Улсын Их Хурлын намрын чуулганы завсарлагааны хугацаанд Байгаль орчин,хүнс,хөдөө аж ахуйн байнгын хорооноос хийх ажлын төлөвлөгөөний дагуу Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Дархан-Уул аймаг хамтран зохион байгуулж байгаа “Агротех MONGOLIА-2011” олон улсын хөдөө аж ахуйн техник технологийн үзэсгэлэнгийн нээлт, “Газар тариалангийн зөвөлгөөн”, Эрдэнэт хотод зохион байгуулж байгаа “Монгол мал үндэсний хөтөлбөр-Хөдөөгийн хөгжил” улсын зөвөлгөөнд оролцох, Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суман дахь “Гацуурт” компаний мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаатай танилцах  зорилгоор ажилласан болно.
Орхон аймгийн Эрдэнэт хот,Дархан-Уул аймгийн Дархан хот, Сэлэнгэ аймгийн  Цагааннуур  сумдад 3 хоног  ажиллаа.

Улсын Их Хурлын Байгаль орчин,хүнс, хөдөө аж ахуйн    байнгын хорооны  дарга П.Алтангэрэл, Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Балдан-Очир , Ц.Сэдванчиг нарын бүрэлдэхүүнтэй ажиллаад ирлээ.

Гүйцэтгэсэн ажил: Томилолтын хугацаанд дараахь ажлыг хийж гүйцэтгэлээ. Үүнд:

1. “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр- Хөдөөгийн хөгжил” Хангайн бүсийн улсын зөвлөгөөнд Байнгын хорооны дарга П.Алтангэрэп оролцож хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн байдал, цаашид хэрэгжилтэд анхаарах ажлын чиглэл болон хөдөө аж ахуйн салбарын харилцааг зохицуулж байгаа хууль, эрх зүйн орчны шинэчлэлийн талаар илтгэл тавьсан.
2. Газар тариалангийн зөвөлгөөнийг тохиолдуулан Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн   үйлдвэрийн яам, Дархан-Уул аймаг хамтран зохион байгуулж байгаа “Агротех MONGOLIА-2011” хөдөө аж ахуйн техник, технологийн үзэсгэлэнг үзэж сонирхов. Энэ үзэсгэлэнд 12 орны хөдөө аж ахуйн машин, техник тавигдсан бөгөөд уг үзэсгэлэнг 1500 гаруй хүн үзэж сонирхсноос гадна 5.0 сая долларын үнэ бүхий техникийн борлуулалтын гэрээ хийгдсэн байна.

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас Дархан хотод зохион байгуулсан “Газар тариалангийн улсын зөвлөлгөө”-нд Улсын Их Хурлын БОХХААБХ-ны дарга П.Алтангэрэп нарын гишүүд оролцож тариаланчид, ногоочид, хэвлэл мэдээлэлийн ажилтнуудын асуусан асуултад хариулж санаа бодлоо солилцлоо. Аймгуудаас  800 гаруй тариаланчид, аж ахуйн нэгжийн удирдлага оролцлоо. Газар тариалангийн салбарт тулгамдаж байгаа асуудал энэ салбарын харилцааг зохицуулж байгаа хууль эрх зүйн орчин түүнийг боловсронгуй болгох талаар гишүүд хэвлэл мэдээлэлийн хэрэгсэлээр ярилцлага өгсөн болно.  Энэ зөвөлгөөнөөр “Тариалангийн салбарт баримтлах технологийн зөвлөмж-2011” зөвлөмжийг хэлэлцэж гаргалаа.

1. Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суман дахь “Гацуурт” ХХКомпаний Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаатай газар дээр нь очиж танилцлаа. “Гацуурт” ХХКомпани нь 2002 оноос газар тариалангийн, 2005 оноос мал аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхэлж эхэлсэн байна. Одоогоор тус компани 45 мянган га эргэлтийн талбайтай бөгөөд өнгөрсөн жил 1800 орчим га-д тариалалт хийж 33.0 мянган тонн үр тариа хураан авсан байна. Усалгаатай талбайгаас дунджаар 40-60 центнер, усалгаагүй талбайгаас 35 центнер үр тариа хураан авч байна. Жилд дунджаар 100 га талбайд төмс, хүнсний ногоо тариалж байна. Өнгөрсөн жил 27.0 мянган га-д уринш хийж энэ жил тариалалт явуулахаар бэлтгэж байна. Тус компани нь янз бүрийн үүлдрийн 8.0 мянган  үхэр, 10.0 хонь, 6.0 мянган ямаа, 400 гаруй адуутай юм байна. Хөдөө аж ахуйн салбартаа Канад улсын орчин үеийн техник технологийг нэвтрүүлж үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
2. Тус компаний махны чиглэлийн үхрийн аж ахуйтай танилцпаа. Энэ компани нь үхрийн аж ахуйгаа эрчимжсэн хэлбэрээр хөтлөн явуулж байгаа бөгөөд махны чиглэлийн лимузин, халимаг, казакийн цагаан толгойт үүлдрийн үхэр, мах-сүүний чиглэлийн симменталь үүлдрийн үхэр үржүүлж байгаагаас гадна Канадын махны чиглэлийн улаан болон хар Ангус үүлдрийн хөврөл үр /эмберион/ авчирч хэрэглэж байгаа юм байна. Хөвөрөл үрийн үнэ 1500-2000 долларын үнэтэй худалдаж авдаг бөгөөд хөврөл үрийг суулгахдаа Канад улсаас мэрэгэжилтнүүд ирж хөврөл үрийг тээгч монгол үнээд суулгаж байна. Хөврөл үрийн амилалт 40 гаруй хувьтай байгаа юм байна. Уг үүлдрийн үнээ нь төрөхдөө тугал нь 18-20 кг жинтэй төллөдөг учраас Монгол үүлдрийн үнээ тугалыг тээж төллөхдөө хүндрэлгүй төллөдөг онцлогтой юм байна. Энэ компани нь махны чиглэлийн сонгомол үүлдэр болох Ангус үхрийн цөм сүрэг бий болгох зорилт тавьж байгаа бөгөөд цэвэр үүлдрийн 250 үхэртэй болоод байна. Уг үүлдрийн эрлийз үхрээс бух бойжуулан 3 настай болоход нь1.5-2.0 сая төгрөгөөр худалддаг. Харин цэвэр Ангус үүлдрийн үхрийг одоогоор худалдаагүй байна.
3. Махны үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл, технологи түүний хүчин чадалын ашиглалт, үйл ажиллагааг үзэж сонирхолоо. Мал төхөөрөх, мах боловсруулах үйлдвэр нь өдөртөө 200 бог, 100 бод мал төхөөрөх хүчин чадалтай бөгөөд мах хэсэгчлэн савлах, хиам хийх цех зэрэгтэй бөгөөд технологи ажиллагаа нь бүгд автомажсан байна. Одоогоор мал төхөөрөх үйл ажиллагаа явагдаагүй байгаа бөгөөд улиралын чанартай ажилладаг юм байна.
4. Төмс, хүнсний ногоо хадгалах зоорь түүний технологийн шийдэл зэргийг үзэж танилцав. Тус компани нь 2000 тонн төмс, хүнсний ногоо хадгалах хүчин чадалтай автомажсан зоорь байгаа бөгөөд технологийн бүх үйл ажиллагаа нь автомат учир зөвхөн үүнийг хянах самбараас харж удирддаг.

Дүгнэлт, санал. 1. “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр- Хөдөөгийн хөгжил” Хангайн бүсийн улсын зөвлөгөөн, Газар тариалангийн улсын зөвөлгөөн, “Агротех MONGOLIА-2011” хөдөө аж ахуйн техник, технологийн үзэсгэлэн зэргийг сайн зохион байгуулсан байна. Холбогдох хүмүүсийг зохион байгуулж оролцуулсан нь бүр ч ач холбогдолтой болсон байна.

2. “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр- Хөдөөгийн хөгжил” Хангайн бүсийн улсын зөвлөгөөн, Газар тариалангийн улсын зөвөлгөөн нь энэ салбарын гол хөдөлгөгч хүч болсон малчид, тариаланчид олноор хамарсан тулгамдаж байгаа асуудлаар ярилцан уг тулгамдсан асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх арга замыг хайсан халуун уур амьсгалын дор нэгдсэн чухал зөвөлгөөн боллоо.

3. УИХ-ын гишүүд болон удирдах төрийн болон төрийн бус байгууллагаас өргөн төлөөлөл оролцсон нь хөдөө аж ахуйн салбарт тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдвэрлэх хууль, эрх зүйн орчинг шинэчлэхэд нэгдсэн  ойлголттой болсноороо ач холбогдолтой арга хэмжээ болсон гэж үзэж байна.

4. Гацуурт ХХК нь газар тариалан мал аж ахуйг эрчимжсэн хэлбэрээр хосолж эрхлэх зорилгоор уг салбарт орчин үеийн шинэ техник, технологийг нэвтрүүлж ихээхэн хөрөнгө оруулж техник технологийн шинэчлэл хийсэн байна. Харин гарч байгаа бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг өндөр байна.