УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүг дугаарын “Онцлох зочин”-оор урьж ярилцлаа.

 -МАХН-ыг тойрсон асуудлаас ярилцлагаа эхэлье гэж бодож байна. Таны яриад байгаа “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн даргыг өөрчлөх асуудал юу болсон бэ. Хэзээ шийдэгдэх гэж байна. Төсөв дээр эвслийн бүлгийн дүгнэлт гаргахаар түүн дээр Н.Батцэрэг гишүүн гарын үсэг зурдаг Тэгсэн мөртлөө Засгийн газар дээр болохоор төсвөө дэмжээд өөрөө гараа өргөчихөж байгаа юм. Энэ асуудал хэзээ шийдэгдэх юм бэ?

 -Яг үнэндээ зарчмаа ярих юм бол бүлгийн даргаар Ч.Улаан гишүүн, МАХН-ын дэд дарга Д.Тэрбишдагва, тэгээд миний бие гэсэн гурван хүний нэг нь л болох ёстой. Бусад нь бүлгийн дарга хийх боломжгүй.

 -Яагаад?

-Яагаад гэвэл энэ чинь МАХН бүлгээ авъя гэдэг л байр суурь яриад байна ш дээ. Тэгэхээр манайх долоохон гишүүнтэй.  Долоон гишүүнээс Ц.Цолмон гишүүн сайд болчихсон. Л.Цог гишүүн УИХ-ын дэд дарга болчихсон. Ц.Оюунбаатар гишүүн Шадар сайд болсон. З.Баянсэлэнгэ гишүүн сайд болсон. Тэгэхээр бид гурвын нэг л болох ёстой юм. Намайг бол болгохгүй байх.

Болгоё ч гэж бодохгүй байх. Тиймээс би нөгөө хоёр хүнээ болговол дээр дээ гэсэн санал тавьсан юм. Тэгээд хэнээс нь болоод байгаа юм, уг нь хурдан шийдмээр л байгаа юм. Яагаад гэвэл бидэнд нэг зүйл байгаа. Бид сонгогчдоо хүндлэх ёстой. Сонгогчид МАХН-ыг бүлэг байгуулах хэмжээнд санал өгсөн байхгүй юу. Долоон суудал шүү дээ. “Шударга ёс” эвсэлд гэж ярьвал 11 суудал өгсөн. Гэхдээ МАХН “Шударга ёс” эвсэл дотроо долоон суудалтай гэдэг чинь хамгийн олон нь. Тэгэхээр зарчим гэж нэг юм байна. МАХН бүлгээ толгойлоод л явах нь зарчим байхгүй юу. Тийм биз дээ. Ийм зүйл уг нь бодож байгаа юм. Үүнийг шийдэхгүй ингээд явж байгаа нь удах тусам онцгүй харагдана л даа. Би шахаад, сүүлдээ бүлгийн хуралд суухгүй байгаа ш дээ.

Яагаад гэвэл эс үйлдлээрээ энэ зарчимгүй үйлдлийг дэмжээд байгаа юм шиг санагдаад байгаа юм. Бүр болохгүй бол бие даагч гэж үнэхээр үзэж байгаа бол яршиг бие даагч шиг ч явдаг юм билүү гэж сүүлдээ янз бүрийн л юм бодох юм. Яагаад гэвэл ард түмэн өнөөдөр МАХН-д, “Шударга ёс” эвсэлд ямар ч байсан анхны сонгуульд нь 11 суудал өгнө гэдэг том итгэл. Тэгэхээр энэ итгэлийг нь дааж амьдрах хэрэгтэй байхгүй юу. Үгүй бол нэг талдаа гарах хэрэгтэй. Гэтэл юунаас болоод байгаа юм. Шийдэхгүй л байна.

 -Бүлгийн даргын асуудал дээр “Шударга ёс” эвслийг байгуулсан хоёр нам анх тохирсон юм биш үү. Хоёр хоёр жилээр ээлжилнэ гэж?

-Үгүй ээ. Одоо сонгууль ойртчихоод байна. Өмнө нь юу болсон, яаж тохирсон, одоо ямар байгаа гэдгээсээ илүү бидэнд ерөөсөө нэг зарчим байгаа ш дээ. Ард түмэн мэдэж байгаа. МҮАН дээр суурилсан “Шударга ёс” эвслийн бүлэг байх ёстой юм уу, эсвэл МАХН дээр суурилсан “Шударга ёс” эвслийн бүлэг байх ёстой юм уу. Энийг чинь Монголын ард түмэн сонгуульд өгсөн саналаараа гаргаад өгчихөж байна. Бидэнд багадаа 16 хувийн дэмжлэг байж байна. Мэдээж энэ тоо дээшээ доошоо хөдлөх байх. Бид чинь Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ороод үзлээ. Таваас дээш л квот авч байна. Тав гэдэг бол ямар ч байсан нэг хүн УИХ-д сонгогдоно л гэсэн үг. Гэх мэтчилэн бодох юм бол бид парламентад суудалтай намын хувьд жаахан зарчимтай хандмаар байгаа юм. Ер нь зарчмын төлөө байхгүй юм бол бид цаашаа явахад хэцүү л дээ.

 -МҮАН тэгэхээр яах юм. Эвсэлд орсон нэг намын хувьд?

-Сайд майдаа аваад л явж байгаа ш дээ. Тэд нарыг огт орхисон биш. Тэднийхээс УИХ-д гуравхан хүн байгаа. Гурван хүнийг нь бүгдийг нь сайд дарга янз бүр болгоод л явлаа. Ер нь өөр намын өмнөөс би санаа зовоод яах вэ дээ. Тэд өөрсдийнхөө төлөө л санаа зовох хэрэгтэй ш дээ.

 -Та ингээд бүлгийн даргын асуудлаар санаа зовж байна. Танай намаас өөр хэн зовж байна. Н.Энхбаяр дарга жишээ нь санаа зовж байгаа юу?

-Би бол хангалттай л хэлж байгаа. Гэхдээ та хүний өмнөөс бодуулах гээд байгаа байхгүй юу. Тэгж болохгүй л дээ. Би бол өөрийгөө л мэднэ. Өөрийнхөө өмнөөс хариулъя. Хэн нэгэн хүний өмнөөс энэ бодож байгаа, энэ бодоогүй, энэ санаа зовж байгаа, энэ санаа зовоогүй гэж худлаа тааж ярих хэрэггүй. Миний зарчим бол би сонгуульд орохдоо манайх бие даасан нам болж орсон. Ард түмний санал, итгэлийг авсан. Одоо МҮАН дээр суурилахгүйгээр МАХН-д суурилсан бүлэг байх ёстой юу, энэ нь шударга ёсны зарчимд нийцэх үү гэж манайхыг сонгосон 200 мянган сонгогчоос асуух юм бол тэгэлгүй яахав л гэнэ. Үүнд би итгэлтэй байгаа.

