УИХ-н зарим гишүүдийн ёс зүйн алдагдалын хажуугаар, тэдгээрийн ажлын алба, зөвлөх туслахуудын багаа мэдлэг чадвар хандлага гэхээсээ илүү эрх мэдэл, мөнгөний төлөө юу ч хийж мэдэхээр хүмүүсээр бүрдүүлдэг нь ажиглагдсан билээ. Тэдгээр доор нь байдаг хүмүүс авилгал, дарамт, лобби, тендерийн будлиан, ЖДҮ сангийн будлиан гэх мэт хууль бус үйлдлээр сонгуулийн дараахи амьдралын баталгаагаа нөөцөлдөг байх. Энэ бол улс төрийн ёс суртахууны алдагдал гэсэн том бүлгийн нэг бүрдүүлэгч хэсэг болсон асуудал байх. Эрдэм мэдлэг, ёс суртахууныг ТӨРИЙН ОРДОН, ТӨРИЙН АЛБАН.д эрхэм болговоос улс хөгжих байхдаа

Монгол төрийн дархлаа гэж байх ёстой шүү дээ...төрийн хууль, дүрэмэнд захирагдаж, ёс зүйтэй, боловсрол, эрдэм мэдлэгтэй төрийн түшээдийг сонгож тогтвор суурьшилтай ажиллуулах нь чухал байна....төрийн албыг улс төрөөс ангид байлгах эрх зүйн тогтвортой бодлого хэрэгтэй байна

МУ-ын ҮХ-иар хүлээсэн улс, нийтийн эрх ашгийг ямагт хувийн болон нам фракцын эрх ашгаа дээгүүр тавьж, үндэсний язгуур эрх ашгийг хамгаалсан, эх оронч сэтгэхүйг ажилдаа баримтлаж явдаг, ёс зүйдээ хариуцлага хүлээх чадвартай байх

өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн хүн-анхнаасаа л улын их хурлын гишүүн болход бэлтгэгдсэн эсвэл төрийн өндөр албан тушаалд гарах зам нь тодорхой хүмүүс мэдлэг боловсролоо түүнд зориулан дээшлүүлдэг хүмүүсийг хэлэх байх шүү. ГЭТЭЛ төрийг түшиж тулахын тулд төгс хүн хэрэггүй. Энэ төрд хөдөлмөрч хүн л дутаад байна. Бүхнийг хялбар замаар эрсдэлгүй шийдэхийн тулд улам илүү эрсдэл хор уршигийг бий болгож өөрөөсөө зайлуулдаг, зайлсхийдэг хүмүүсийн нийтлэг давамгайлаад байх шиг эр ч байн эм ч бай ялгаагүй ТӨГС ХҮН хэрэггүй тэд алдааг өөрөөсөө холдуулж алдарыг зүүх дуртай хүмүүсийг төгс хүммүүс гэж нэрлэх нь олон

Төр юу хийх ёстойг мэддэг хүн байхад болж байгаа юм. Тийм улс төрч ..

УИХ-д сонгогдсон эмэгтэй гишүүд маань маань нийгэмд тодорхой шаардлагатай хуулийг санаачлан батлуулж, эрх зүйн орчинг эрүүлжүүлэх явцад үнэтэй хувь нэмэр үруулсан гэж бодож байна. Энэ мэт эмэгтэйчүүд бодлого боловсруулах түвшинд сонгогдон ажиллавал нийгэм, улс төр, эдийн засаг богино хугацаанд засал авах боломжтой. Гэтэл харамсалтай нь 2012 онд батласан дэвшилттэй Сонгуулийн хуулийг мажоратор системд буцаж өөрчилсөн нь үнэхээр ардчилалд гаргасан ахиц дэвшлээсээ ухарсан явдал юм. Мажоратор систем нь нийгмийн бүлгүүд ялангуяа эмэгтэйчүүдийг өнөөгийн улс төрд оролцох оролцоог хязгаарлаж байгаа юм. Учир нь улс төр бохир, эрх мэдэл, мөнгөний төлөө шударга бус зарчим үйлчилж байна.

2016.05.08 T.Natsagdorj "ДЦС-4" ТӨХК-н Хяналтын албаны дарга Одоо сонгуулийн уур амьсгал орж амь наана, там цаана болчихоод байна. Сонгуулийн хууль нилээд асуудал болж байж нэг юм хийснээ эргээд л засаж залруулах юм болж байна. Тэгээд цэцийн дүгнэлт гаргаад л хэлцэнэ, хэлцэхгүй хүлээж авна, авахгүй гээд баахан юм болж хөшигний ард зодолдсон байх. Тэгээд хүлээж авсан боллоо. Дараа нь тэгээд томсгосон мажоратор, жижигрүүлсэн мажораторын аль нь байх вэ? гээд л бас зодолдож наана цаанаа их л асуудал болцгоох шиг боллоо. Тэгээд нэр дэвшигчдээ бүртгэх, эрх олгох хугацааг хойшлуулав. Уул нь сонгуулийнхаа хуулийн дагуу л явах ёстой доо. За энэ ч яахав, өөрсдийнхөөрөө тайлбарлачих байх. За эцэст нь жижигрүүлсэн мажоратор дээр тулж ирээд зогслоо. За энэ нь байж болох л вариант юм. Одоо дараагийн асуудал 28 мандатаа хаана яаж хуваарилах вэ? гэнд л алалцаж эхэллээ дээ. Хуучин 1 мандаттай аймгууд 2, 2 мандаттай нь 3 мандаттай болгоно гээд л үзэж тарж байна. Ховдоос нэг айлын 2 хүргэн 1 нь МАН-с, нөгөө нь АН-с дэвшинэ гээд шийдчих шиг боллоо. Тэд тохиролцоод сумуудаа хэрхэн хуваах билээ, 3. Мандаттай болвол яах билээ гээд л нилээд хор найруулж байгаа бололтой. Ховд аймаг олон ястны аймаг л даа. 2 хүргэний 1 нь халх үндэстэй сумуудаа авах, нөгөөх нь захчин сумуудаа авна гээд л явж байх юм. Тэгээд торгууд сум урианхай хүн амтай сумуудаа бараг л сонгуульд оролцуулахгүй шахам юм болох нь дээ. Ингэж үндэсний цөөнх доторхи цөөнхүүдийг гадуурхаж болох уу даа. Энэ нь үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчиж байгаа явдал мөн. Яс Үндэс, угсаа гарвал, хэл соёлоор нь 1 айлын 2 хүргэн нь ялгачих юм байна л даа. Үүнийг больёо! Тойрогуудаа хуучин хуваарилж байсан зарчмаараа хуваарилах нь зөв санагдана. Ялгаварлан гадуурхахаа зогсооё. Батцогт, Бямбацогт нараа!

