Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төв нь 87 жилийн түүхтэй. 83,000 м² талбай бүхий дөрвөн блок барилгад Сэтгэцийн эмгэг судлалын I-VI клиник, Асрамжийн клиник, Хүүхэд өсвөр үеийн клиник, Донтох эмгэг судлалын клиник, Шүүхийн сэтгэцийн эмгэг судлалын клиник гэсэн чиглэлээр хэвтэн эмчлүүлэх нийт 520 ортой, 83 их эмч, 121 сувилагч, эмнэлгийн тусгай мэргэжилтэн, 126 асрагч нийт 497 ажилтантай үйл ажиллагаа явуулж байна.

Сэтгэцийн эмгэгтэй хүмүүст зориулсан төрөлжсөн асрамжийн газар одоо хүртэл алга

Сэтгэцийн өвчтэй оюуны хомсдолтой, хүнд хэлбэрийн сэтгэцийн эмгэгтэй, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан тусгай асрамжийн газрыг бий болгоно гэж хууль тогтоомж, тушаал, шийдвэрт тусгасан байдаг. Гэтэл одоог хүртэл сэтгэцийн эмгэгтэй хүмүүст зориулсан төрөлжсөн асрамжийн газар байгуулах ажлыг Монгол Улсын Эрүүл мэнд, Спортын яам болон Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгаалалын яам хамтран хэрэгжүүлээгүй л байна.  

...Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд 2016 оны 1 дүгээр сарын байдлаар нийт 124 байнгын асруулагч байна. Тэднээс 1 хүн 21 жил, 1 хүн 18 жил, 12 хүн 13 жил, 110 хүн 12 хүртэл жил энэ төвд асруулж байна. Хүйсийн харьцаа тэнцвэртэй буюу 62 эрэгтэй, 62 эмэгтэй асруулагч байгаагаас 9 нь хүүхэд...

Асрамжийн клиник буюу байнгын асруулагчдын асрамжийн үйл ажиллагаанд зориулсан тусгайлсан төсөв байдаггүй тул тус төвийн төсвөөс 700 орчим сая төгрөгийг байр ашиглалттай холбоотой тогтмол зардал, норматив зардал, эд хогшил, урсгал засварт зарцуулдаг байна.

Монгол Улсын Хүний Эрхийн Үндэсний комиссын хийсэн хяналт шалгалт, судалгаагаар насанд хүрсэн 4 асруулагч иргэний үнэмлэхгүй, 9 байнгын асруулагч хүүхэд төрсний гэрчилгээгүй байна.

2011 оноос хойш бичиг баримтын зөрчилтэй асруулагчдыг иргэний бүртгэлд хамруулах, бичиг баримтжуулах ажил огт хийгдээгүй нь төрөөс үзүүлж буй тусламж дэмжлэг, халамжийн үйлчилгээнд хамрагдах боломжийг хязгаарлаж байна.

Мөн 124 асруулагчаас 81 нь хөдөлмөрийн чадвар алдалтаа тогтоолгосон бол 42 асруулагч гэрийн хаяг тодорхойгүй, овог, нэрийн зөрчилтэй, бичиг баримтгүйн улмаас хөдөлмөрийн чадвар алдалтаа тогтоолгоогүй байна.

