Зэр зэвсэг, эд хөрөнгө эрх мэдлийн гол түлхүүр болсон XXI зуунд улс орнуудын тагнуулын байгууллага улам хүчирхэгжиж, үйл ажиллагааны хамрах хүрээ нь тэлсээр байна. Улс орныхоо төрийн бодлого, олон нийтийн эрх ашиг, гадаад болон дотоод асуудалд анхаарал тавих нь бүх улсын тагнуулын төв газрын гол үүрэг. Хэдийгээр тагнуулын байгууллагад хэн үүрэг гүйцэтгэдэг болон чухам ямар үйл ажиллагаа явуулдаг нь тодорхой бус байдаг ч тэдний явуулсан ажиллагаа улс орноо шилдэг тагнан туршигч болгодог аж.

"Кембрижийн тав". Одоогоор тав дахь нь баригдаагүй.

Пакистан улсын тухай ойлголт өмнөд хөрштэйгээ байнгын хэрүүл маргаантай мөн цөмийн зэвсэгтэй гэхээс цааш хэтэрдэггүй билээ. Тус улсын тагнуулчид улс орноо Энэтхэгийн булаан эзлэлтээс аварч, төв Азийг Зөвлөлтийн түрэмгийллээс хамгаалж чадсан аугаа гавьяаг байгуулж, "Дэлхийн хамгийн шилдэг тагнуулын байгууллага" болжээ. 1947-1965 онд үргэлжилсэн Пакистан, Энэтхэгийн дайны үеэр Зөвлөлт холбоот улс хоёр талын дайсагналцлыг улам сэдрээж, улмаар төв азид хүчээр ноёрхлоо тогтоох бодлоготой байсныг Пакистаны тагнуулчид илрүүлж байсан гэдэг. Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед еврейчүүдийн байгуулсан "Еврейчүүдийг дэлхийгээс аврах нийгэмлэг" нэртэй нууц бүлэглэл өнөөгийн Израйлийн "Моссад" хэмээх тагнуулын байгууллагын суурийг тавьсан аж. Израйлийн тагнуулчид Миг-21 нисэх онгоц, Мираж 5 танкийг өөрийн болгосноор батлан хамгаалах хүчээ хүчирхэгжүүлсэн бөгөөд "PLO" хэмээх 1972 онд Мюнхений Олмимпийн үеэр амиа алдсан тус улсын 12 тамирчны хэргийг илрүүлсэн тагнуулын ажиллагаа нь дэлхийн түүхэн дэх шилдгүүдийн жагсаалтад дээгүүрт бичигдэж байна.

АНУ-ын CIA буюу Тагнуулын төв газар нь дэлхийн хамгийн сайн технологижсон тагнуулын байгууллага бол ОХУ-ын КГБ нь 350 мянган ажилтантай хамгийн том тагнуулын байгууллага юм. Москва 2006 онд тагнуулын салбартаа төсвийнхөө 40 орчим хувийг зарцуулж байдаг. XX зууны буюу Зөвлөлтийн үеийн тагнуулын байгууллага дэлхийн гийн шилдэг нь байсан юм. Тус улс тагнуулчдынхаа хүчээр цөмийн бөмбөгийн технологийг гартаа оруулж, дэлхийн хамгийн хүчирхэг болж байсан түүхтэй. Дэлхийн хоёрдугаар данн бол олон улсын тагнуулын салбарын хамгийн идэвхтэй буюу хүчээ авсан үе байсан гэж болно.

Энэ үед дэлхийн хамгийн шилдэг тагнуулын ажиллагаанууд явагдсаны нэгдүгээрт нь "Блечлий цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хэрэг" явдал ордог аж. Тухайн үедээ хамгийн шилдэг тагнуулын төхөөрөмж болох Германы нууц холбооны гол хэрэгсэл "Энигма" буюу шифрлэх машины нууц мэдээллийг Польшийн "Цифрийн товчоо"-ны тагнуулчид тайлжээ. Их Британий тагнуулын байгууллага Польшийн нээлтийг ашиглан Букенгемийн ордны Блечлий цэцэрлэгт хүрээлэнд Засгийн газрын мэдээллийг кодлох болон Цифрийн сургууль гэгчийг байгуулан "Ультра" хэмээн нэрлэв. Энэ нь яваандаа Атлантын далайн дайн, Кэйп Матапан, Умард Кэйпийн тулааны ялалтыг авчраад зогсохгүй олон улсын тагнуулчдын тоног төхөөрөмжийн болон үйл ажиллагааны өрсөлдөөнийг бий болгов. Мэдээлэл дамжуулах нь аль ч тагнуулын байгууллагын гол ажиллагаа.