2016.05.08 T.Natsagdorj "ДЦС-4" ТӨХК-н Хяналтын албаны дарга Одоо сонгуулийн уур амьсгал орж амь наана, там цаана болчихоод байна. Сонгуулийн хууль нилээд асуудал болж байж нэг юм хийснээ эргээд л засаж залруулах юм болж байна. Тэгээд цэцийн дүгнэлт гаргаад л хэлцэнэ, хэлцэхгүй хүлээж авна, авахгүй гээд баахан юм болж хөшигний ард зодолдсон байх. Тэгээд хүлээж авсан боллоо. Дараа нь тэгээд томсгосон мажоратор, жижигрүүлсэн мажораторын аль нь байх вэ? гээд л бас зодолдож наана цаанаа их л асуудал болцгоох шиг боллоо. Тэгээд нэр дэвшигчдээ бүртгэх, эрх олгох хугацааг хойшлуулав. Уул нь сонгуулийнхаа хуулийн дагуу л явах ёстой доо. За энэ ч яахав, өөрсдийнхөөрөө тайлбарлачих байх. За эцэст нь жижигрүүлсэн мажоратор дээр тулж ирээд зогслоо. За энэ нь байж болох л вариант юм. Одоо дараагийн асуудал 28 мандатаа хаана яаж хуваарилах вэ? гэнд л алалцаж эхэллээ дээ. Хуучин 1 мандаттай аймгууд 2, 2 мандаттай нь 3 мандаттай болгоно гээд л үзэж тарж байна. Ховдоос нэг айлын 2 хүргэн 1 нь МАН-с, нөгөө нь АН-с дэвшинэ гээд шийдчих шиг боллоо. Тэд тохиролцоод сумуудаа хэрхэн хуваах билээ, 3. Мандаттай болвол яах билээ гээд л нилээд хор найруулж байгаа бололтой. Ховд аймаг олон ястны аймаг л даа. 2 хүргэний 1 нь халх үндэстэй сумуудаа авах, нөгөөх нь захчин сумуудаа авна гээд л явж байх юм. Тэгээд торгууд сум урианхай хүн амтай сумуудаа бараг л сонгуульд оролцуулахгүй шахам юм болох нь дээ. Ингэж үндэсний цөөнх доторхи цөөнхүүдийг гадуурхаж болох уу даа. Энэ нь үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчиж байгаа явдал мөн. Яс Үндэс, угсаа гарвал, хэл соёлоор нь 1 айлын 2 хүргэн нь ялгачих юм байна л даа. Үүнийг больёо! Тойрогуудаа хуучин хуваарилж байсан зарчмаараа хуваарилах нь зөв санагдана. Ялгаварлан гадуурхахаа зогсооё. Батцогт, Бямбацогт нараа!

ХУВИЙН ЗОРИЛГО ӨВӨРТӨЛЖ ИРСЭН ХҮНД “ТӨРД” ОРОН ЗАЙ БАЙХГҮЙ. Иргэд сонголтоо хийхдээ энэ л хүн бидний итгэлийг дааж, бидний өмнөөс ажиллах хүн шүү гэж итгэл хүлээлгэж сонгодог. Тэгвэл нэр дэвшигчид “Би УИХ -ын гишүүн болно” гэхээсээ өмнө Иргэдийн төлөөлөл болох хүн ямар үүрэгтэй вэ гэдгийг ухамсарлаж, мэдэхээс эхлэх ёстой. "Яах гэж", "Яагаад", "Хэний төлөө" нэр дэвших гэж байгаагаа сайтар бодож шийдвэр гаргасан байх ёстой. Таны хувь хүний бэлтгэл хангагдсан уу, таны мэдлэг, туршлага хангалттай юу, түүнийгээ цааш нь хөгжүүлж чадах уу гэх мэтчилэн. Товчхон хэлэхэд НЭР дэвшигч зорилгоо тодорхойлж, өөрийгөө төлөвшүүлэхээс эхлэх ёстой. Иймээс улс төрчдийг хэдэн 10 жилийн өмнөөс бэлтгэж эхэлдэг тогтолцоо гаднын орнуудад хэдийн бий болжээ. Тэд өнөөдөр 2020, 2024, 2028 ... оны сонгуульд нэр дэвшигчдийг бэлтгэж байна. Яагаад гэвэл бусдыг төлөөлөх чадвар, улс орны хөгжлийн бодлогыг тодоройлох чадвар, нийтийн төлөө ажиллах ухамсар, үнэт зүйл гэдэг юмнууд хүнд гэнэт бий болчихдог юм биш. Үүнийг худалдаад авчихаж болдоггүй. Бас хэдэн цагийн хичээлээр заагаад сургачихдаггүй. Олны төлөө ажиллах чин сэтгэл, хувь хүний төлөвшил, үнэт зүйлийн баримжаа туйлын чухал. Нийтийн төлөөх том зорилго, түүндээ хүрэхээр хуримтлуулсан мэдлэг туршлага нь тэдний хүчтэй талыг илэрхийлдэг. Харин хувь хүнийх нь хувьд энгийн, эгэл төрх, шударга хөдөлмөрч зан чанар нь ард олны төлөөлөл болж чадах эсэхийг тодорхойлдог. Хүний мөнгө, эд хөрөнгө, эрх мэдлийг хэзээ нэгэн цагт хэн нэгэн булаагаад авчихаж чадах боловч, тэр хүний мэдлэг, туршлага, зан чанар, сэтгэл зүрхийг хэн ч булааж авч чаддаггүй. Энэ бол салхи шуурганд хийсээд явчихдаггүй, мөнгө эрх мэдлээр арилжаалж болдоггүй таны төлөө тантай хамт байх тэр хүний мөнхийн чанар юм. Хувийн зорилго өвөртөлж ирсэн хүнд ТӨРД орон зай байхгүй. Улс төрчийн эрхэм дээд зорилго бол олны төлөө, улс орныхоо төлөөх зорилго байх ёстой. Ийм л хүнийг Иргэд бид сонгоно.

"Зөв" л хүн байх ёстой. Хүн амьдралынхаа туршиж хөгжиж төлөвшдөг. Хүний төлөвшлийн илэрхийлэл нь "Зөв" гэдэг шалгууртай. Зөв хүн болж чадаагүй байж төрийн түшээ болох гээд явдаг хүмүүсийг үтэр түргэн зайлуулах нь чухал байна. Хамгийн энгийн жишээ хэлэхэд, зөв үг, зөв сэтгэлгээ, зөв үйл, зөв амьдрах ухаангүй, зөв үйлдлээрээ хэнд ч танигдаагүй, өөрөө "хэн ч биш" байж, хулгайлсан мөнгөөрөө л албан тушаалд хүрчих гээд явдаг нохдуудыг төрийн үйл хэргээс хол байлгах хэрэгтэй байна. Энэ асуудлыг сонгогчид л энэ хавар шийдээсэй билээ.

Эх оронч, үзэл бодолдоо тууштай тэмцэж чаддаг, шударга ёсыг эрхэмлэдэг, хувийн ёс зүйтэй, хариуцлагатай, ажил хийхийн төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэж чадах хүмүүс төрийн түшээ баймаар байна

