УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг санаачлан боловсруулаад өнөөдөр буюу 2020 оны тавдугаар сарын 1-нд УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт  өргөн барилаа. Тэрбээр өргөн барьсан хуулийн төслийн талаар сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө.

Мэдээллийн үеэр УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар: “Тус хуулийн төслийг хоёр хоногийн өмнө Засгийн газрын хуралдаанаар дэмжсэн болно. 2003 онд уг хууль анх батлагдсан. Батлагдсанаас хойш 16 жилийн хугацаанд зургаан удаа нэмэлт өөрчлөлт оруулсан билээ. Төрийн хяналт, шалгалтын мөрдөх журмыг салбарын болон байгууллагын хүрээний дүрэм, журмаар хэт ялгаатай байдлаар зохицуулах, төрийн хяналт, шалгалтыг зөвлөн зааварчлахад биш харин шийтгэл оногдуулахад илүү чиглүүлэх нөхцөлийг өмнөх хууль бүрдүүлж байсан. Харин хуулийн шинэчилсэн найруулгын гол агуулгад ийнхүү тусгасан. Хууль тогтоолын стандарт, хэрэгжилтийг хангуулах, төрийн хяналт шалгалт хийдэг байгууллагууд эхлээд зөвлөн тусалдаг. Алдааг нь анхааруулдаг, алдаагаа засаагүйд нь арга хэмжээ авдаг байхаар хуулийн төслийг өргөн боловсруулсан. Төрийн хяналт, шалгалтын хуулиар зөвлөмж, шаардлага хүргүүлэх замаар иргэд, аж ахуйн нэгжийг алдаагаа засах боломжийг мөн энэ хуулиар олгож байна. Гэхдээ байгууллагуудын нэгдсэн тогтолцоо, бүтцийг хөндөөгүй улам бэхжүүлсэн болно. Энэ хуулийн төсөлтэй хамт Зөрчлийн тухай хууль, Зөрчил хянан шийдвэрлэх тухай хууль гээд 17 хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж байгаа. Зөрчлийн тухай хуулийг 2017 онд хэлэлцэхэд зөрчил гаргасан иргэд, аж ахуйн нэгжид эхлээд сануул, дараа нь торго гэсэн зарчим бариач ээ гэдгийг би сануулж байсан. Харамсалтай нь, энэ зарчмыг Зөрчлийн тухай хууль хэлэлцэгдэж байхад хүлээж аваагүй. Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд Зөрчлийн тухай хуульд “Торго, бас дахин торго” гэсэн зарчим хэрэгжиж, иргэд, аж ахуйн нэгжийг туйлдуулсан.

Төрийн байгууллагууд болон хуулийг анх өргөн барьсан, ажлын хэсэгт ажиллаж байсан гишүүд болон Засгийн газар одоо сануулах заалтыг хүлээн зөвшөөрч байна. Үүний хүрээнд Зөрчлийн тухай хуульд “Эхлээд сануул, дараа нь торго” гэдэг зарчмыг Төрийн хяналт, шалгалтын тухай хуульд өөрчлөлт оруулснаар тусгах юм. Мөн Зөрчлийн тухай хуулиас 26 зөрчлийг зөрчлийн зүйл заалтад нийцэхгүй байна гэдэг үндэслэлээр хассан. Зөрчлийн тухай хуульд нийт 1200 гаруй зөрчлийн хэлбэр хамрагддаг. Үүний 590 зөрчлийг сануулдаг болж байна. Хуулийн төсөлд тусгаснаар зөвхөн эхний удаа алдаа, дутагдал гаргасан аж ахуйн нэгж, иргэдэд сануулна. Иргэнийг 10 мянгаас 5 сая хүртэлх төгрөгөөр, хуулийн этгээдийг 100 мянгаас 50 сая хүртэлх төгрөгөөр торгох шийтгэл оногдуулахаар заасан 590 зөрчлийг анх удаа үйлдсэн иргэн, хуулийн этгээдийг шийтгэлээс нэг удаа чөлөөлөх зохицуулалтыг тус хуулиар оруулж өгч байгаа.

Иргэд, нийгэм, байгальд хор хохирол ихтэй бусад зөрчлийг зайлшгүй сануулах шаардлагагүй гэж үзсэн учраас тэдгээрт хамаарах үлдсэн 600 гаруй зөрчлийг шууд торгодог заалтаараа хэвээр үлдэж байна. Зөрчлийн тухай хуулиар сануулахгүй байснаараа иргэдийн бизнес эрхлэх сонирхлыг унагаадаг, татвар төлөгчдийн бааз, суурийг буулгадаг. Тийм ч учраас Зөрчлийн тухай хуульд заавал “сануулах” заалт байх ёстой. Сануулах заалт оруулсны гол ач холбогдол нь иргэд, аж ахуйн нэгжийн бизнес эрхлэх сонирхол болон татвар төлөгчдийн бааз суурийг нэмэгдүүлнэ. Хэт улс төржилт багасна. Аж ахуйн нэгж, иргэдийн бизнес эрхлэх сонирхлыг нэмэгдүүлснээр ажлын байр хадгалагдана гэж үзэж байна” хэмээн УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар мэдээллээ.

Мэдээллийн дараа УИХ-ын гишүүн Ж.Ганбаатар сэтгүүлчдийн зарим асуултад хариуллаа.

-Сануулах заалтын тухай илүү тодорхой тайлбарлахгүй юу?

-Өнөөдөр Зөрчлийн тухай хууль ямар байгаа вэ гэхээр таныг зөрчил гаргаснаа мэдээгүй байхад шууд торгууль нь ирж байгаа. Харин сануулах заалтыг Зөрчлийн тухай хуульд тусгаснаар иргэний хувьд 5 сая хүртэлх төгрөгийн зөрчилд, аж ахуйн нэгж бол 50 сая хүртэлх төгрөгийн зөрчил гаргавал торгохоос өмнө эхний удаад сануулна.

-Тухайлбал, Замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчлөө гэхэд эхний ээлжид сануулна гэсэн үг үү?

-Тийм ээ. Гэхдээ бүх зөрчилд биш тодорхой зөрчлүүдэд хамаарна. Жишээлбэл, Дарханы замд явж байхад таны авто машины номер халтартсан бол замын цагдаа шууд торгохгүй. Эхлээд номероо цэвэрлэхийг сануулна. Одоо аж ахуйн нэгжүүд тайлангаа хоцроосон бол шууд торгож байгаа. Харин энэ өргөн баригдаж байгаа хуулийн төслөөр аж ахуйн нэгжүүд эхний удаад тайлангаа хоцроох юм бол сануулж, дараагийн удаа хоцроовол торгоно шүү гэсэн сануулгыг өгнө гэсэн үг.