэсэн шүүмжлэл байгаа?

-Улс орон хөгжих гол үндэс нь хүн амын тоо байдаг. Шинэ оны босгон дээр 2,9 сая дахь иргэнээ өлгийдөн авсан сайхан мэдээ байгаа. Хүн амаа хөгжүүлэх бодлого ярихаар төрөх эмнэлэггүй, сургууль, цэцэрлэггүй байж яагаад хүн амын тоогоо өсгөх гээд байна вэ гэх шүүмжлэл гарч магадгүй. Хүн нэмбэл, хүнс нэмнэ гэж ярьдаг. Хүн амын тоо нэмэгдээд ирэхээр төрөх эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэгт анхаарлаа хандуулж, энэ чиглэл рүү түлхүү анхаарах болно.

2014 онд сургууль, цэцэрлэгийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдсэн. Дунджаар нэг аймагт 5-12 цэцэрлэг, сургууль баригдахаар тусгагдсан. Мөн дөрвөн төрөх эмнэлэг баригдаж байгаагаас 2014 онд хоёрыг нь ашиглалтад орох боломжтой гэж үзэж байгаа юм. Өнөөдөр гэнэт нөхцөл байдал ийм болсон юм биш. Бид аль болох хүн амынхаа нөхөн үржихүйг нэмэгдүүлэх зорилгоор орчинг нь бүрдүүлж ажиллах зайлшгүй шаардлагатай байгаа.

Хүн амын өсөлт бол тус орны үндэсний аюулгүй байдлаас гадна, нийгмийн бусад маш олон эерэг үзүүлэлтүүдийг дагуулдаг. Үнэхээр бие даасан хөгжилтэй улс орон болъё гэвэл хүн амын өсөлтдөө анхаарах цаг болсон. Тиймээс бид энэ жилийг “Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жил” болгон зарлаж байгаа юм.

-Гурван сая дахь иргэн, чацуутныг тодорхойлж, урамшуулал олгох талаар Засгийн газраас шийдвэрлэсэн. Гадаадад байгаа иргэд хамрагдах боломжтой юу?

-Яамны хүрээнд энэ асуудлаар ярилцаж байна. Гадаадад байгаа Элчин сайдын яамд, консулын газруудаар дамжуулан мэдээллийг цаг тухайд нь авдаг. Тэр шугамаараа Монгол Улсын иргэн гадаадад мэндэлж байгаа талаархи мэдээллийг нягталж, ажиллах болно.

С.Эрдэнэ: Тэтгэвэр нэмэгдсэн гэсэн андуурал байна