ЭРЧИМ ХҮЧ БА МОНГОЛЫН УЛС ТӨР Засгийн газар 2015 оны 3 дугаар сар 9-нд Эрчим хүчний томоохон эх үүсвэрүүдийг барих шийдвэр гаргаж холбогдох яамдуудад үүрэг даалгавар өглөө. Гэвч энэхүү шийдвэрийг гаргасан талаар санал бодлоо хуваалцах гэсэн юм. Олон жил хүлээгдсэн эрчим хүчний томоохон төсөл хөтөлбөрүүд хөдөлгөөнд орж эхлэх нь гэж эерэг талаас харах гэж оролдсон боловч Эрчим хүчинд насаа элээсэн ахмад ажилтан надад Засгийн газрын энэхүү шийдвэр хэрэгжих боломжгүй гэсэн хардлага төрөөд байна. Яагаад ийм хардлага төрж байгаагаа тайлбарлахыг оролдоё. Яагаад гэвэл аливаа төсөл хөтөлбөрүүдийг ард түмний татварын мөнгөөр санхүүжүүлдэг. Би хардах эрхтэй. 1. Энэ 2015 он нь сонгуулийн өмнөх жил юм. 2. Монголд эдийн засгийн хямралтай байна. Ард түмний амьдралын түвшин доошилж байна. 76 болон тэдний тойрон хүрээлэгчид ард түмний амьдрал яаж өөрчлөгдөж байгааг мэдрэхгүй. Бодлого боловсруулах засгийн газрын яамдуудад амьдрал мэдэхгүй, улаан нялзрай банди, охидууд дүүрсэн байна. Дотор нь цөөн тооны чадвартай хүмүүс байгаа боловч тэдний дуу хоолой сонсогдохгүй, зөвшөөрөгдөхгүй. Тэднээс ямар бодлого гарах нь ойлгомжтой. Яамдаас дорвитой зөв бодлого мөд гарахгүй нь тодорхой байна. 3. Өмнө нь хийж бүтээсэн амлалтуудаа биелүүлж чадаагүй, байнга ард түмнээ хуурч байсан. Эдгээрийн тод жишээ нь ТЭЦ-5, Эгийн гол, Могойн голын станцууд, таван толгойн дулааны цахилгаан станц, ДЦС-2 дээр ажилд орох ёстой байсан утаагүй түлшний үйлдвэр гэх мэтээр дурдаж болно. 4. Ард түмэндээ ихийг бүтээн байгуулж байгаа дүр эсгэн оноо цуглуулах шаардлага тулгамдсан асуудал боллоо. 5. Концесс буюу төр, хувийн хэвшлийн түншлэл нэрийн дор гадаадынхантай хуйвалдаж мөнгө угаах гэсэн хүсэл эрмэлзэл их байна. 6. Өнөөдрийн байдлаар АН, МАН-ын нэр хүнд шалдаа буусан байна. Ээлжит хууран мэхлэлтээ эхлүүлэх, ард түмний тархи угаах ажлаа эхлүүлэх шаардлага байна. Сонгуулийн хуулиа шинэчлэх, өөрсдийгөө дахин яаж УИХ-д гаргаж ирэх вэ? гэдэгт арга саам эрж үйлээ үзэж байгаа бололтой. Засгийн газраас эрчим хүчний талаар авч хэрэгжүүлэх гэж буй бодлого нь амьдралаас хол тасархай, хэрэгжих боломжгүй. Өмнө нь амлалт өгч 2008, 2012 оны сонгуулиар гарч ирсэн улс төрийн хүчнүүд Эрчим хүчний салбарт юу хийсэн вэ? гарт баригдах, нүдэнд харагдах томоохон бүтээн байгуулалт алга. 2007 онд тунхагласан салбарыг хөгжүүлэх зорилтыг 3 үе шаттай хэрэгжүүлнэ гэж заасан. Үүний 1-р үе шат буюу эрчим хүчний салбарын ойрын хугацааны /2007-2012/ зорилтын хүрээнд Эгийн гол дээр 220МВт хүчин чадалтай усан цахилгаан станц барина, Оюутолгой, Цагаансуврага болон говийн бүсийн ордуудыг ашиглахад эхний ээлжинд 220КВ-ын шугамаар холбож хангах, Тавантолгойн нүүрсний ордыг түшиглүүлэн 300 МВт-с доошгүй хүчин чадалтай цахилгаан станц барьж төвийн эрчим хүчний системд холбох, төвийн бүсэд 50-с доошгүй МВт чадалтай усан цэнэгт цахилгаан станц барих, Нялга, Чойрын хүрэн нүүрсний бүлэг ордыг түшиглэн эрчим хүчний цогоцолбор барьж цахилгаан эрчим хүч экспортлох, Өвөрхангайн Баянтээгийн нүүрсний уурхайд 15-20 МВт-ын хүчин чадалтай станц барих, Дэлгэр мөрөн дээр Чаргайтын усан цахилгаан станц, Могойн гол дээр дулааны цахилгаан станц барьж ашиглалтанд оруулна гэсэн зорилтууд дэвшүүлсэн боловч огт хэрэгжүүлж чадсангүй. Харин 2-р шат буюу дунд шатны хугацаа /2012-2022/-нд 10 гаруй томоохон бүтээн байгуулалтыг хийж гүйцэтгэнэ гэсэн зорилт тавьсан боловч 2015 оны 03 сарын байдлаар эхэлсэн ажил байхгүй байна. 2-р үе шатанд Эрдэнэбүрэнгийн УЦС, Орхон гол дээр 100МВт-ын усан цахилгаан станц, Сэлэнгэ мөрөн дээр Бүрэн, Шүрэнгийн УЦС, говийн бүсэд том чадлын нарны болон салхин парк барьж холбох, газрын гүний дулааныг ашиглан, 10-15 МВт-ын дулааны цахилгаан станц барих, Атомын цахилгаан барих асуудлыг шийдвэрлэнэ гэсэн боловч эхлээгүй байна. 3-р үе шат буюу Монгол улсын эрчим хүчний нэгдсэн систем /2022-2040/ байгуулах, баруун болон төвийн бүсийг 400КВ-ын транзит ЦДАШ-р холбох, хэрэглээнд зориулан нэг бүсээс нөгөөд цахилгаан дамжуулах, байгаль орчинд халгүй, агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор том чадлын нар, салхин паркууд, усан цахилгаан станцууд барих зорилтууд дэвшүүлсэн байна. Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэх хугацаа болоогүй байна гэж тооцож байгаа ч урьдчилсан бэлтгэл хийгдээгүй байна. Н.Алтанхуягийн толгойлсон засгийн газрын үед ДЦС-4-н хүчин чадлын 123МВт-р өргөтгөх, ДЦС-3-н хүчин чадлыг 50 МВт-р өргөтгөх, Улаанбаатар хотын Баянзүрх дүүрэгт Амгалангийн Дулааны станцыг барьж байгуулах ажил хийгдлээ. Эндээс ДЦС-3-ыг 50 МВт-р өргөтгөх, Амгалангийн дулааны станцыг барьсан нь үндэслэл муутай буруу шийдлүүд байсан. ДЦС-3 нь 40 гаруй жил ажилласан хуучирч хөгширсөн станц бөгөөд цаашид олон жил ашиглах боломжгүй. Ийм станц дээр шинээр турбин суурилуулах нь буруу, учир нь 40-50 жил ашиглагдсан машины кузовт тааруулж шинэ мотор тавьж байгаатай дүйцэхүйц шийдэл байсан учраас буруу гэж үзэж байна. Цахилгаан станцын үндсэн тоноглол болох турбины ашиглах хугацаа 220000 цаг, жилд ойролцоогоор 4500-5000 цаг ажиллуулна гэвэл 45-50 жил ашиглах боломжтой. ДЦС-3-ын турбинуудын ашиглалтын нормт хугацаа нь дуусч байна. /Тайлбарыг мэргэжлийн үүднээс тусгайлан дэлгэрэнгүй хийх боломжтой/. Амгалангийн дулааны станцын хувьд түр аргацааж хотын зүүн талыг дулаанаар хангасан нэр зүүж, ард түмэнд ихийг хийсэн дүр эсгэх гэсэн оролдлого юм. Амгалангийн дулааны станц нь бага хүчин чадалтай, зөвхөн ус халаах зориулалттай, нам параметрын зуухнууд нь үр ашиг багатай, байгаль орчинд халтай, болхи технологитой, байрлалаа зөв сонгоогүй, усаа цэвэрлэх аж ахуйгүй, үнсээ хаях газаргүй, одоогоор үнсээ хоёрдахь ч түүхий эд болгоод ашиглах боломжгүй нүд хуурсан обьект юм. Харин ДЦС-4 нь харьцангуй залуу станц, 30 гаруй жил ажиллаж байна. Өндөр параметрын уурын зуух, турбинуудтай бас цаашаа 20-25 жил ашиглах боломжтой станц юм. ДЦС-4 дээр 123 МВт-ын шинэ турбин суурилуулах санаачлага, техник эдийн засгийн үндэслэл, тоноглолын сонголтыг тус станцын инженер техникийн ажилтнууд гаргасан нь салбарын өнөөдрийн хүндрэлийг нимгэлэх, түр зууртаа ТЭЦ-5-г барих хүртлэх хугацаанд Монголыгоо эрчим хүчээр тасралтгүй хангаж байя гэсэн оролдлого юм. 2013-2014 онуудад шинэ 123 МВт-ын турбинаар өргөтгөх ажлыг амжилттай хийж дуусгалаа. Энэ турбины төсөлд ямарч концессийн гэрээгүйгээр хийгдсэн нь маш чухал байлаа. Энэхүү төслийн техникийн асуудлуудыг цахилгаан станцынхны ИТА-уудын хяналтан доор хэрэгжүүлсэн нь амжилттай боллоо. Төв аймгийн Сэргэлэн суманд Салхитын хөндийд 50МВт-ын салхин станцыг хувийн хэвшлийн хөрөнгөөр бариулсан нь дэвшиттэй сайн төсөл болсон боловч салбарын эдийн засаг, санхүүгийн байдалд хүндээр тусч байна. Тус салхин станц харьцангуй өндөр үнэтэй боссон. Эрчим хүчний зохицуулах хороо Салхин станцын 1 КВт.