Тиймээс энийгээ хурдан шийдээч ээ л гээд байгаа. Би ганцхан одоо хэлж байгаа юм биш. Дөрвөн жил хэлж байна. Анх л Н.Батцэрэг гэдэг хүнийг бүлгийн дарга болоход нь тэгж болохгүй л гэсэн. Тэгэхдээ Н.Батцэрэг гэдэг хувь хүнд нь муудаа биш шүү. Хувийн маргаан биш. Н.Батцэрэг даргыг нэг бол манай намд  оруул, үгүй бол бүлгээ ав аа. Намын дарга чинь шоронд байна. Эвслийн бүлгийн дарга шоронд байна. Тэгэхээр бүлгийн даргатай байя л даа л гэсэн. Дараа нь сайд дарга, энээ тэрээ боллоо. За одоо нэг наад хүнээ солиотхооч ээ.

УИХ-ын дэд дарга эсвэл солигдоодхооч ээ гэсэн. Бүлэг гэдэг чинь хамгийн чухал байхгүй юу. Ямар аргаар бүлэг болохдоо биш. Эвсээд байна уу, нэгдээд байна уу хамаагүй. Гол нь сонгуулийн үр дүнд байгуулагдсан бүлэг ш дээ. Тэрнээс биш 62-ын бүлэг гэдэг шиг бусдын ивээл дор орчихсон бүлэг биш шүү дээ. Тэр утгаараа энэ үнэ цэнээ алдаж болохгүй л гээд байгаа байхгүй юу.

 -Одоо улс төрийн нөхцөл байдлыг харахаар сонин зураг харагдаад байна л даа. МАХН-ын дотоод асуудал, тухайлбал, саяын ярьсан бүлгийн асуудал байна. Ерөөсөө  шийдэлгүй юмнууд их байгаад байна. Та бол энэ намын гишүүн. 200 мянган хүний санал авсан намыг төлөөлөөд УИХ-д сууж байгаагийн хувьд бүх юмыг л базаж ярих ёстой гэж ойлгоод байна. Жишээлбэл Г.Шийлэгдамба сайдын орны хүний асуудал яагаад шийдэгдэхгүй байгаа юм?

 -Асуудлын гол нь Г.Шийлэгдамба сайдын хувьд гэм буруутай үгүйг шүүх тогтооно. Би тэгж харж байгаа. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болоход нь намаас энэ хүнд хариуцлага үүрүүлье гэхэд нь би “Залуу хүнд итгэл хүлээлгэ. Дөнгөж Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болчихсон хүнд хариуцлага үүрүүлэхгүй. Би өөрөө батлан дааж авъя” гэж хэлж байсан. Ингээд Ерөнхий нарийн бичгийн даргаа ёс төртэй гүйцэтгэсэн. Дараа нь нам тэрийг нь ч ойлгож зөвшөөрөөд манай намын ирээдүйн залуу лидер болох хүн гээд сайдаар томилсон. Томилсных нь маргааш би дахиад л албан ёсны байр сууриа илэрхийлсэн.

Засгийн газарт байгаа хүн Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар ажиллаж болдоггүй юм аа. УИХ-ын гишүүн Ерөнхий нарийн бичгийн даргыг хийсэн нь арай дээр байдаг юм. Үнэхээр хүн олдохгүй бол шүү дээ. Тиймээс энэ хүнээ солиоч ээ л гэсэн. Энэ асуудлыг зарчмаараа намын дарга Бага чуулганд танилцуулаад Их хурлаар ч билүү хэлэлцүүлээд явдаг дүрэмтэй л дээ. Энэ дүрмийн хүрээндээ шийдээч ээ гээд л. Тэгээд бас л ад болж байгаа юм даа, хөөрхий. Би зарчим л яриад байгаа байхгүй юу. Янз бүрийн мэдэгдэл хийхэд чинь сайд гэж мэдэгдэл хийх юм уу. Эсвэл намын байр сууринаас мэдэгдэл хийх юм уу. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга  хүн намын өмнөөс л мэдэгдэл хийх хэрэгтэй биз дээ. Тэгэхээр би энийгээ солиоч ээ л гээд байгаа юм.

 -Ерөнхий нарийн бичгийн дарга хэн болох ёстой юм. УИХ-ын гишүүн байна гэхээр жишээ нь та болох уу?

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү

-Үгүй ээ. Заавал тэгнэ гэсэн үг биш. Аргаа барвал л гэж байна. Юу гэж УИХ-ын гишүүн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болох юм бэ. Тэгэх хэрэггүй. Би бүр олдохгүй бол сайдаасаа л дээр гэж байгаа юм. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга гэдэг чинь улс төрийн албан тушаал. Улстөржиж явдаг албан тушаал. Сайд гэдэг хууль биелүүлэх гүйцэтгэх албан тушаал. Кабинетийн зарчимтай. Ер нь нэг бичигдээгүй дүрэм байдаг. Тэр нь юу гэхээр олонхи болоод Засгийн газар байгуулах нэг өөр.

Олонхи болж чадалгүй цөөхүүлээ очоод Засгийн газрын нэг хэсэгт орж ажиллах нэг өөр. Тэгэхээр бид бол Засгийн газрын нэг хэсэгт нь орж ажиллаж байгаа хүмүүс. Тийм хүмүүсийн хувьд бол хяналтын байр сууриа барих ёстой. Тэгэхээр хянаж явах хүмүүс чинь байнгын мэдэгдэл, шаардлага гаргана. Оюутолгой, Тавантолгой энэ тэр дээрээ ярих ёстой, тайлбар өгч байх ёстой. Манай сэтгүүлчид намайг нэг их дарга болчихсон хүн шиг “Танай нам яаж байна, танай нам ингэж байна уу” гээд байдаг.

Би нэг их ховч хүн биш шүү дээ. Юм болгоныг мэддэг хүн бас биш. Өөрийнхөө урдах ажлаа л яая гэж байна ш дээ. Тэгэхээр би Ерөнхий нарийн бичгийн даргыг бас солиоч ээ л гээд байгаа юм. Одоо солих байлгүй дээ. Гэхдээ ийм төвшинд хүрч сольж байгаа нь буруу байхгүй юу. Би юу гэж бодож байна гэхээр Г.Шийлэгдамба маань залуу хүн учраас янз бүрийн зүйл яригдаж магадгүй. Гэхдээ улс төр гэдэг утгаараа гүтгүүлсэн ч байж магадгүй. Тэрийг шүүх тогтооно. Өмгөөлөөд явах ёстой тохиолдолд би өмгөөлнө, өмөөрнө.

