Аюулгүй байдал, Гадаад бодлогын байнгын хорооны /2025.01.17/-ны өдрийн хуралдаанаар хэлэлцэж буй асуудлаар гишүүд байр суурь илэрхийллээ.

УИХ-ын гишүүн М.Бадамсүрэн:

Үндэсний газрын тос боловсруулах үйлдвэртэй болохыг дэмжиж байна. Эдийн засгийн байнгын хороон дээр энэ талаар тодорхой саналуудаа хэлсэн. Үүнийгээ гадаад бодлогын байнгын хороон дээр хэлэх нь зүйтэй гэж бодож байна. УИХ-аас гаргах зөвшилцөх энэ шийдвэр дээр тодорхой саналуудыг тусгуулъя гэсэн хүсэлтэй байна. Нэгдүгээрт дахиад нэгж төгрөгийн төсөв энэ дээр нэмэхгүй байх ёстой. Улсын төсвөөс болон бусад эх үүсвэрээс. Хоёрт нь нэгж төгрөгийн зээл нэмж авахгүй байх ёстой. Гуравдугаарт нь энэ төслийг заасан 36 сарын хугацаанд нь зайлшгүй ашиглалтад оруулах ёстой. Үүнээс цааш газар үгүй гэдэг шиг. Үүнээс хойш нэг ч хоног байх ёсгүй. Дөрөвдүгээрт нь жил болгоны эцэст улсын төсөв хэлэлцэх үеэр үүний явцыг дүгнэдэг байх ёстой. Хэрвээ дүгнээд хангалтгүй хэрэгжсэн бол холбогдох албан тушаалтанд заавал хариуцлага тооцож ард түмэнд мэдээлж зарлах ёстой. Тэгэхийн тулд улирлаар нь энэ график гүйцэтгэлийн төлөвлөгөөг нь гаргуулж эрх бүхий албан тушаалтан байгууллага баталж энэ дээр нь ард түмний өмнөөс хяналт тавих ёстой. Би бол Аж үйлдвэрийн бодлогын байнгын хорооны гишүүний хувьд энэ дээр хяналт тавих ажилд УИХ-ын Хяналт шалгалтын тухай хууль дээр заасан эрх үүргийнхээ хүрээнд заавал оролцоно гэдгээ хэлье. Дараагийнх нь бол энэ бүх зарлагдаж байгаа бараа ажил үйлчилгээг нээлттэй ил тод зарлах ёстой. Энэ дээр төр ЗГ хяналт тавих ёстой. Тэгэхгүй бол ард түмний дунд хардлага байгаа. 7 их наяд гаран төгрөг болж байгаа.Дорнодын ДЦС 50мвт-ын станцыг хорийг барих хэмжээний мөнгө. Түүхий эдийн нөөц бүрдүүлэх ажлыг энэ үйлдвэрийн бүтээн байгуулалтын ажилтай паралельны давхар явуулахгүй бол үйлдвэр нь ажилд ордог түүхий эд байхгүй бол энэ ажиллахгүй. Энэ үйлдвэр 1,500,000-г биш 1 сая юм уу 500,000 мянгыг боловсруулах юм бол маш их хэмжээний алдагдалд орно. Тийм учраас энэ зүйл дээр онцгой анхаарах ёстой. Үйлдвэр нь ашиглалтад ордог түүхий эдийн нөөцгүй бол яах вэ. Тийм учраас энэ түүхий эд олборлох асуудлаа гаднын компанид даалгачхаад, тэд нартай яриа хэлцэл хийсэн гээд сууж байж болохгүй. Энэ газрын тосны үйлдвэрийг дэмжих тухай УИХ-ын бие даасан хууль хүртэл гарсан. Энэ Үндэсний баялгийн санд байгаа хөрөнгөөсөө бусад эх үүсвэрээсээ энэ хуримтлалын санд, хөгжлийн санд байгаа эх үүсвэрүүдээс хууль журмын дагуу үндэсний олборлолтын компани байгуулах энэ ажлыг заавал хийх ёстой. Энэ үйлдвэр гэрийн нэг багана бол нөгөө багана нь түүхий эдийн нөөцийг илрүүлж олборлох асуудал байгаа. Өнөөдөр 30 сая тонны нөөц үлдчихсэн байгаа 10 сая нь экспортолчихсон байгаа. Тэгэхдээ яг энэ 30 сая байгаа юу? Өөрөөр хэлбэл бид нар экспортолно гэхээс илүүтэй одоо байгаа жоохон хөрсөн доор байгаа газрын тосоо энэ үйлдвэртээ ямар хугацаанд ашиглах вэ гэдэг зүйлээ л бодох ёстой. Тийм учраас энэ зүйл их томоохон асуудал. Өнөөдөр зээлийг нэмж авах хэлэлцээрийн асуудлыг ярьж байна. Тэгээд Их хурал хэрвээ дэмжвэл энэхүүдурдсан асуудлуудыг заавал хэрэгжүүлээрэй гэдгийг мэргэжлийн хүнийхээ хувьд энэ газрын тос олборлож байгаа бүс нутагт ажиллаж амьдарч байсан хүнийхээ хувьд заавал хэлье.