ц цахилгааны үнийг 184₮-р тогтоосон байна. Энэ нь өртөгт тулгуурлаагүй, анхны хөрөнгө оруулалтанд тулгуурлаж тогтоосон үнэ юм. Тус станцыг тухайн үеийнхээ ханшаар 120 сая$ буюу 170 тэрбум₮-р барьж босгосон. Энэ оруулсан хөрөнгийг хурдан хугацаанд нөхөхийн тулд цахилгааны үнийг өндөрөөр тогтоосон. Сэргээгдэх эрчим хүч нь байгаль орчинд ээлтэй дэмжих ёстой. Ашиглалтын зардал нь харьцангуй бага дулааны цахилгаан станц шиг вагон, вагонаар нүүрс тээвэрлэж түлэхгүй, Монголын тал нутагт сэвэлздэг салхины хүчийг ашиглан цахилгаан үйлдвэрлэдэг. АНУ-д 2006 оны байдлаар 50 МВт-ын салхин цахилгаан станцыг барихад 1МВт-ын суурилуулсан чадалд 1,25 сая.евро зарцуулж байсан ба жил бүрийн ашиглалтын зардал 40мян.евро-г 1 МВт-д зарцуулсан тооцоотой байна. Тухайн үед 1евро=1800₮ байсан байна. 50МВт станцын хөрөнгө оруулалтанд 62,5сая евро зарцуулж байжээ. Энэ нь тухайн үеийн ханшаар 112,5 тэрбум₮ болж байна. Өнөөдрийн ханшаар тооцвол ойролцоогоор 134,4 тэрбум₮ болж байна. Манай орны хувьд өөрөө үйлдвэрлэгч биш гэдэг утгаар авч үзвэл 10-15 тэрбум ₮-р үнэтэй байна гэж тооцож болох юм. Надад бодит өртөг зардлыг нарийн тооцох боломж байгаагүй. Эндээс ойролцоогоор тооцвол 20-47,5 тэрбум₮-р өндөр үнэтэй баригдсан байна. Энд холбогдох дэд бүтэц, төсөл судалгаа, тээвэрлэлт, ЦДШ-ыг барьж байгуулах үйл ажиллагаа бүгд багтсан байгаа. Харин ашиглалтын зардал нь жилд 40мянХ50МВт=2,0сая евро буюу ойролцоогоор 4,3 тэрбум₮ болж байна. Үүн дээр засвар сэргээн босголттой холбоотой зардал нэмэгдэнэ. Энэ нь 10 жилийн хугацаанд анхны хөрөнгө оруулалтын 10%-тай тэнцэхүйц хөрөнгө шаардагдана. 50МВт-ын салхин станцын хувьд 2023 он гэхэд засвар сэргээн босголтонд 13,4 тэрбум₮ зарцуулсан байх юм. Энэхүү жишээнээс санаа авч бусад улс орны салхин станцуудад цахилгааны үнэ тогтоосон байдлыг судалж манай салхин станцын үнийг бодитой тогтоох шаардлагатай байна. Энд янз бүрийн хууль дүрэм, журам ярих байх, гэхдээ хуучин ажиллаж байгаа дулааны цахилгаан станцуудыг үнийн бодлогоор дарамтлах нь шудрага бус байна. Эрчим хүчний зохицуулах хороо үнэ тарифыг тогтоох бодлого зарчимаа нээлттэй, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, шудрага, тодорхой стандарт, аргачлалаар тооцоологдож тогтоож байх ёстой. Эрчим хүчний эдийн засгаар мэргэшсэн мэргэжилтэнгүүд энэхүү тооцоог зөв хийх магадлалтай. Үнэ тарифын бодлого ЭХЗХ-нд байхгүй. Эндээс ДЦС-4 ТӨХК-ийн цахилгааны тарифыг шудрага үнэн зөв тогтоож өгөх шаардлагатай байна. Өнөөдөр эрчим хүчний гол ачааг үүрч байгаа станцыг дарамталж, өгөрч хуучирсан цахилгаан станцуудын цахилгааны үнэ тарифыг үндэслэлгүй өндөр тогтоож ДЦС-4 ТӨХК-с хөндлөн татаасаар чангааж байна. Энэ агуулгаар алдагдал ихтэй, байгаль орчин халтай, хуучирсан технологийг өөгшүүлж арай илүү дэвшилттэй технологи бүхий станцыг эдийн засгийн хувьд хүнд байдалд оруулж салбарыг туйлдуулж унагах үйл ажиллагаа явагдаж байна. Төвийн бүсийн цахилгаан эрчим хүчний 73%-г үйлдвэрлэж байгаа ДЦС-4-г дэмжих төр засгийн бодлого байхгүй гэхэд хилсдэхгүй. Концессийн гэрээгээр бүтээн байгуулалт хийх асуудал моодонд орлоо. Энэ нь гадаад дотоодын хувийн хэвшлийн компаниуд өөрсдийнхөө хатуу нөхцлийг тулгаж өндөр үнээр тохирч гүйцэтгэж байна. Төр засаг нь мөнгө байхгүй учраас тэдний саналыг үг дуугүй хүлээн зөвшөөрч байгаа нь нэн харамсалтай. Концессийн гэрээ гэгчийн дотор асар олон “НО” байна. Хэн хэнтэй тохирохоос эхлээд олон асуудал гардаг. Том төслүүд буюу сүүлийн үед хэлж хэвшсэнээр “МЕГА” төслийн төлөө улс төрийн хүчнүүд алалцаж, засгаа унагаж бялуунаас хүртэх сонирхолтой байдаг нь нууц биш. “МЕГА” төслийн хэрэгжихгүй байгаа гол шалтгаан энэ байх. Засаг төрд сайд, дарга болсон хүмүүсийг гол төлөв ажлаа өгсний дараа тэдний идсэн, уусан, хулгайлсныг уудалж муу муухайг нь илрүүлж, нэр төрийг нь гутаан доромжилж эсвэл гүтгэж яллаж, шоронд хийж яс арьстай нь хатаах байдал Монголын нийгэмд үйлчилж байна. Энэ дүр зураг хэвийн үзэгдэл боллоо. Одоо ард түмэн ойлгохдоо “Тийм том алба хашиж байсан хүн идсэн, уусан л байж таарна, цэвэр байна гэж байхгүй” шүү гэнэ. Засгийн газрын 2015 оны 03 сарын 09-ны өдрийн хуралдаанаар гэнэт ухаан орсон юм шиг эрчим хүчний хэд хэдэн “МЕГА” төслүүдийг эхлүүлэх шийдвэр гаргалаа. “Эгийн голын усан цахилгаан станц” төслийг санхүүжүүлэх саналыг БНХАУ-ын талд тавьж, хэлэлцээ эхлүүлэх, Ховдын Эрдэнэбүрэнд усан цахилгаан станц барих ТЭЗҮ-г боловсруулах, 2016 оны 2-р хагаст гүйцэтгэгчийг шалгаруулсан байх, “Багануурт 700 МВт-ын хүчин чадалтай цахилгаан станц барих төсөл”-ийн Концессын гэрээг “Багануур Пауэр” ХХК-тай барих-ашиглах-шилжүүлэх нөхцөлөөр байгуулах, мөн Улаанбаатарын ТЭЦ-5 /ДЦС-5/, Тавантолгойн ДЦС, Дорнодын ДЦС-ын 100 МВт-ын өргөтгөл, Хөшөөтийн 100 МВт-ын ДЦС барих, Тэлмэн, Бөөрөлжүүт, Чандганы ДЦС-уудыг барьж байгуулах асуудлыг шийдвэрлэнэ гэв. Би мэргэжлийн хүний хувьд үүнд итгэхгүй байна. Эдгээр ажлуудыг эхлээгүй байхад өнөөдрийн засгийн газар бууж дараагийн 2016 оны сонгуулийн үр дүнгээр өөр засагт эрх мэдэл шилжинэ. Шинэ засаг өмнөх шийдвэрүүдийг хүчингүй болгоод шинээр эхэлнэ. Эхлэх гэж мунгинасаар байгаа эхний 2-3 жилийг алдана. Тэгээд сонгуулийн өмнөх жилд нь ард түмний тархийг угаах үйл ажиллагааг эхлүүлж дээрх төслүүд хэрэгжихгүй байх өндөр магадлалтай. Эгийн голын УЦС 30 гаруй жил, ТЭЦ-5 20 гаруй жил, Багануурын ГРЭС 30 шахам жил яригдсан шүү дээ. Ийм байхад хэнд итгэл үнэмшил төрөх юм бэ? Улс төр салбарын үйл ажиллагаатай хэтэрхий хутгалдаж орсон нь салбарыг дампууруулж, өр, авлагад баригдуулж, шинэ бүтээн байгуулалт хийх боломж нөхцлийг хааж Монголын ард түмнийг хохироож байна. Улс төрчдөөс зөв бодлого гаргах, бизнесс болон бүтээн байгуулалт, санхүүгийн үйл ажиллагаанд хутгалдан оролцохгүй байх шаардлагатай. Эрчим хүч нь бусад бүх салбаруудын зүтгүүр (локомотив) салбар мөн. Энэ салбар унавал Монголын эдийн засаг нэлэнхүйдээ уналтанд орно. Шинэ төслүүдийг хэрэгжүүлэх шаардлага хэрэгцээ маш их байна. Одоо ажиллаж байгаа станцууд, цахилгаан, дулааны сүлжээнүүд хуучирсан. Цаашид олон жил ажиллах боломж жил ирэх тутам хумигдаж байна. Дээр нь бодлогогүй, тарифын зөв менежментгүй олон жил явснаас болж өрийн сүлжээнд баригдсан, сэргээн засварлах боломжгүй болж байна. Салбар бүхлээрээ дампуурлын хар ангал руу ойчиж байна. Эх орныхоо, ард түмнийхээ галыг манасан жирийн шудрага ажил үүргээ гүйцэтгэж яваа салбарын инженер техникийн ажилтанууд, нийт ажилчид салбарынхаа сайн сайхны төлөө дуу хоолойгоо нэгтгэх цаг болжээ. Улс төрөөс ангид мэргэжлийн түвшинд салбараа хөгжүүлж гал голомтоо маная. Ц.Нацагдорж