 -Намын генсек болно гэж танайх руу зөндөө хүмүүс очсон юм биш үү. УИХ-ын гишүүн асан Ж.Сүхбаатар гээд л?

-Зөндөө. Гэхдээ дүрмээрээ л явах ёстой. Дүрмийн дагуу генсекээ тодруулдаг зарчмаараа л явах хэрэгтэй. Тийм биз дээ. Миний зарчим бол ийм л байхгүй юу. Г.Шийлэгдамба дүрмийн дагуу маш сайн ажилласан, тухайн үедээ. Сайд болонгуут нь би энэ хүнийг соль оо л гэж санал  тавьсан.

 -Та ингээд л дандаа зарчим яриад байна. Бүлгийн дарга дээр, генсек дээр. Таны энэ зарчим чинь хаана хүрээд алга болчихоод байгаа юм бэ. Хэн энэ бүгдийг шийдэх ёстой юм?

-Олонхиороо л шийднэ. Олонхиороо шийдэх ёстой учраас би ямар ч байсан хэллээ. Тэгээд шийдээгүй бол хэний буруу, хэний зөв байсныг нь ард түмэн шүүнэ.

 -Намын генсекийн асуудлыг ард түмэн шүүнэ гэж үү?

-Үгүй ээ, яахав. Тэгээд бид намаараа л сонгуульд орно ш дээ.

 -Энэ асуудлыг олонхиороо хэлэлцэж үзсэн юм уу?

-Олонхиороо хэлэлцэж үзсэн юм уу, үгүй юм уу гэж үү. Хэлсэн байгаа. Тэгээд наадахаа явуулах ёстой л гэдэг зарчимтай. Намын доторхи үүнийг шийдэх, хариуцах, ярих ёстой хүмүүс нь өөр өөрийнхөө байр сууриа хэлнэ биз. Би бол өөрийнхөө үүргийг биелүүлсэн. УИХ-ын гишүүний хувьд, МАХН-ын Гүйцэтгэх товчооны гишүүний хувьд өөрийнхөө байр суурийг намын дарга болон холбогдох хүмүүстээ хэлчихсэн байгаа. Шийдэх нь тэдний эрх, шийдэхгүй бол тэдний эрх. Би зарчмынхаа талд л зогсч байгаа.

 -Шийдэлцэх ёстой хүний нэг нь та байж бүлгийнхээ хуралд орохгүй байхаар болж байгаа юм уу?

-Одоо би улс төрийн эцсийн аргаа хэрэглэж байна. Олон түмний анхааралд оруулж байна. Ингээд байх юм, яах юм ард түмээн гээд.

 -Г.Шийлэгдамба сайдын хувьд МАХН ямар байр суурь баримталж байгаа вэ. Жишээ нь сайдаас чөлөөлөгдөх  хүсэлтээ өөрөө гаргачихлаа?

-Надад мэдээлэл алга. Баривчлагдах үед нь би Халх голд явж байсан. Тэр чинь бараг долоо хоногийн ажил болсон. Тэгээд иртэл ийм юм болчихлоо л гэж байна. Би хэвлэлийн хэмжээний л мэдээлэлтэй байна. Залуу хүний хувьд тийм юм хийгээгүй гэдэгт итгэлтэй байна.

 -Намын санхүүжилт босгох гэж байсан юм биш үү?

-Мэдэхгүй. Тэр бол ёстой юуны асуудал яаж явсан юм. Одоо мөрдөн байцаалтын шатанд явж байгаа юман дээр наана нь би тэгсэн байна, ингэсэн байна гэж байр суурь илэрхийлж болохгүй л дээ. Би чинь Байнгын хорооны дарга хүн шүү дээ. Зүгээр нэг УИХ-ын гишүүн байсан бол янз бүрийн байр суурь илэрхийлээд явж болно. Байнгын хорооны дарга гэдэг утгаараа албан ёсны байр суурь шиг сонсогдох учраас би ямар нэгэн байр суурь хэлэхээс түдгэлзэж байгаа.

 -Байнгын хорооны дарга учраас таны хэлж байгаа үг болгон албан ёсны байна гэж үү?

-Яагаад гэвэл УИХ-ын тухай хуульд Байнгын хорооны дарга нь Байнгын хороог бүрэн төлөөлнө гэж заалт байдаг. Тэгэхээр Байнгын хорооны даргын байр суурь бол Байнгын хороог төлөөлж байгаа мэт сонсогдоно. Тийм учраас би өөрөө хариуцлагатай байх ёстой. УИХ-ын тогтоол дээр ч гэсэн Байнгын хорооны даргын хувьд би гарын үсэг зураад явуулж байгаа биз дээ. Саналаараа бол Байнгын хорооны 15 гишүүнээс  9 нь дэмжсэн. Тийм учраас би гарын үсэг зурж байгаа нь ч Байнгын хороог дангаар төлөөлж байгаагийн нэг илэрхийлэл ш дээ. Тиймээс би хамаагүй мэдээлэл хийж болохгүй л гэж үзэж байна.

 -Тэгвэл Өргөдлийн байнгын хороо С.Зориг агсныг хөнөөсөн хэргийг илрүүлчихсэн гэж ойлгож болох уу?

-Үгүй ш дээ. Өргөдлийн байнгын хороо талийгаач С.Зоригийн хэргийг илрүүлчихсэн гэж би хэлээгүй.

 -Илрэх гэж байна гээд та твиттэр дээр жиргэсэн байсан?

-Твиттэр дээр би мэдэгдээгүй л дээ.

 -Та тэгж жиргэсэн л байсан даа?

-Би Монголын ард түмэн бүгд С.Зоригийн хэрэг илрэнэ гэдэгт итгэж байна гэсэн.

 -Удахгүй илэрнэ гэсэн байсан?

-Удахгүй илэрнэ гэж Ц.Элбэгдорж итгэж байгаа, Х.Баттулга итгэж байгаа, Э.Бат-Үүл итгэж байгаа, Н.Энхбаяр дарга итгэж байгаа, би итгэж байгаа. Бүгд л итгэж байгаа ш дээ. Би яг л тэр байр сууриа хэлсэн. Манай Байнгын хороо ч байна уу, бүгд л итгэж байгаа. Та итгэхгүй байгаа юм уу.

 -Итгэл алдарчихсан ш дээ.