Нэг өвчтөнд 2-4 мкв талбай ногдож байна

Өвчтөнийг эмнэлгээс гаргах тухай ар гэрт нь мэдэгдэхэд ирж авдаггүй. Зарим тохиолдолд эмнэлэг зардал гаргаж өвчтөнийг орон нутагт нь хүргэж өгөхөд ар гэрийнхэн нь хүлээж авдаггүй, гэртээ оруулдаггүй. Ийм байдалтайгаар эмнэлэгт урт хугацаагаар хэвтэж байгаа 5-6 хүн байна. Мөн ар гэрийхэн нь гэртээ байлгахыг хүсээгүйгээс өвчин сэдрээгүй байхад хуурамч дуудлага өгч хэвтүүлэх шалтаг тоочдог. Түргэн тусламжийн 103 дугаарын дуудлагаар 1 эмч, 1 сувилагч дуудлагад явдаг. Эмч нарын аюулгүй байдлыг хангаж, хамгаалах хэрэгсэл хэрэглэх боломжгүй. Дуудлагаар явахаар өвчтөний ар гэрийхэн гарч зугтах, өвчтөн эмч рүү дайрч цохих, нулимах, доромжлох асуудал их тохиолддог. Цагдаагийн албан хаагчийн тусламжийг авах хуулийн заалттай ч цагдаагийн албан хаагч тэр бүр тусламж үзүүлж чаддаггүй. Иймээс 103 дуудлагаар явахдаа тусгайлан хамгаалагчтай байх шаардлагатай байдаг.

     (Хяналт шалгалтын үеэр эмч нартай хийсэн ярилцлагаас)

Сэтгэцийн хөнгөн хэлбэрийн эмгэгтэй эмчлүүлэгч нь Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн поликлиникийн кабинетуудаар нийгмийн нөхөн сэргээх, сэтгэл засал, эмийн эмчилгээг 1-3 сарын хугацаанд эмчийн хяналтан дор хийлгэж, эдгэрэл сайжрал авсан тохиолдолд харъяа аймаг, дүүргийн сэтгэц наркологийн кабинетийн эмчийн хяналтад шилжүүлдэг байна.

Харин 22 хам шинж бүхий сэтгэцийн хурц солиорол, эмгэг илэрсэнэмчлүүлэгчийг тодорхой хугацаагүйгээр эдгэрэл авах хүртэл нь  I-VI клиникт хэвтүүлэн эмчилдэг. Энд нийт 255 өвчтөн хүлээн авах боломжтой.

...Хүний эрхийн үндэсний комиссын хяналт шалгалтын явцад 1-22 жилийн хугацаанд хэвтэн эмчлүүлсэн 17-69 насны 285 хүн эмчлүүлж байгаа нь тус төвийн ачаалал хэтэрсэн болохыг харуулж байна...

Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн ерөнхий захирлын 2014 оны 233 дугаар тушаалын 3 дугаар хавсралтаар хурц эмгэг өвчтэй хүмүүсийг I-VI клиникт дүүрэг, орон нутгаар нь ангилан хэвтүүлж эмчлэх клиникийн хуваарилалтыг баталсны дагуу 2015 оны байдлаар нийслэлээс 2475, орон нутгаас 597 өвчтөн эмчлүүлж байна. Үүнээс  11 эрэгтэй, 6 эмэгтэй эмчлүүлэгчийн ар гэрийхэн нь тэдэнтэй харьцах сонирхолгүй, очих өөр газаргүй гэх шалтгаанаар байнга хэвтэн эмчлүүлж байна.

Үйлчлүүлэгчийн аюулгүй байдал, халдварын эсрэг дэглэмийг мөрдөж, сэтгэц мэдрэлийн ба наркологийн эмнэлгийн нэг үйлчлүүлэгчид ногдох талбайн хэмжээ 6 мкв байна гэж заасан байдаг. Тэгвэл одоогийн нөхцөлд нэг өрөөнд 3-7 асруулагч амьдарч, нэг асруулагчид 2-4 мкв талбай ногдож байгаа нь дээрх стандартын шаардлагыг хангахгүй зөрчил илэрчээ.  

Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд хэвтэн эмчлүүлж, эдгэрэл сайжрал авсан эмчлүүлэгчийг эмнэлгээс гаргахаар ар гэрт нь хандахад ирж авдаггүй, эмнэлгийн байгууллагаас эмчлүүлэгчийг өөрсдийн зардлаар орон нутагт хүргэж өгөхөд хүлээн авахаас татгалздаг байна. Иймээс гэр бүлийн  гишүүн, үр хүүхдээ тэжээн тэтгэхээс зайлсхийж буй хүмүүст холбогдох хуулийн дагуу хариуцлага тооцдог байх шаардлагатай байна.