Унтраагч биш асаагч, бүтээгч, сайн дэмжигч байх ёстой.. Гацаагч нар одоо олон байна.

Төрийн албыг мэргэшсэн албан хаагчид явуулдаг байвал зохино.

Төрийн түшээ хуулийг чанд биелүүлдэг хувийн эрх ашгаас илүү улсын эрх ашгийг илүүд тавж чаддаг хүн л байх хэрэгтэй. Төрийн өндөр албан тушаал хашихын тулд нарийн шалгуур байдаг байх хэрэгтэй байна. Намаас шууд сонгогдохоос илүү төрийн албыг бага шатнаас нь ажиллаж ихээхэн туршлага хуримтлуулсан хүнийг л гаргах нөхцлийг бүрдүүлэх нь зүйтэй.

Ямар төр байх нь, түүний төрийн түшээдийн ёс зүй , мөн чанараас ихээхэн хамаарна. Эрдэм чадал, сахилга бат, ажил хэргийн байдал, зан төлөв, эерэг бүхний нэгдэл байх нь жинхэнэ төрийн хүний мөн чанар болно. Харин өнөөдрийн олонхи төрийн түшээд нь ёроолгүй ховдог,харанхуй харгис, биеэ хаацаалсан үхээнц, улс орноо хайрлах чадалгүй, хөгжлийн төлөө ажилд хичээнгүй бус, жаргал цэнгэл, мөнгө, олзонд шунамтгай байгаа нь өөрийн улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлыг тогтворгүй байлгах, иргэдийн ахуй амьдралыг түвшинг дордуулах, ирээдүй гэдэг мөрөөдлийг нь өнөөгөөр мухарлах аюултай. Улс орны маань эдийн засгийн хүч чадал нь сул, үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих оролдлого ядмаг, хөгжил нь удааширч байгаагаас цаашид гадны тусламж гэж нэрлэх зөвхөн байгалийн баялгийг, газар нутагтай нь солих асар том ам руу орохоор төхөж байна шүү дээ. Монгол хэмээх их улсын түүхийг үргэлжлүүлэх бус, баллаж мэднэ. Өнөөдөр дотоод зөрчил ихтэй улс төрийн хүнд нөхцөлд, эхний ээлжинд сонгуулийн хуулиа өөрчлөх замаар энэ арчаагүй түшээдээс салах, шаардлагатай санагдана.

Төрийн түшээ бол төрийн зүтгэлтэн байх хэрэгтэй. Төрийн түшээгээ бид хөрсөн дээр буутал нь тодорхойлж чадсан уу? гэвэл ҮГҮЙ. Тодорхойлохдоо хүрвэл ШУДРАГА, ҮНЭНЧ, ЭХ ОРОНЧ, ШУНАЛГҮЙ бла бла гээд супермен гаргачихдаг. Тэгээд тэр ТӨРИЙН ТҮШЭЭ-гээ тийм байсангүй гээд шүүмжилдэг, гутаан доромжилдог. Зарим тохиолдол дээр та тэр ТӨРИЙН ТҮШЭЭ-гийн оронд байсан бол тийм алхам хийх байсан уу? гээд өөрөө асуудаа? бас л Үгүй гэх боловч амьдрал дээрээ түүнээс илүү муу алхам хийх нөхдүүд шүүмжилж орилдог. Бид эрүүлээр сэтгэх хэрэгтэй. Төрийн түшээ бол стандарт дээд боловсролын суурь эрдэмийг эзэмшсэн чадвараас эхлэх ёстой. Боловсрол өндөр хүн Эрүүл сэтгэнэ. Мэдлэгтээ тулгуурласан үйл хөдлөл, зан суртахуун, хүсэл эрмэлзэл гаргаж байх ёстой. Ийм чадвартай, зан чанартай албан хаагчдаар ТӨР өөрийнхөө эд эсийг бүрдүүлбэл хүчирхэг, эрүүл ТӨР болж чадна. ХҮЧИРХЭГ, ЭРҮҮЛ ТӨР-д ажилладаг зөв хүнийг л ТӨРИЙН ТҮШЭЭ гэнэ. Сайн хүнийг ч дархлаа муутай, чадваргүй Төрийн алба тархийг амархан УСЖУУЛДАГ

Төрийн түшээ хүн бол өөрийнхөө хувийн бүхий л ашиг сонирхлыг ардаа тавьж нийт ард түмнийхээ төлөө гэсэн чин зүрх сэтгэлтэй тэдний төлөө бүгдийг зориулж ажиллаж чадах хүнийг л хэлмээр байна.

Миний хувьд төрийн түшээ хүний хамгийн чухал байх ёстой зан чанар шударга зарчимч байхаас гадна өөрийн эрх ашгаас илүү ард түмнээ гэсэн сэтгэлтэй хүн байх чухал гэж боддог.