-Алдарсан гэдэг чинь таны л бодол байхгүй юу. Би бол үхэн үхтэлээ итгэнэ. Би маргааш илэрнэ гэдэгт итгэнэ. Ийм л байр суурьтай байна.

 -Энэ сэдвийг гэнэт гаргаж ирсэн нь ямар учиртай юм бол?

-Юун гэнэт гэж?

 -Дандаа л сонгууль дөхөхөөр энэ сэдэв гарч ирдэг?

-Гэнэт гаргаж ирсэн гэж яриад байх юм. Тэгж болохгүй л дээ. Би зүгээр л итгэж байна. Тэгээд л болоо. Хүн яагаад итгэж болохгүй гэж. Би С.Зоригийг хөнөөсөн алуурчин илэрнэ гэдэгт 100 хувь итгэдэг хүн. Өмгөөллийн, хуулийн, миний практикаас харж байхад хүн алсан хүн хэзээ нэгэн цагт илэрдэг юм. Цаг хугацаа л түүнийг нь тогтоодог. Тэрнээс биш хэзээ нэгэн цагт илэрдэг. Харин илрэх үед тэр хүн амьд байх уу, үхсэн байх уу гэдэг өөр асуудал болно. Тэгэхээр алуурчин нэг өдөр л илэрнэ. Тийм учраас би ойрын үед илэрнэ гэдэгт итгэж байна.

 -Ингэж асуугаад байгаа нь зарим мэдээллүүд явж байна л даа. Энэ хэрэгтэй  холбогдуулаад хоёр гурван хүнийг барьсан гээд л?

-Тэрийг хуулийн байгууллагуудаас асуу.

 -Гол нь Өргөдлийн байнгын хороон дээр, танд хандаад баригдсан хүмүүсийн ар гэрээс бичиг ирсэн гэсэн мэдээлэл байгаа.

-Өргөдлийн байнгын хороо хувийн шинжтэй өргөдлүүдтэй холбоотой асуудлаар мэдээлэл хийдэггүй дүрэмтэй. Манай Өргөдлийн байнгын хороон дээр янз бүрийн өргөдөл ирдэг. Ерөнхий утгаар нь хэлэх юм бол мөнгө төгрөг гуйсан, одон медаль гуйсан, хууль бусаар баривчлагдлаа, хоригдлоо гэсэн, хууль хяналтын байгууллагынханд хандаж баривчилж өгөөч, шалгаж өгөөч гэсэн янз бүрийн өргөдлүүд ирдэг. Дүрмийн хүрээнд бид ямар нэг байдлаар тэр мэдээллийг иргэн Бат, Дорж манайд тэдэн сарын тэдэнд тийм өргөдөл өгсөн гэж ярьдаггүй. Ярих үндэс байхгүй.

 -Энэ хэрэгтэй холбоотой өргөдөл ирсэн юм уу, үгүй юм уу гэдгийг л та хэлж болох уу?          

-Тэр талаар мэдээлэл өгөх боломжгүй.

 -Ирээгүй биш юм байна, тийм үү?

-Ирсэн ч гэж хэлж болохгүй, ирээгүй ч гэж хэлж болохгүй. Тэгж л ойлгох хэрэгтэй. Ямар нэгэн байдлаар чиглэл өгч болохгүй. Манайх тийм дүрэмтэй. 

 -Тийм мэдээлэл гарсан учраас л таныг тэгж жиргэсэн юм болов уу гэж ойлгосон ш дээ.

-Үгүй ээ үгүй. Би хэлээд байна ш дээ. Гэмт хэрэг хэзээ нэгэн цагт илэрнэ ээ. Гэмт хэрэгтний талд зогсоогүй л юм бол түүнд итгэ. Ийм л дүрэмтэй байхгүй юу.

 -Эргээд бүлгийн тухай асуудалдаа оръё.

-Тэгээ тэг. Асуу.

 -Та “Шударга ёс” эвсэл Засгийн газрын нэг хэсэгт л байгаа гэж хэллээ. Эвслийнхэн улс төрийн соёл, ёс зүй гэдэг юм уу тэр тал дээрээ ямар байгаа вэ. Засагт орсон нам мөртлөө та жишээ нь Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргыг, өөрөөр хэлбэл засгийн гал тогоог нь барьж байгаа хүнийг огцруулъя гээд яваад байдаг. Г.Уянга гишүүн бол мөн л эвсэлд байгаа нөгөө намын нэг гишүүн. Гэтэл Ерөнхий сайдыг огцруулна гээд гарын үсэг цуглуулаад яваад байгаа?

 -Үгүй ээ, ийм ш дээ. Ёс зүйг яаж хэмжихээсээ хамаарна л даа. Өөрөөр хэлэх юм бол ёс зүй гэдэг бол зөв талдаа л байх ёстой. Миний хувьд Г.Уянга гишүүнтэй нэг байр суурьтай байгаа. Бид засагт орсон. Засагт яах гэж орсон бэ гэхээр Монгол Улсаа сайхан хөгжүүлье. Эдийн засгийг нь авч явъя.  Хулгай хийхгүй байя. Худлаа хэлэхгүй байя. Ард иргэдээ сайн сайхан амьдруулъя гэсэн. Ингээд Засгийн нэг хэсэгт нь орж Эрүүл мэндийн яамыг нь бид хариуцъя. Батлан хамгаалах яам, Байгаль орчны яамыг нь хариуцъя гээд явж байгаа. Гэтэл нөгөө талаас аваад үзэхэд Ерөнхий сайд маань тэрнийхээ эсрэг болчихвол яах вэ.

Энд ёс зүй байна уу. Жишээлбэл, “Шударга ёс” эвсэл таван хувьсгал гэж хэлээд сонгуульд орсон. Таван хувьсгалаас үндсэндээ ард түмний толгойд орж ирсэн гурван юм байдаг юм. Маш сайн тогтоогдсон гэж болно. Тэр нь нэгдүгээрт, хэлмэгдүүлэлтийн эсрэг байя. Хоёрдугаарт, Тавантолгойг ард түмэндээ өгье. Гуравдугаарт, Оюутолгойн 51 хувийг Монголынх болгоё гэж байгаа. Тэгээд энэ алтан боломжоо ашиглахын тулд бид Засгийн газарт нь ороод Засгийн газрын сайд нар маань шалгалт хийсэн. Шалгалтаар 2-3 тэрбум долларын зөрчил илрүүлсэн.

