УИХ-ын гишүүн, Инноваци, цахим бодлогын байнгын хорооны дарга Ж.Золжаргалтай ярилцлаа.

-Манай улсын парламент энэ өдрүүдэд түүхэндээ анх удаа Ерөнхий сайдад итгэл үзүүлэх тухай асуудлыг хэлэлцэж, Ерөнхий сайд огцорлоо. Таны хувьд энэ үйл явцыг хэрхэн дүгнэж байна вэ?

Үндсэн хуулийн хүрээнд, Улсын Их хурлын болон Дэгийн тухай хуулийн дагуу л энэ үйл явдал болж өнгөрлөө. Ерөнхий сайдын хувьд аль ч тохиолдолд сэтгэл зүйн бэлтгэлтэй байна. Тийм болохоор тал талаас нь ярилцъя гэдэг байр суурьтай байсан. Үүнийгээ ч өөрөө зарласан. Ингээд их олон цагийн хурал болж өнгөрлөө. Ерөнхий сайд өөртөө итгэл хүлээлгэх тухай тогтоолыг УИХ руу оруулж ирсэн нь асуудлуудыг гишүүд болон ард иргэд орон даяар сонсог гэж үзсэнтэй нь холбоотой болов уу гэж би ойлгосон. Үүний өмнө МАН-аас хамтарсан засгийн гэрээгээ зөрчсөн намыг засгаас гаргана гэж шийдвэрлэсэн.

Гэхдээ энэ шийдвэрийн цаана хамтарсан засаг дээд, доод түвшиндээ, орон нутагт ч тэр, томилгоотой холбоотойгоор Ардчилсан намтай эв зүйгээ олоход хэцүү байна. Тэгэхээр цаашаа Ардчилсан намгүйгээр явъя гэсэн уур амьсгал МАН дотроо нэлээд хүчтэй явжээ гэдгийг чуулганы хуралдааны үеэр ойлгосон. Байнгын хорооны хуралдаан дээр ч тэгж харагдаж байна лээ. Хоёрдугаарт, нийгмийн хүлээлт, уур амьсгал, сүүлийн гурван долоо хоног явсан жагсаал байна. Үүнийг би нэг их учиргүй зохион байгуулалттай жагсаал гэж ерөөсөө бодохгүй байгаа. Ямар ч жагсаалыг улстөрчид их, бага хэмжээгээр ашиглах нь ойлгомжтой. Хэн нэгэн өөртөө ашигтай байдлаар эргүүлэхийг санаархахыг үгүйсгэхгүй. Гэхдээ энэ хөдөлгөөн бол органик байсан. Магадгүй Ерөнхий сайд хариу мэдээллийг нь хурдан өгөөгүйгээс хүмүүс илүү их дургүйцэж, бухимдсан байх. Тус жагсаалыг хэд хэдэн гишүүн дэмжиж, очиж гарын үсэг зурсан.

-Тэдгээрийн нэг та байх аа?

-Тийм, нэг нь би. Жагсаалыг дэмжсэн шалтгаанаа би тодорхой тайлбарласан.

Ямар ч байсан Ерөнхий сайд өөртөө итгэл үзүүлэх асуудлыг парламентад оруулж ирээд огцорлоо. Гэхдээ үүнийг айхтар хүндрүүлээд засаг төр тогтвортой биш болно гэж би бодохгүй байна.

-Чуулганы хуралдаанд Ерөнхий сайд гишүүдийн асуултад яг тодорхой хариулт өгөхгүй байна гэдэг шүүмжлэлийг олон гишүүн хэлсэн. Таны хувьд асуултдаа тодорхой хариулт авч чадсан уу. Ерөнхий сайдын хариултыг та хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Ерөнхий сайдад итгэл үзүүлэх бол миний бодлоор энэ хамтарсан засгийн асуудал биш. Өнгөрсөн дөрвөн жил гаруй хугацаанд Ерөнхий сайд байсан үеийнх нь асуудлууд яригдсан болохоор хүрээ нь их өргөн, олон цагаар сунжирлаа. Тэр бүр дээр тодорхой хариулах боломжгүй ч байж мэднэ. Гэхдээ гишүүдийн хувьд тодорхой мэдээллүүдийг ямар ч байсан авлаа. Тэгээд л дотроо бодож байгаа хаалттайгаар саналаа өгөөд шийдэцгээлээ.

-Хаалттай санал хураасан нь Үндсэн хууль зөрчсөн гэдэг агуулгыг зарим хүмүүс ярьж байсан. Энэ үнэн үү?

-Улсын Их хурлын Тамгын газар, дээрээс нь олон сонгогдсон туршлагатай гишүүд байна. Ийм үед хууль зөрчсөн зүйл хийнэ гэж байхгүй л гэж бодож байгаа. Үндсэн хууль дээр ч гэсэн хориглосон зүйл байхгүй. Тэгээд л горимын санал гараад ингэж шийдсэн. Ер нь бол хүний асуудал шийдэж байгаа нөхцөлд хаалттай байх юм бол хүмүүс илүү хараат бус байна гэж бодож байна.