Монгол Улсыг зөв удирдах төрийн түшээ дараах шинжтэй хүн байх ёстой. Үүнд: 1. Төрийн түшээ ёс суртахуунлаг хүн байх ёстой. Төрийн түшээ ёс суртахуунлаг байна гэдэг нь ёс суртахууныг эрхэмлэн дээдэлдэг, түүний нийгмийн ач холбогдол, үүргийг ухаарч ойлгодог, ёс суртахууны шаардлагыг ханган биелүүлдэг, ёс суртахуунгүй аливаа үйлдэлтэй тэмцдэг, нийгэмд ёс суртахуунлаг үлгэр дуурайл үзүүлдэг, ёс суртахууны алдаа дутагдаа мэдэрдэг, ичиж гэмшдэг, засахыг хичээдэг, засдаг, өөрийгөө хүмүүжүүлдэг, шударга ёсыг сахидаг, хувийн сонирхолд нөлөөлж болохуйц шийдвэр гаргахад оролцдоггүй, хөрөнгө орлогоо ил тод, үнэн зөв мэдээлдэг байх явдал. 2. Төрийн түшээ ухаалаг, цэцэн хүн байх ёстой. "Төрийн хүн цэцэн байх нь чухал" гэж эртний Грекийн гүн ухаантан Платон хэлсэн бол "Философич хүн л төрийг удирдах ёстой. Энэ нь төрийн үндсэн гурван шинжийн нэг" гэж иран гаралтай онолч Ал Фараби "Үлгэр жишээ төр" номондоо тодорхойлсон байдаг. Философич нь үнэнийг танин мэдэхийг эрхэмлэгч ухаантан. Үнэнийг эрхэмлэх ухаантай, түмний төлөө сэтгэлтэй байх явдал төрийн хүнд тавигдах гол шаардлагуудын нэг. 3. Төрийн түшээ дээд зэрэг эх оронч, иргэнлэг байх ёстой. Төрийн түшээ иргэнлэг байна гэдэг нь өөрийгөө төрийн нэг хэсэг нь гэдгийг, нийгмийн өмнө хүлээсэн үүргээ чанд биелүүлэх ёстойг ухаарч ойлгодог, хайр хишиг горилон суудаггүй, нэр төрөө дээдэлдэг байх явдал. Төрийн түшээ эх оронч байна гэдэг нь эх орныхоо амжилт, бэрхшээлийг өөрт тохиолдсон мэт хүлээн авдаг, эх орныхоо төлөө ямагт хичээл зүтгэл гаргадаг, хөгжил дэвшилд нь хувь нэмрээ оруулахыг эрмэлздэг, оруулдаг байх явдал юм. 4. Төрийн түшээ шуналгүй, хувийн ашиг сонирхлоо тэвчдэг, шударга байх ёстой. Шуналаа тэвчдэг байх нь төрийн түшээ хүний эзэмшвэл зохих чадвар, олонд тустай эрхэм чанар. Сонирхлын аливаа зөрчлөөс ангид байдаг, улс орон, нийт олны ашиг сонирхлыг эрхэмлэн хамгаалдаг, түүнд нийцсэн шийдвэр гаргадаг, авлига авдаггүй, өгдөггүй, авилгатай тэмцдэг, шударга ёсыг сахидаг, ажил албан тушаалаа өөрийн, гэр бүлийнхээ санхүүгийн болон бусад байдлыг дээшлүүлэхэд ашигладаггүй, ажил албандаа харшлах гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, шийдвэр гаргахад оролцдоггүй байх нь төрийн түшээ хүний үүрэг юм.

Төрийн түшээ бол улс орон ард түмний эрх ашгийг амин хувийн эрх ашиг, бүлэглэлийн эрх ашиг, намын эрх ашиг аль алинаас нь дээгүүр үздэг байх хэрэгтэй байна. Өөрөө олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн мэдлэг чадвартай ялангуяа нас чухал дөч гарсан хүн баймаар байна тэгэхээс биш заавал нам дагасан хүн бол хэн ч хамаагүй болоод байна. Ялсан намаас ерөнхий сайд гарч, яамны сайдуудыг томилж болох ч тэрнээс доош бол төрийн захиргааны ажилтан дараагийн албан тушаалтнууд намаас ангид төрийн зөхиргааны ажилчид л баймаар байна. Үүнийг нь төрийн албаны зөвлөл мэдэж шалгаруулдаг болохыг хуулиар нь шийдэж өгөх хэрэгтэй. Тиймээс улс төрийн намынхан энэ хуулиудыг зоригтойгоор өөрчилж шинэчлэх хэрэгтэй байна. Гэвч одоогийн төрд үүнийг өөрчлөх бодол алга. Төр тогтвортой байх нь төрийн түшээгээс хамаарах учир тэр түшээ нь зөв хүн гарч ирэхийн тулд сонгогдож гарч ирэх хууль эрх зүйн орчинг бүрэн шинэчилж шаардлагыг өндөржүүлж хяналтыг мөн сайжруулах хэрэгтэй. Монголын төр засгийн буурал түүхэнд боловсон хүчний шалгуур үнэхээр өндөр байсан болохоор төрд ажиллах үнэнч хүн л очиж ажилладаг байлаа. Мөнгөөр улс төрийн албан тушаалд очдогийг бол бүрэн болиулах ёстой. Мөн агентлаг яамны дарга солигдоход төрийн албан хаагчид тогтвортой ажиллах орчинг бүрдүүлэх нь чухал болоод байна. Хорооны засаг дарга, багийн засаг дарга, хэлтэс нэгжийн алтан хүртэл намаар талцаж байгаа нь харамсалтай байна. Тэгэхээр эрх зүйн орчинг бүрэн шинэчлэх хэрэгтэй.

Хамгийн түрүүнд төрийн түшээ бол үндэсний эрх ашгийг хамгаалах сэтгэлтэй, нөгөө талаас мэргэжлийн ур чадвар нь дундаас дээш байх ёстой. Төр бизнесийг хол байлгахын тулд өөрөө бизнесийн эрх ашгийн зөрчилгүй хүн байх хэрэгтэй байна.

Төрийн түшээ хүн бол нэгдүгээрт худал хэлдэггүй үнэнч хоёрдугаарт ноён нуруутай гуравдугаарт ард түмний төлөө бүрэн зүрх сэтгэлтэй хүн байх хэрэгтэй гэж боддог.

Ер нь төрийн түшээ бол олон нийтэд бүх талаар хүлээн зөвшөөрөгдсөн, хариуцлагатай буюу сонгогдсон тойрог нийт улс орныхоо өмнө хүлээсэн үүргээ бүрэн ухамсарладаг тэднийхээ эрх ашгийг хамгаалдаг байх хэрэгтэй. Төрийн түшээ сахилга баттай хэлсэн үгээ биелүүлдэг санхүүгийн хувьд элдэв асуудал гаргахгүйн ашиг сонирхлын зөрчилгүй байх ёстой байх. Тухайлбал архи тамхины үйлдвэртэй хүн төрд ажиллах хэрэггүй.

1. Төр болон түмэн олноо гэсэн сэтгэлтэй 2. Шударга, зарчимч байх хэрэгтэй 3. Хууль ёсыг чанд сахиж биелүүлдэг. Төр гэдэг бол томоохон айл л гэсэн үг. Хуулиа өөрөө батлаад өөрөө түүнийгээ биелүүлж сахих нь чухал шүү дээ. Тийм учраас түүний эцэг нь болох төрийн түшээ хүн бол энэ 3 зүйлийг биелүүлдэг үлгэр жишээ байх хэрэгтэй.

Улс орноо хөгжүүлье гэж боддог, хийсэн бүтээсэн зүйлтэй, удам судар сайтай хүн байх хэрэгтэй байна. Тэгэхээс наймаачин хүн төрд хэрэггүй.