Тэр зөрчлийг ашиглаад бид олон улсын гэрээн дээр давуу байдал тогтоох боломж үүссэн, уг нь. Яагаад гэвэл хууль зөрчөөгүй л бол олон улсын гэрээ хүчинтэй байдаг. Харин хууль зөрчсөн бол гэрээнд өөрчлөлт орж болдог. Жишээ нь хахууль өгч гэрээ байгуулсан бол тэр гэрээ автоматаар хүчингүй болно. Эсвэл гэрээнд байгаа нөхцөлөөс цаагуур очоод янз бүрийн хууль бус юмнууд хийсэн байвал энэ гэрээ, энэ заалт энийг, энийг зөрчсөн байна гээд энэ дээр өөрчлөлт оруулъя гэж хэлж болно. Тэгэхээр тэр олон тэрбум долларын зөрчил гараад ирж байгаа учир монголчууд бидний Оюутолгойд эзэмших хувь өсөх боломж байсан байхгүй юу. 34 хувиа бид 51 болгоё.

Тэгж байгаад харин зээлээ авах уу, юугаа авах уу, ярь. Наадахь төслөө бидэнд наалдуул. Үгүй бол наад мөнгөө төл, та нар өөрсдөө ол гэж хэлж болох байсан. Гэтэл Дубайд очоод хүчингүй болгоод хаячихсан. Тэгэхээр яах юм. Бидний эсрэг болно биз дээ. Ийм Ерөнхий сайдыг юу гэж хүлээж авах юм. Тавантолгой дээр аваад үзье. Өргөдлийн байнгын хороо энэ ордыг бүх ард түмэнд өгье гэдэг асуудал байна. МАХН-д эсвэл “Шударга ёс” эвсэлд 39 суудал өгсөн бол бүх ард түмэнд өгч болох байх. Гэхдээ бидэнд байгаа боломж нь ямар ч байсан энэ засаг дотор нь ороод ард түмэндээ өгөх аргыг нь олъё гэж байгаа. Тэгээд ч 1072 хувьцааг гэрээн дотор тусгайлан тусга гээд Байнгын хорооны тогтоол гаргаад үүрэгжүүлээд өгчихсөн. Хоёр гурван удаа гэрээний төсөл УИХ-д орж ирсэн. Л.Эрдэнэчимэг гишүүний хяналт тавьсан нэг төсөл орж ирсэн. Одоо эд нарын яриад байгаа бас нэг төсөл явж байна.

Нөгөө 1072  хувьцаа байдаггүй. Энэ чинь ард түмний 10 хувь нь байхгүй юу. Үүний эсрэг байгаа бол яах вэ. Тэгэхээр “Шударга ёс” эвсэл Засгийн газарт ороод сайд болоод суух нь гол биш. Бид хамтдаа, бүхлээрээ, багаараа явж ялалтад хүрье гэж байгаа хэрэг. Энэ зарчимтай нийлэхгүй бол хатуу хэлэхэд зам замаа л бодохоос өөр аргагүй болно. Яагаад гэвэл ард түмнийхээ талд л зогсох ёстой. Бидэнд ард түмэн л эрх мэдлийг өгсөн болохоос бид эрх мэдлээ өөрсдөө олоод авчихсан юм биш. Ард түмнээсээ тасарсан үйлдэл хийх юм бол биднийг нэг л өдөр нулимж хаяна. Тийм болохоор бид ард түмнийхээ талд байхын тулд энэ алхмыг хийгээд байгаа юм.

 -УИХ-д бүлэгтэй, Засгийн газарт суудалтай эвсэл ярьж байсан таван хувьсгалаасаа 50 хувийг нь ч шийдүүлж чадахгүй байгаа юм байж. Шалтгаан нь зүгээр албан тушаалтайгаа л зууралдаад байгаагийнх юм биш үү, танайхан?

 -Хэлээд байна ш дээ. Бид хийх гэхээр янз бүрийн саад гараад байна. Жишээ нь Ч.Улаан, Д.Тэрбишдагва зэрэг гишүүд уг нь Ерөнхий сайдыг огцруулах тогтоолд гарын үсгээ зурчихмаар л байгаа юм. Тэгвэл гоё харагдана Яагаад гэхээр өөрсдийнх нь шалгалтын дүнг хүчингүй болгочих гээд байгаа хүмүүстэй “Уг нь хүчинтэй л дээ, гэхдээ би зураагүй” гэж ярьдаг чинь буруу байхгүй юу. Юунд найдаад байгаа юм бэ. Би тэгээд дахиад л нөгөө хэддээ ярихаар шүүмжлэлд хэн ч дуртай хандахгүй ш дээ. Би бол гарын үсгээ зур, 19 болго гэж шахаад байгаа.

Би хамгийн түрүүнд зурсан. Яагаад гэвэл манайх Оюутолгойн хувийг 51 болгоно гэсэн. Ард  түмэн хэлнэ ш дээ, танайх 51 хувь болгоно гэсэн яасан гээд. Болгох гээд бид гурван тэрбум долларын зөрчил илрүүлээд, хэлцэл хийх ёстой байтал очоод баллуурдаад хүчингүй болгоод Монгол Улсыг өрөнд хийчихсэн. Бид яах юм. Би магадгүй Н.Энхбаяр даргадаа ч юм уу, эсвэл намынхандаа гоё харагдаад аятайхан явж байсан бол хаа ч хүртэл явах юм билээ, хэн мэдэх вэ. Залуу хүн, надад дараа боломж олдоно гээд л. Манай найзууд ч гэсэн хэлдэг л дээ. Би юу гэж бодож байна гэвэл цаг хугацаа богино. Энэ дөрвөн жил дуусах гээд байна.

Дараагийн дөрвөн жил гэж бодоод ч хэрэггүй. Гарна уу байна уу, хамаагүй. Гэхдээ ард түмэндээ очоод нүүр бардам, ах аа, эгч ээ би ингэж яваад, ард түмээн би ингэж яваад ингэж хийх гээд аргаа бараад хүчгүйдээд сууж байна шүү. Та нар минь юу гэж бодож байна. Би нөгөө яриад байсан 51 хувиа ингэж болгох гээд нөгөө хэдтэйгээ үзэлцээд, намынхантай ч үзэлцээд, намынхаа даргатай ч муудалцаад гээд хэлэх ёстой. Эсвэл С.Баярцогт гэдгийг нь ингээд өргөн бариад явж байна. Манайхан С.Баярцогтыг огцруулах асуудлыг өргөн барьснаас болж том тохироо уначихлаа гээд л байгаа. Уучлаарай, тэр С.Баярцогт гэдэг чинь ард түмний эсрэг л байна ш дээ. Төрийн албан хаагчдаа хууль бусаар халаад л. Бид хэлмэгдүүлэлтийн эсрэг тэмцэнэ гэж хэлсэн.