Хүнийг санаатай алах гэмт хэрэг үйлдсэн 21 хүн албадан эмчлүүлж байна

Шүүхийн шийдвэрийн дагуу эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ авч, эмчлүүлж байгаа этгээд нь эмнэлгийн стандартад нийцсэн орчин нөхцөл бүхий өрөө тасалгаанд эмчлүүлэх ёстой. Тиймээс хуулийн тасгийн өрөөнүүдийн хаалгыг сараалжин төмрөөр хийх, шагайвар гаргахньэмнэлгийн нөхцөлд тохирохгүй, өвчтөнг ийм өрөөнд байрлуулж эмчлэх нь эмчилгээний үр дүнд ч сайнаар нөлөөлөхгүй. 

     (Хяналт шалгалтын үеэр эмч нартай хийсэн ярилцлагаас)

Тус тасагт шүүхийн шийтгэх тогтоолоор эмнэлгийн чанартай албадлагын арга хэмжээ авсан 23 хүн эмчлүүлж байна. Тэдний 15 нь эрэгтэй, 8 нь эмэгтэй. Тэдний дотор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 91 дүгээр зүйл ангиар буюу хүнийг санаатай алах гэмт хэрэг үйлдсэн 21 хүн, мөн хуулийн 145 зүйл ангиар буюу бусдын эд зүйлийг хулгайлах гэмт хэрэг үйлдсэн 2 хүн тус тус албадан эмчлүүлж байна.

Албадан эмчлүүлж буй 23 эмчлүүлэгчээс 5 нь хэрэг хариуцах чадваргүй оюун ухааны хомсдол эмгэгтэй гэсэн оноштой. Хөнгөн хэлбэрийн хомсдолоос бусад хүндэвтэр, хүнд, гүнзгий хэлбэрийн хомсдол нь эмийн эмчилгээнд огт засрал авдаггүй байна.

Шийдвэрлэх асуудал бишгүй байна

-Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн Б блок дахь хоол үйлдвэрлэлийн газрыг засварлах, агааржуулалтыг сайжруулах, ариутгал халдваргүйжүүлэлтийг тогтмол хийлгэж хэвших

-Өвчтөн түүний ар гэрээс удирдлагад гаргасан өргөдөл, гомдлын бүртгэлийг тусад нь бүртгэж, холбогдох хууль журмын дагуу бүрэн хөтөлж хэвших

-Хуулийн тасаг болон хурцын тасгийн өвчтөний орны гудас, цагаан хэрэгслийг шинэчлэх, өрөөнүүдийн агааржуулалтыг сайжруулах, хяналтын камерыг засварлах;

-IV дүгээр клиникийн хурцын тасгийн өвчтөнийг ундны ус чөлөөтэй авч хэрэглэж байх боломжоор хангах

-Хүүхэд бүрт төрөөс олгож буй мөнгөн тэтгэмж авахад асрамжийн клиникийн байнгын асруулагч хүүхдүүдийг бүрэн хамруулах ажлыг зохион байгуулах

-Бичиг баримтгүй асруулагчдыг иргэний шинэчилсэн бүртгэлд хамруулж, нийгмийн халамжийн тэтгэвэрт хамруулах ажлыг зохион байгуулж холбогдох газарт хандаж шийдвэрлүүлэх

-Асрамжийн клиникийн хүүхдийн өрөөний тохижилтыг сайжруулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд тохирсон тусгай хэрэглэгдэхүүнээр боломжийн хэрээр хангах;

-Хуулийн тасгийн өвчтөний байрлаж буй өрөөний хаалга, цонхыг “Албадан эмчлэх эмнэлгийн хамгаалалтын журам”-д нийцүүлэн засч сайжруулах арга хэмжээ авах

-Сэтгэцийн эмгэгтэй асран хамгаалах хүнгүй байнгын байрлаж буй асруулагч нарт зориулсан асрамжийн газрыг нэн даруй байгуулах асуудлыг холбогдох газарт дахин уламжлах