Ер нь нам дагах нь ямар их гажуудлыг авч ирж байгааг бид мэдэрцгээж байна. Монгол улсын тусгаар тогтнол алдагдаад байгаа энэ цаг үед эх орноо гэх үнэн сэтгэлтэй удирдагчийг, төрийн түшээдийг ард түмэн хүлээж байна. Иймд төрийн жинхэнэ түшээдийг намын харъяаллаар бус жинхэнэ хийж чаддаг хүнийг олж томилох. Биесээ хардаж муулах бус чаддаг зүйлийг нь олж харах нь чухал болоод байна. Монгол төрийн түшээ гэж хэн байх вэ?Хамтын хариуцлагаар хүмүүжсэнГэрийн онолоор гэгээрсэнАйлын засаглалыг дэлгэрүүлсэнАхуйн арван түгээмлээр уялагалсанХааны чинээнд боловсорсонХатан ухааныг түшсэнТаван тусгаар тогтнолоо хамгаалсан Тал бүрийн боловсролтойУужим холч ухаантайУртын дуундаа уярдаг Гадаад үгээр гангардаггүйГадны боловсролыг шүтдэггүйГарцаагүй үнэнийг хэлдэгГаргаахүй бас хийдэгБүхлээр сэтгэж чаддаг Бүрэн улсаа хамгаалдагЭдэд захирагддаггүйЭлдэвт дуралдаггүйЭвийг хичээдэгЭнхийг сахидагТүмнээ төлөөлөх бүрэн чадвартайТөвшин сайханд бүрэн зоригдсонТөрсөн биеээ золих гэгээрэлтэйТийм хүнийг төрийн түшээ гэх буй зэ

Төрийн түшээ болох хүн ийм шалгуурыг хангасан хүн байх нь зүйтэй гэсэн сурталчилгааг сайн явуулах хэрэгтэй. Хүн чанартай, ёс зүйтэй, хариуцлагатай, үнэнч шударга, эх орон, ард түмнийхээ эрх ашгийг дээдэлдэг, боловсролтой, ажлын туршлагатай хүмүүс л байх хэрэгтэй байна шүү дээ. Өөрийнхөө төлөө л ажилладаг хүмүүс л олон байна. Хүний төлөө ажилладаг хүнийг улс төрч гэдэг юм билээ. Бид сонголтоо хийхдээ компани захирал, мөнгөтэй л бол сайн гээд сонгоод байх нь зөв үү. Хүний төлөө ажиллаагүй, туршлагагүй хүмүүсийг сонгохоор төрийн түшээд болоод л хүний төлөө ажиллах ухамсартай, сэтгэл зүйтэй, төлөвшилтэй болчихгүй. Хүний буруу дадал, зуршил, төлөвшлийг өөрчлөнө гэдэг бол бараг л бүтэхгүй, маш хэцүү зүйл. Иймээс үүнийг харгалзах л хэрэгтэй байгаа юм. Нам нь намын нэрээр төрийн өндөр албан тушаалд очсон хүмүүстэй хууль зөрчөөд ч хамаагүй үүнийг хийгээдэх гэсэн чиглэл өгдөг, өгсөн чиглэлийг ажил хэрэг болгож байгаа хоёрт ялгаа ч алга. Муу муухай зүйлийг хийхдээ гаргууд болсон. Хийсэн хүнийг нь хамгаалаад байдаг буруу жишиг байна. Хууль зөрчсөн үйлдлийг хийж болохгүй гэдгээ ч мэдэхгүй, төлөвшиж чадаагүй хүмүүс л байна шүү. Сонгуульд нэр дэвшигч нарыг сайн судалж байж сонголтоо хийх хэрэгтэй.

Хэлэлцүүлэг явуулж буй нь сайшаалтай. Гэвч иргэдийн саналыг хүлээн авах чадвартай, түүнийг бодох ухаарал бүхий төрийн түшээд байгаа гэдэгт итгэл төрөхгүй байна. Учир нь өнөөдөр төрийн түшээдийн талаар ярихад эхний ээлжинд одоо байгаа "төрийн түшээ" нэртэй нөхдүүд өөрийг нь ярихгүй л бол хүлээн авахгүй гэдэгт итгэж байна. Монгол улс сүүлийн 25 жилд өөдлөхгүй, өрөндөө баригдах асуудлыг одоогийн төрд шургалсан хуйвалдагчид хийсэн гэдгийн олон түмэн мэдэж байгаа. Энд улс үндэстнээ, тэр дотроо Монголоо гэх сэтгэлтэй хүн бараг л алга байна даа. Энэ сэтгэл суусан байх магадлалтай нэг үе нь одоогоос 50 жилийн өмнө төрөгсдөөр дуусгавар болжээ. Улс төрөөр жүжиг тавьж, өөрсдийнхоо ходоодыг божийлгодог, нам нэрээр талцан луйварддаг энэ тогтолцоог өөрчлөх ганц боломж ирэх сонгууль болох магадлалтай. Өнгөрсөн 25 жилд бохир аргаар улс төрд орж, ээлжлэн төрийн түшээ гэсэн нэр зүүсэн улс төрчдийн үнэн нүүр царай ард түмний өнөөгийн амьдралын түвшин, эцэс төгсгөлгүй улс төржилт, намчирхан талцах, нам дотроо фракц болон хуваагддаг, нийтийн гэхээс өмнө өөрийн, бүлгийн, намын гэдэг өчүүхэн үзэл, үйл хэргээр нэгэнт тодорхой болжээ. Төрийн түшээ байна гэдэг нь Монгол сэтгэхүйтэй, Монголын төлөө цохилох зүрхтэй, зөв санаатай, Монголын тусгаар тогтнол, ард түмний амьдралыг хамгаалах, баталгаажуулах, богино хугацаанд сайжруулах чадавхи бүхий хүний шинж чанар байх учиртай. Ямар ч тохиолдолд сүүлийн 25 жилд төрийн түшээдийн орон зайг эзлэн зайдагнан, худал амлан олон нийтийн тахийг угаагаад өөрсдийгөө бодсон ийм нам ч хэрэггүй, төрийн түшээд хэрэггүй гэдгийг сонгогчдийн боловсролыг эзэмших гэж ядаж буй олон нийтэл\д ил болсон зүйл. Одоо намыг бус, зөвхөн зөв хүнийг сонгх нь зүйтэй.

Төрийн түшээ ийм тийм байх ёстой гэх чухал ч тухайн салбар удирдах хүн нь салбарынхаа талаарх мэргэжил мэдлэгтэй хүн байх хэрэгтэй гэж боддог. Жишээ нь манай салбарын асуудал дээр л гэхэд хичнээн төрийн сайн түшээ хүн байлаа гээд эрүүл мэндийн салбарын бүхийл хүрээнд мэдэж ойлгож чадах мэргэжилтэй хүн нь л удирдах нь үнэхээр чухал байна. Эрүүл мэндийн салбар бол онцгой салбар болохоор нам улстөрөөс ангид байгаасаа гэж хүсэж байна.

Үнэнч шударга, эх оронч хүнйи төлөө гэсэн сэтгэлтэй. Ямагт эх орныхоо эрх ашгийг эхэлж боддог хувийн ашиг сонирхлын зөрчилгүй. Амьдрал мэддэг, хууль мэддэг нас тотсон жинхэнэ шалгарсан төрийн хүн хэрэгтэй. Тэгэхээс биш өнөө маргаашийн хуйвалдаанд оролцсон нам дагасан хүн хэрэггүй байнаа энэ төрд.

Төрийн үйл хэргийг өөрөөсөө дээгүүр тавьдаг л байх хэрэгтэй байна. Тухайлбал өөрийн ямар эрх ашгийг хоёрдугаарт тавьж чадах хүн л төрийн түшээ байж чадна.

1. Улс орноо хүн ардаа гэсэн сэтгэлтэй хүн байх ёстой 2. Мэдлэг чадвар сайтай улс орноо бүрэн төлөөлж чаддаг байх нь чухал байна. Тэрнээс биш өөрийгөө гэсэн шунаг сэтгэлтэй, өдөр хоногоо аргацаасан албаны хүн байж болохгүй. Миний хувьд төрийн түшээ хүний үлгэр жишээ хүн бол Дашийн Пүрэвсүрэн гэж боддог.