Хэлмэгдүүлэлтийн хамгийн том хэлбэр бол хүнийг улс төрийн үзэл бодлоор нь ялгаварлах явдал. Улс төрийн үзэл бодлоор нь ялгаварлахын нэг хэлбэр бол төрийн албан хаагчдыг ажлаас нь чөлөөлөх байхгүй юу. Чи тэр нам биш, энэ нам биш, хандив өг, чи манай найз биш, хамаатан биш, намын гишүүн биш гэж хэлээд зүгээр 20 жил ажилласан, 15 жил ажилласан хүмүүсийг ажилгүй болгохыг хэлмэгдүүлэлт гэдэг. Тэрийг нь Өргөдлийн байнгын хорооны даргын хувьд, хэлмэгдүүлэлтийг зогсооно гэсэн “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн гишүүний хувьд таван хувьсгалын нэг хэлмэгдүүлэлтийн эсрэг тэмцлээ хийж байгаа байхгүй юу. Тогтоол гаргасан. Тэр тогтоол бол маш энгийн. Юу гэхээр 10 тэрбум төгрөгрөө буцааж ард түмэндээ төл.

Намаас болж ялгаварлаж байсан бол боль. Хоёрдугаарт, ажилд нь буцааж ав гээд шүүхийн шийдвэрүүд ар араасаа гарч байна. Тэр шүүхийн шийдвэрээр нь хүмүүсийг ажилд нь ав. Шүүх эцсийн шийдвэр гаргана. Үндэслэлгүй халсныг би хэлмэгдүүлэлт гэж харж байна. Тэрийг нь би хэлээд байгаа биш шүүх тогтоочихсон. Гуравдугаарт, цаашид үндэслэлгүй халуулахгүйн тулд төрийн албандаа хяналт тавь, сайд дарга нартаа хяналт тавь. Наад бичиг баримтаа үз ээ. Тэгээд Төрийн албаны хуульдаа намын харьяаллаар халдаг байдлыг хатуу хоригло оо гээд байхад байхгүй. Энийг С.Баярцогт хийх ёстой. Тэгсэн С.Баярцогт бүр шарааны юм хэлж байгаа юм. Би ажилчдаа халаагүй гэнэ ээ. Засгийн газрын Хэрэг эрхлэг газрын дарга өөрийн дор байдаг нарийн бичиг, туслахаа халаагүйгээ хэлээд байгаа байхгүй юу. Хэрэг эрхлэх газрын даргын эрхлэх асуудлын хүрээ гэдэг чинь Засгийн газрын тухай хуульд төрийн албаны хүний нөөцийн бодлогыг барина гэж байгаа.

Төрийн албаны хүний нөөцийн бодлого гэдэг чинь өнөөдөр Байгаль орчны яам байна уу, Батлан хамгаалах яам байна уу, ямар яам нь хамаагүй тэнд хууль бус томилгоо гарах нь уу гэж бодлогыг нь барьж, шийдвэр гаргаж явах л ёстой. Тэрнээс биш манай хүн болохоор тэр хоёр давхрын өрөөнд байгаа хэдэн хүнээ халсан халаагүй тухай надад тайлан өгч байгаа юм. Ингэж хүн доромжилж болохгүй л дээ. Тэгэхээр би таван хувьсгалаа ингэж хийх гэсэн ингээд болохгүй байна аа. Энэ хүн ингээд юмаа хийхгүй байна аа гэдгийг тайлагнах ёстой. За бичиг өгсөн боллоо гээд ярих юм уу. Одоо Монголын ард түмнийг зүгээр нэг чихрээр хуурдаг цаг өнгөрсөн. Тэд бодит үр дүн хүсч байгаа.

 -Та сая хэллээ. Н.Энхбаяр даргатай таван хувьсгалаас болж муудалцсан гэдэг чинь үнэн юм уу. Таныг Барилга, хот байгуулалтын сайд болъё гээд л одоо болтол гомдоод яваад байгаа гээд байгаа ш дээ?

 -З.Баянсэлэнгийн үг юм уу, хэн тэгж хэлсэн юм. Би та нарт нэг юм хэлье. Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газарт би ажиллахгүй ээ. Сайд хийх нь муухай биш. Мэдээж энэ бол төрийн өндөр дээд алба. Ямар ч хүн байсан сайд хийх нь муухай гэж хэлэх нь буруу. Тэр чинь худлаа. Хамгийн гол нь хэнтэй баг болж юуг хийх вэ гэдэг нь чухал байхгүй юу. Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газар гэдэг бол “Түгжил”-ийн Засгийн газар гэсэн үг. Ерөнхий сайд байсан хүнээ мөргөөд өөрөө Ерөнхий сайд болонгуутаа Оюутолгой, Тавантолгойн асуудлуудыг будлиантуулж байна. Энийг нь шүүмжлээд байгаа.

Хэрвээ би сайд болохоор байсан бол зургаан сайдыг томилохоос өмнө амаа хамхиад л явж байх байсан. Энэ зургаан сайдыг томилохоос өмнө С.Баярцогтыг огцруулах асуудлыг өргөн барина аа гэж хэлж байсан. Би сайд болох байсан бол Оюутолгой явж ирсний маргааш нь огцруулах бичгийг өргөн барина аа гэж хэлэхгүй байсан. Гэтэл би шууд л өргөн барина аа гэж хэлсэн ш дээ. Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг өргөн барьчихаад сайд болно оо гэж боддог тийм хагас тэнэг хүн байх уу. Логикоо бодсон ч ямар ч эрүүл ухаантай хүн тийм тэнэг юм хийхгүй байхгүй юу. Сайд гэдэг албан тушаал бол муухай биш. Энэ бол эрх мэдэл. Ард түмэндээ юм хийе барья гэдэг бол зөв. Гэхдээ зарчимтай сайд болно уу гэхээс биш янз бүрийн юм ярьчихаад л тэрнийхээ эсрэг юм хийвэл би тэгж нэг үзэгдлийн улс төр хиймээргүй байна ш дээ. Бодлогын улс төр хиймээр байна.

 -Миний хувьд сонгуулийн таван хувьсгал болохоо болилоо гээд намын даргатайгаа муудалцана гэдэг бас л үнэмшилгүй сонсогдож байна?