-Дараагийн Ерөнхий сайд 30 хоногийн дотор томилогдох ёстой. Таны хувьд дараагийн Засгийн газрыг хэрхэн харж, юуг хүлээж байна вэ. Одоо заримынх нь хэлээд байгаа шиг 14 мега төсөл нь зогсоод, улс төр, нийгэм нь 12 жилээр ухарчих юм уу?

МАН УИХд олонх байгаа. Тэгэхээр МАН дараагийн Ерөнхий сайдад нэр дэвшигчийг аль болох цаг алдахгүйгээр тодруулах нь улс төрийн ууган хүчин, зуун дамнасан гэж ярьдаг намын хариуцлагын бөгөөд түүхэн үүрэг юм. Үүн дээр хугацаа алдаж болохгүй. Парламентын засаглалтай улсад Засгийн газар нь солигдоход богино хугацаанд цэгцэндээ ороод, ажил үүргээ аваад явдаг байдлаар л тогтох нь тогтворгүй байдлаар сэргийлнэ.

Ингэж дараагийн хүнээ сонгочих юм бол УИХ дээр яригддагаараа яригдаад, шийддэгээрээ шийдээд явна. Учиргүй л ил тодоор элдэв асуудалд орооцолдчихоогүй бол хэнийг санал болгох нь олонх байгаа намын эрхийн асуудал. Хамтарсан засаг байх уу, дангаараа бүрдүүлээд явах уу гэдгээ ч эд нар өөрсдөө шийднэ. Хамгийн гол нь дараагийн Засгийн газар цаг алдалгүй бүрдээд гол гол төсөл болох Газрын тосны үйлдвэр, эрчим хүч, цахилгаан станц, хил холболтын төмөр замын төслүүдээ үргэлжлүүлээд явах ёстой. Эдгээр дээр ямар нэгэн элдэв саад байх ёсгүй. Дээрээс нь дээрх төслүүд бол урьд өмнө байгаагүй маш өндөр хувиар дэмжигдсэн шүү дээ. Харин хэт өөдрөгөөр эхлүүлээд хаяхгүй гээд зүтгээд байсан тал дээр хот байгуулах, том гүүр барих, уул нүхлэх асуудлуудаа хойшлуулсан нь зүйтэй.

-Дараагийн засгийг МАН дангаараа бүрдүүлээд явбал нөгөө хэт богино настай Засгийн газруудын түүхийг давтана гээд байх юм. Тэгэхээр яаж бүрдүүлбэл дээр юм бэ?

-Холимог парламент бол Монголын түүхэнд шинэ зүйл болж орж ирсэн. Анхны 126 гишүүнтэй парламент бүрдсэн. Үүн дээр олонхыг бүрдүүлж байгаа нам хамгийн их нөлөө үзүүлсэн. Ялангуяа МАНын дарга буюу саяны огцордог Л.ОюунЭрдэнэ Ерөнхий сайд манлайлж ажилласан, бусад намууд дэмжсэн. Манай ХҮН нам ч гэсэн орон даяар явж, хүмүүст ойлгуулж байсан. Тэгэхээр энэ тогтолцоог тогтвортой ажиллуулах нь монголчуудын, тэр дундаа УИХын гишүүдийн гол хариуцлага болж байгаа юм. Тийм болохоор бидний ярьдаг нэгдүгээрт, улс орны, хоёрдугаарт намын гээд эрх ашгийн эрэмбийн дарааллаа маш сайн барьж ажиллах нь чухал. Энэ эрэмбээ барьж байгаа цагт УИХын гишүүд өс зангидах биш, ашиг сонирхол, албан тушаал наймаалцахаар биш, нийт Монгол Улсын эрх ашгийн төлөө байна гэж бодож байна. Угаасаа тийм байхын төлөө тангараг өргөсөн. Энэ хүрээндээ ажиллах юм бол тогтворгүй засаг үүсгээд байх нөхцөл бүрдэхгүй. Үүнийг бид сурахаас өөр арга байхгүй. Бид Шинэ Зеланд, эсвэл Европын орнууд шиг холимог олон намтай, тэнцвэртэй парламентыг бий болгоё гэж шийдээд Үндсэн хуулийн өөрчлөлт хийгээд явж л байгаа бол түүнийгээ ажиллуулж сурахаас өөр арга байхгүй. Харин үгүй ээ, энэ бүтэхгүй гэх юм бол нэг намтай болоод, буцаад 90 он руу явна, эсвэл коммунист намын жишгээр ажиллана. Энэ бол монголчуудын сонголтын асуудал. Гэвч ард түмэн сонголтоо нэгэнт хийчихсэн гэж би бодож байгаа. Тийм болохоор одоо УИХын гишүүд нь хариуцлагатай ажиллах хэрэгтэй. Ерөнхий сайдаа хугацаанд нь томилох, Засгийн газраа хянах, идэвхтэй сөрөг хүчин байх, ашиг сонирхлын үүднээс засгаа унагаадаг бус, улс орны эрх ашгаа нэн тэргүүнд тавьдаг ажлуудаа л сайн хийх хэрэгтэй.

Т.ДАРХАНХӨВСГӨЛ