Өөрийгөө биш өрөөлийг эхэлж боддог. Дээр үед бол ажлын хэнхэгтэй хүн гэж ярьдаг байсан шиг тийм хүн төрд их дутагдаад байна. Мөн хүн гэсэн чанараа хаяагүй өөрөө өөртэй эзэн болж чаддаг удам судараа эрхэмлэн нандигнадаг хүн байх нь чухал. Гэрээ засаад төрөө зас гэдэг шиг биеэ гэрээ засаагүй хүн төрөө засаж чадахгүй. Гэхдээ биеээ, гэрээ эд хөрөнгөөр засах биш ухаанаар зассан гэр бүлийн хүмүүжил сайн хүн байх хэрэгтэй.

Төрийн түшээ хүн бол эх орныхоо төлөө гэсэн сэтгэлтэй хүн байх нь хамгийн чухал байна.

Төрийн хүн гэдэг бол төрийн албыг бага шатнааас нь эхэлж он удаан жил хашсан. Эд хөрөнгөний шуналд автахааргүй өөрийн амьжиргааг тогтвортой шийдсэнээс гадна гэр бүлийн амьдрал тогтвортой түвшин сайхан хүн байх нь чухал санагддаг. Монголчууд төрийн минь сүлд өршөө гэж төрөө дээдлэн хүндэлдэг учир төрийн хүн бүх талаар үлгэр жишээ хүн байх хэрэгтэй. Тиймээс их нас залуу хүн төрийн албанд сонгож ажиллуулах нь тийм ч ухаалаг сонголт биш. Учир нь хичнээн мэдлэг боловсролоор дутах зүйлгүй ч ажил амьдралын туршлага дутагдана.

Монголд төрийн түшээ гэдэг албан тушаал хэрэггүй юм шиг байна. 76 бүү хэл 700 байсан ч өөрийн зорилго, бодлогоо хэрэгжүүлэх боломж алга. Хэдхэн намын бодлогод хүссэн хүсээгүй захирагдсан өөрийн бодолгүй хэдэн хүн л байх юм байна ш дээ. Харин төрийн түшээгийн оронд цөөн тооны бодлогын яамдын ажилтнууд хэрэгтэй байна. Нэн ялангуяа техникийн өндөр мэргэжилтэй төрийн бодлого боловсруулах хүмүүс шаардлагатай байна. Гадаадын зарим оронд хэрэгжүүлсэн ТЕХНОКРАТ үзлийг эрчимтэй хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Өнөөдөр бид ямар ч үйлдвэрлэл явуулахгүй, байнгын хэрэглэгч, бэлэн баялгаа гадагш нь гаргах хамгийн хялбарчилсан арга, амрыг бодсон төрийн бодлогоор цаашид явах боломжгүй, ирээдүйгүй нь аль 1990 оноос хойш тодорхой л байсан ш дээ. Монгол улс төмрийн хүдрээ боловсруулж, металл эдлэл, нефтээ боловсруулж, хуванцар эд анги, шатах тослох материал, бензин зэргээ үйлдвэрлээд эхэлбэл хадаас, шурагнаас эхлээд аж үйлдвэрийн бусад салбарууд дагаад хөгжих байх л гэж бодож байна. Өнөөдөр Монголчууд өмсөж яваа бандаашаа ч үйлдвэрлэж чадахгүй шалдан гүйж болох /утас нь хаа байгаа юм, оёдлын машин нь ч хаа байгаа юм/ түвшинд хүргэсэн төрийн түшээдтэй байгаадаа ичих хэрэгтэй байх аа.

Хувь хүний хувьд хамгийн анхны шалгуур ёс зүйтэй байх, мэдлэгтэй байх гэдэг шалгуур төрийн түшээ хүнд амин чухал зүйл юм. Гэхдээ хүн бүр өөрийгөө дээрх шалгуурыг хангана гэж тооцно. Иймээс миний саналаар төрийн түшээг сонгох сонгуулийн хуудсан дээр нэр дэвшигчдийн хувьд дээрх 2 асуултыг тавьж хүн бүрийн ёс зүй, мэдлэгийг үнэлэх оноог тавиулж хамгийн өндөр оноо авсан нэр дэвшигчийг сонгогдсонд тооцох хэрэгтэй.

Төрийн түшээ гэж лав л одоогийн төрд байгаа хүмүүсийг хэлэхгүй. Авилга хээл хахуулийг үзэн яддаг ард түмний эрх ашгийг хамгаалж ажиллаж чадах төрийн түшээ, жинхэнэ төрийн хар хүн л хэрэгтэй байна шүү дээ.

Төрийн түшээ гэдэг ойлголт төрд одоогийн хэн байгаагаар хүмүүст ойлгогдох учраас төрд зөв хүнийг сонгож дэвшүүлэх нь маш чухал. Төоийн түшээ нь ард түмнээ ямагт эхнэд тавьдаг хууль ёсыг чанд сахин биелүүлдэг л хүн байх хэрэгтэй.

Хамгийн гол нь Шинжлэх ухаанч хандлагатай судалгаанд суурилдаг хэтийн хөгжлийн бодлогыг зангидаж чадах боловёролтой мэдлэгтэйгээс гадна төрийн бол төрийн ажлаа л хийдэг бизнесээс хол хүн л хэрэгтэй.

Монголын төрд Монгол үндэсний үзэлтэй хүмүүс л хэрэгтэй байна. Эх орон, ард түмнийхээ эрх ашгийг нэгдүгээрт тавьж ажилладаг хүнийг жинхэнэ удирдагч төрийн хүн гэж хэлж болно. 1. Үндэсний эрх ашиг 2. Хувийн аж ахуйн эрх ашиг 3. Хувийн эрх ашиг гэсэн дарааллыг баримталж төрд ажиллаж буй хүнийг төрийн түшээ гэж нэрлэж болно. Харин 1. Хувийн эрх ашиг 2. Хувийн бизнес компаний эрх ашиг 3. Улсын эрх ашиг гэсэн дарааллыг баримталж төрд ажиллаж буй хүмүүсийг эх орноосоо урвагчид, төрийг мөхөөгчид гэж хэлж болно! Сүүлийн 25 жилийн туршид төрийн эрхийг ээлжлэн барьсан намууд тэдний төлөөлөл болон сонгогдсон нөхдүүдийг эх орноосоо урвагчид, төрийг мөхөөгчид хэмээн нэрлэхэд хилсдэхгүй! Барууны тэжээвэр, хятадын эрлийз хурлийз болон харь сэтгэлт хоноцын сэтгэхүйтэй нөхдүүд Монголын төрийг ээлжлэн барьснаас үүдэн Монгол улс ийнхүү ядарч зүдэрч явна. Монгол улсаас жилдээ 27 орчим тэрбум долларын байгалийн баялаг гадагш урсан гардаг боловч Монголын ард түмэнд ноогдох ашиг нь 1-2 тэрбум доллар буюу 2-4 их наяд төгрөг, өнөөх эх орны эрх ашиг үндэсний эрх ашгийг уландаа гишгэлж хувийн эрх ашгаа нэгт тавьдаг нөхдүүд, барууныхан болон хятадуудад 48-50 их наяд төгрөг нь ашиг болон очдог. Монгол улс яагаад хөгждөггүй шалтгаан ердөө л энэ шүү дээ! Үзэл бодлоо хуваалцаарай !

Цаг үеийг зөв тодорхойлсон зөв ургалч үзэлтэй улс орон, ард иргэдийн эрх ашгийг нэгдүгээрт тавьдаг хариуцлагтай төрийн түшээ байх хэрэгтэй байна

Бид асуудлыг олон талаас авч үзэхийн зэрэгцээ, судалгаа, шинжилгээн дээр тулгуурлан дүгнэлт хийж сурах хэрэгцээ байна. Орчин цагийн төрийн түшээ хүн гэдэг бол хэлснээ хийдэг, хариуцлагатай, зүрх, сэтгэлээ сонсож, ажиллаж чаддаг хүн байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл өөрөө ёс зүйтэй байж, өөр бусдад үлгэр үзүүлж, тэдний төлөө чин сэтгэлээсээ ажиллах хүн л юм даа.