-Муудалцах гэдэг бол хүүхэд шиг чи би-дээ тулахгүй ш дээ. Би зарчим ярьж байна. Тэр хүн яаж ярих вэ. Би яаж ярих вэ гээд л. Амьдралд чинь зөндөө л юм болдог. Би өдөр болгон хүүхэдтэйгээ муудалцаад л явдаг. Гэхдээ хүүхэддээ хайргүй гэсэн үг биш шүү дээ. Тийм биз дээ. Бид ээж аавтайгаа заримдаа муудалцаад л явдаг. Тэр чинь ээж аав бидний хооронд харилцаагүй гэсэн үг биш ш дээ. Түүн шиг хэрвээ амьд харилцаа байгаа бол “муудалцах” гэдэг нь ямар нэг байдлаар чи би дээрээ  тулаад хоёр тийшээ болчихсон юм байхгүй. Зүгээр зарчмын талд би хатуу зогсоно. Би ерөөсөө хэлээд байгаа ш дээ. Маргааш сонгууль болно оо гэж бод. Тэр үед бид хамгийн түрүүнд сонгогдох тухай биш юу хийсэн тухай тайлангаа тавья. Ингээд л болоо. Бидэнд та нар 10 хувийг өгсөн. Одоо бол юу гэдэг юм таван хувьсгал, Монголыг гоё хөгжүүлье, зам тавья юу юу гэдэг билээ, ээжүүдэд мөнгө өгнө гээд л. 25 жил ийм юм ярилаа ш дээ. Одоо ард түмэнд ганцхан зүйл л хэрэгтэй. Бид тайлангаа тавья. Та нар бидэнд 39 суудал өгөөгүй ээ.

Бидэнд 11-хэн суудал өгсөн. Нэг нь урвасан. Ингээд 10-хан суудал. Бид тэр 10 суудал дотроо багтаад сайдахдаа сайдаад, муудахдаа муудаад өнөөдөрт хүрч ирлээ. Гэхдээ бид ийм ийм юм амалж байсан. Бид ийм ийм юмыг нь хийж чадсан. Ийм ийм  юмыг хийж чадаагүй. Яагаад чадаагүй юм гэвэл ийм ийм юм нь болоогүй юм. Ийм ийм юм болохгүй байна. Болохгүй байгаа учраас хүчээ ингэж нэмье. Ер нь сонгуульд ялах нь эцсийн зорилго юм байгаа биз дээ. Тэрнээс нэг гишүүн гарах нь эцсийн зорилго биш байхгүй юу. Нийтээрээ ялна. 39-үүлээ, 40-үүлээ болоод улс орны бодлого барья гэх нь зөв байх. Тэгэхээр бид хэлнэ ш дээ. Бид ийм ийм утгаар ийм ийм ажлыг хийх гэсэн чинь ийм хүч дутаад байна. Та нар дэмжээд, туслаад өгөөч гэнэ. Монголын ард түмэн тэгье л гэнэ. Нөгөө ярьсан юмнаасаа юу ч хийгээгүй байвал хэн ч итгэхгүй. Мянга яриад нэмэргүй. Энэ хоёр нам ч адилхан. Одоо метро тавиагүй Э.Бат-Үүл бол өнгөрсөн. Тэгэхдээ АН азтай л  даа. 2020 он хүртэл та нарыг хуурч болно гээд хэлчихсэн ш дээ. Тийм учраас 2020 он хүртэл худлаа яриад яваад байж болно.

Бид бол ерөөсөө таван хувьсгалыг хийнэ гээд л сонгуульд орсон. Тэгэхээр 2020 он хүртэл гэдэг нөөц хугацаа байхгүй. МАН бол бүр баларсан. Хамтдаа хийхгүй л бол ганцаараа чадахаа байсан, ганцаардсан нам, хөөрхий. Ямар сайндаа манай ахмадууд өрөвдөөд наад хүмүүстэйгээ хамтраад өгөөч дээ, наадуул чинь баларчихлаа гээд байна ш дээ. Ийм хоёр өрөвдмөөр намын дунд бид байгаа байж уг нь зөв бодлого гаргаад явчих ёстой юм л даа.

 -Буцаад засаг руугаа орж асуухад Ерөнхий сайдыг огцруулах тогтоол дээр танай хоёр гишүүн гарын үсгээ зурна гэчихээд зурахгүй байгаа юм биш үү?

-Зурна гэж хэлсэн эсэхийг бол мэдэхгүй байна. Би гарын үсгийг нь цуглуулдаг хүн биш. Би өөрийнхийгөө л зурсан. Хөндлөнгөөс яг тань шиг харж байхад зурчихмаар л юм даа. Шалгалтыг нь хийгээд дүнг нь гаргасан ш дээ. Автор нь гэсэн үг байхгүй юу. Зохиогч нь өөрөө зурахгүй болохоор жаахан онцгүй л харагдаад байгаа юм. Тийм биз дээ.

 -Одоо 16 хүн гарын үсэг зурчихсан байгаа гэлүү. МАН-ынхнаас бас нэлээд хэдэн гишүүн зурсан юм биш үү?

-Тийм, гэхдээ МАН-ынхан зурахгүй ш дээ. Барьцаалагдсан нам юу гэж зурах юм.

 -Яагаад?

-Сая засагт хамтрах хугацаандаа эд нар чинь хангалттай “хуслаа” ш дээ. Хангалттай идлээ. Идэж уух нь бол хэрээс хэтэрсэн. Ний нуугүй хэлэхэд би боддог юм. Өнөөдөр Монгол Улсад ард түмэн үнэхээр цөхөрчихөж. Хэнд ч итгэхээ больчихож. Тийм учраас энэ итгэлийг авъя гэвэл юу хийв гэдгээ тайлагна. Би ямар сайндаа, их мөнгөгүй хүн чинь ингээд ажлын тайлан гээд жил бүр тайлан гаргаад, одоо яг хийж чадсан юм энэ гээд л яваад байгаа. Яахав миний энэ тайлан бол нэг их олон хүнд хүрэхгүй байх.

 -Та тойроггүй болохоор тайлангаа хэнд гаргаж өгдөг юм бэ?

-Тойроггүй гишүүн чинь тойрогтой гишүүнээс илүү их ажилладаг юм. Хамгийн бага мөнгөтэй. Тойрогтой гишүүн тойрогтоо ажиллана гэж 100 сая төгрөг авдаг. Тойроггүй гишүүнд бол нэг ч төгрөг байхгүй. Бид чинь хөөрхий тэгээд л ажлын хэсэгт ороод л, томилолтоор яваад л, ард түмэнтэйгээ уулзаад л. Очих болгондоо иргэдээ цуглуулаад л ярина. Сая гэхэд Халх голд бөөн юм боллоо ш дээ.

-Халх голын хувьд юу болоод байгаа юм бэ. УИХ-ын тогтоолыг гишүүд нь өөрсдөө эсэргүүцээд яваад байхаар. Та хэлсэн байх шиг байсан ш дээ?