Тиймээс олж авсан мэдээллээ аль болох хурдан ар талын хүмүүстээ илгээх нь тагнуулчдын үүрэг болох нь тодорхой. "Кембрижийн тав" буюу Их Британид шургалсан Зөвлөлтийн таван тагнуулч хамгийн хурдан мэдээлэл дамжуулдаг байсан гэдэг Хэдийгээр тэдний дөрөв нь буюу Ким, Дональд, Гай Энтони нар баригдсан ч тав дахь тагнуулч нь өнөөг хүртэл илрээгүй байгаа аж.Дундад зууны үед хайр дурлалын асуудлаар үргэлж хэл аманд орооцолдож явдаг байсан Касанова хэмээх эрийн тухай олон яриа бий. Жиакомо Касанова нь Венецийн мөрдөн байцаагчдын талд тагнуулын үурэг гүйцэтгэдэг байсан гэдэг. Түүний өдрийн тэмдэглэл тагнуулаар ажиллаж эхэлсэн жил буюу 1774 он хүрээд дууссан учраас Касанова ямар үүрэг гүйцэтгэж байсан талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл байдаггүй байна. Мөн Америкийн Их Британий эсрэг тусгаар тогтнолын төлөө хийсэн хувьсгалын үеэр Натан Хэйл хэмээх залуу тагнуул өөрийнхнийгөө ялалтад хүргэсэн түүхтэй. Тэрээр Английн цэргүүдэд баригдаж, дүүжлүүлэх шийтгэл хүлээсэн бөгөөд амьдралынхаа сүүлчийн мөчид "Эх орондоо өргөх ганцхан амьтайдаа харамсч байна" хэмээсэн нь тагнуулчдын хамгийн алдартай үг болон үлджээ. Тагнуулын салбарын ард цэвэр улс төр бий. АНУ-д нууц даалгавар биелүүлж, мэдээлэл цуглуулж байсан Оросын арван тагнуул өнгөрсөн зургадугаар сард баригдсан. Анна Чапман тэргүүтэй тэдгээр тагнуулчид Вашингтон, Москвагийн өндөр албан тушаалтнуудын хэлэлцээрээр суллагдаж нутаг буцсан. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд тэргүүтэй төрийн өн дөрлөгүүд ч тэднийг хүлээн авч уулзсан удаатай.

Орос, Америкийн талууд Вашингтонд уулзаж, тагнуул солилцох шугамаар хоёр орны харилцаанд сэв суулгаж болзошгүй маргааныг шийдвэрлэсэн юм. Уг уулзалтын цаана маш олон асуудал шийдэгдсэн бололтой. Европын орнуудад пуужингийн систем байрлуулах асуудлыг Москва ямагт эсэргүүцэж байсан боловч саяхан НАТО-той хамтарч ажиллахаар болсон нь тагнуул солилцооны асуудалтай холбоотой байж болохыг ажиглагчид онцлов. Вашингтон,Москва бие биедээ буулт хийж, цөмийн цэнэгг хошууныхаа тоог хорогдуулах гэрээг байгуулсан нь америкчуудын эмзэг асуудалд дөрөөлөхдөө гаршсаны үр дүн ч байж болох талтай. Арван тагнуулын дуулианы зэрэгцээ Оросын 11 дэх тагнуул Кипрт баригдсан тухай мэдээлэл газар сайгүй тархаж байсан юм. Гэтэл уг тагнуул ул мөргүй алга болсноор ямар нэгэн улс хоорондын маргаан үүсэлгүй өнгөрсөн юм.Олон улсын тагнуулууд хамтарч ажиллах асуудал хэзээ ч байдаггүй бөгөөд харин нэг улсаас нөгөө улс РУУ урвах асуудал багагүй байдаг байна. Энэ нь мэдээж мөнгөнөөс болдог асуудал.

АНУ-ын Тагнуулын төв газрын ажилтан Альдрих Эймс Зөвлөлтийн Элчин сайдын яаманд мэдээлэл худалддаг байсан нь илэрч бүх насаараа хоригдох шийтгэл хүлээсэн аж. Одоогоос хоёр жилийн өмнө Германы Засгийн газар Косовод тагнуулаа шургуулж, мэдээлэл дамжуулах төв байгуулах бүтэлгүй оролдлого хийжээ. Тус улсын тагнуул Приштина хотод жирийн гэр бүлийн дүрээр амьдарч мэдээлэл дамжуулахыг оролджээ. Косово улс хараахан тусгаар тогтнолоо зарлаагүй байх үе буюу 2008 оны нэгдүгээр сард Германы гурван иргэн тусгай нислэгээр Берлинийг зорьсон нь Косовогийн Тагнуулын төв газрынханд сэжиг төрүүлж, мэдээлэл цуглуулах нууц үйл ажиллагаа нь илэрчээ. Германчуудын бүтэлгүйтэл дэмжлэг эрж байсан Косовогийн эрх баригчдад аз авчирсан завшаан болсон бололтой. Тагнуул баригдсан хэргийг талууд нэг их дөвийлгөлгүй намжааж чадсан нь ХБНГУ-ын Бундестаг Косовогийн тусгаар тогтнолыг хамгийн. түрүүнд хүлээн зөвшөөрөх болсонтой холбоотой биз.