-Би тэрэн дээр ганцхан зүйл хэлж байгаа. Ард түмэн гурван зүйл дээр бухимдаж байна аа гэж. Нэгдүгээрт, бидэнд мэдэгдэхгүй, нууцаар баярын өдөр тогтоол баталлаа гэж. Би хэлж байгаа юм. Ёс суртахуунгүй газраас ёс суртахуун бүү нэх ээ. Бид наадахыг чинь зөндөө л хэлээд байгаа ш дээ. Цагаан сараар, шинэ жилээр, наадмаар тааруулаад хууль бөөнддөг шүү. Аюултай аюултай юм гардаг шүү. Ноён уулыг яалаа гээд л. Ийм байгаа тохиолдолд шударга гэж яригддаг гишүүд нь сэрэмжтэй байх хэрэгтэй байхгүй юу. Уучлаарай, би морио уяж явсан юм. Ёстой байгаагүй гэж ярьж болохгүй. Морь уя гэж тэр хүнийг УИХ-д сонгоогүй. Хуралдаа суу гэж сонгосон байхгүй юу. Тийм учраас би юу гэж хэлж байгаа гэхээр энэ бол буруу.

Хоёрдугаарт, энэ тогтоолыг Р.Бурмаа сайд хүчингүй болгох ёстой гээд яриад байгаа. Үгүй ээ, сайд хэн ч байлаа гэсэн хүчингүй болгодог юм биш. Энийг чинь УИХ шийдэх ёстой. Тийм учраас би судлах гээд очоод байгаа юм. Тэгээд ярилцъя гэхээр ярихгүй, ярихгүй гээд л. Маш их турхирсан байдалтай байна лээ л дээ. Ард түмэн бухимдаж байгааг би ойлгож байгаа. Гэхдээ би нэг зарчимтай. Зарим хүн энэ О.Баасанхүү Р.Бурмааг өмөөрөөд байна гээд л байна лээ. Энэ чинь би төрийн хүн ш дээ. Төрийн сайдыг хөөж явуулж байгааг би эсэргүүцнэ. Бурмаа байна уу, Бумаа нь байна уу хамаагүй.

Эсвэл Тэмүүжин нь байна уу, Баярцогт нь байна уу хамаагүй өмөөрнө. Төрийн сайд ажлаа хийж байгаа бол УИХ-ын гишүүн очоод төрийн сайдыг муулж болохгүй. Яагаад гэвэл хуулийг хэрэгжүүлэх гэж явж байгаа. Хууль нь буруу бол бид өөрчилье. Бид чинь төртэй улс. Тэгвэл яах гэж төрийн сүлд минь өршөө гэж залбирдаг юм. Бид ёстой, дэгтэй, журамтай болмоор байна. Бид дэг журамтай амьдрахгүй юм бол хүн болгон хөл толгойгүй дайраад байж болохгүй.

Гуравдугаарт, тэд юун дээр эмзэглэж байгаа гэхээр 500 мянган га гэдэг бол дэндүү том байна гэж байгаа.

 -Та сүүлд сонгуулийн хуулийн төсөл өргөн барьсан. Энэ хууль бүлгийн бодлого юм уу, хувийнх уу?

-Яахав бүлгийн гишүүдийн бодлого. Н.Батцэрэг гишүүн, З.Баянсэлэнгэ гишүүн хоёр өргөн барина гэхээр нь би зөвшөөрөхгүй гэсэн юм. Яагаад гэвэл Засгийн газрын сайд нар өргөн барьж байгаа хуулийн төслийг би дэмжихгүй. Засгийн газар өөрийнхөө бодлогоороо оруулж ирэг. Тэрнээс биш бүлгээр далимдуулж засгийн бодлого оруулж ирэх гэвэл би дэмжихгүй. Тэгсэн тэд тэгвэл танд ямар бодол байна гэсэн. Би УИХ-ын гишүүний баланк дээр УИХ-ын гишүүний байр сууринаас оруулмаар байна. Энэ дээр нэгдэж гарын үсэг зурцгаа гэсэн. Тэгээд гарын үсгээ зураад өргөн барьсан. Тэгэхээр энийг та нар аль өнцгөөр нь бодох юм.

 -Өргөн барьсан хуулийн төслийн агуулга юу байгаа вэ?

-Зарим хүн О.Баасанхүү жагсаалтаар орж ирсэн энэ тэр гэдэг. Байгаа хууль нь тэр юм чинь, хуулийнх нь боломжийг ашиглаад л орж ирж байгаа ш дээ. Тэрнээс би энэ хуулийг батлаагүй. Харин одоо УИХ-д сууж байгаа юм чинь үүнийг өөрчлөх алхам хийх ёстой гэж үзээд байгаа. Нэгдүгээрт, аль нэг аймагт хэн нэгэн очоод зөвхөн тэр аймагтаа л хаан. Монгол Улсын хэмжээнд юу ч хийдэггүй. Монголд таньдаггүй. Аймгийнхан нь л хайрлаад байдаг. Тэд УИХ-д гардаг нэг арга, сүлжээтэй, тэрүүгээрээ л яваад байдаг. Хүний сонгох сонгогдох эрх гэдэг хэцүү. Улаанбаатарын хүн Эрдэнэтийн хүнийг сонгодоггүй юм аа гэхэд ойролцоо Дарханы хүн Эрдэнэтийн хүнийг сонгодог болмоор байгаа байхгүй юу. Тэр утгаараа 26 тойргийг шинээр зохион байгуулъя гэж байгаа. УИХ-ын З8 мандатаа 26-д хуваана. Тэгэхээр аймгуудын тойргууд өөрчлөгдөнө. Шинэ тойргуудтай болъё гэсэн үг.

Хоёрдугаарт, жагсаалтаар сонгогдогсдоо нэгээс 38 хүртэл эрэмбэлнэ. Тэгэхээр манайхны санал бол эхний 38 мандат 26 тойргоос мажоритараар гарна. Хоёрдугаарт, жагсаалтын 38-ын нэрсийг ард түмэн эрэмбэлнэ. Хүнд өгсөн саналыг намд гэж тооцохгүй. Листнээс хараад л 38-ыг дугуйлна. Тэгэхгүй бол намын дарга л сонгуулийн листийг шийдээд, намын даргад ойрхон байхын төлөө бүх намуудад өрсөлдөөн яваад байна ш дээ.

 -Намын даргаасаа холдчихсон учраас та ийм санал гаргаад байгаа юм уу?

-Бид хоёр холдоогүй ш дээ. Өчигдөрхөн утсаар  ярьсан.