Өнөөдрийн дугаарт УИХ-ын гишүүн М.Батчимэгийн өнгөрсөн гуравдугаар сард “МGLRADIO”.COM МGLRADIO FМ102.1 долгионы хөтлөгч, редактортай хийсэн ярилцлагаас хэсэгчлэн хүргэж байна.

Би дөрвөн хүүхэдтэй айлын ууган охин. Өвөрхангайн Хайрхандулаан, Уянга сумдад аав, ээж маань төрж, өссөн. Хуучнаар бол Сайн ноён хан аймгийн Сайн ноён хошууны хүмүүс.

Халхын ноёдын тахиж, шүтэж ирсэн Хан хөгшин хайрхан гэж бий. Өвөрхангайнхан, тэр дундаа Хайрхандулаан, Уянга сумынхан тахиж, шүтдэг. Аавын маань эцэг энэ хайрхныг хамгаалж явсан байгаль хамгаалагч байсан.

Харин би нөхөртэйгээ дунд сургуульд байхаасаа л үерхэж яваад гэр бүл болсон. Бид хоёр гурван хүүхэдтэй.

Аав, ээж минь бага байхаас л “Санаа сайн бол заяа сайн", “Олонд тустай яв" гэж байнга хэлж, сургадаг байсан.

Тийм болохоор “Санаа сайн бол заяа сайн" гэж хэлэх дуртай. Би гадаад хэл сурах сонирхолтой хүүхэд байсан. Математикийн сонгонд суралцдаг. Физик, математикийн олимпиадад нэлээд дээгүүр уралдчихдаг байсан.

Манай нөхөр ч сайн сурлагатай, бид хоёр олимпиадад өрсөлдөөд, нэг, хоёрдугаар байрт ордог байлаа. Тэгсэн мөртлөө би хэлэнд дуртай. Монгол хэлний хичээлд сайн. Бага ангид байхдаа шүлэг найраг ч оролдож байсан. Яруу найрагч Б.Ичинхорлоотой нэг үеийнх.

Манай нөхөртэй нэг ангид сурдаг байсан. Би Б.Ичинхорлоогоор бахархаж, шүлэг бичих гэж оролддог байлаа. Мөн гадаад хэл сурах их дуртай. Багаасаа л англи хэлийг бие дааж, сурч эхэлсэн. Биднийг бага байхад одоогийнх шиг англи хэлний сурах бичиг, материал байгаагүй. 7, 8 дугаар ангид байхдаа л ээжээрээ оросын “Бонк” гэдэг англи хэлний сурах бичгийн ном олуулж, шамдан сурсан. Ээж маань нийгмийн ухааны багш.

Тиймдээ ч энэ чиглэлийн ном, сурах бичиг манайд их байсан. Одоо бодоход миний сонирхол ээжийнхээ ажил мэргэжил рүү хөтлөгдсөн болов уу. Түүнээс биш ээж, аав хоёр надад шууд нөлөөлж, ийм мэргэжилтэй бол гэж хэлж байгаагүй. Хүүхэд байхдаа түүхийн ном сонирхож, уншиж байсан.

Тэгэх үедээ манай түүх өмнөд хөрштэй их хамааралтай явж ирсэн гэдгийг маш сайн ойлгосон. Тэгээд л Хятадын түүх болоод Хятад, Монголын харилцааг судалж эхэлсэн. Энэ явцдаа хятад хэлийг сурахгүй бол цаашаа явахгүй гэдгээ ойлгосон. Ингээд 1990 онд 10 дугаар ангиа төгсөөд, Хүмүүнлэгийн Ухааны их сургуулийн хятад хэлний ангид элсэж орж байлаа.

Ээж багш байсан учраас багадаа багш болъё гэж боддог байлаа. Гэвч судалгааны ажил руу ороод жаахан хазайсан. Гэхдээ одоо ч гэсэн багын мөрөөдөл минь биелэх боломжгүй болчихоогүй гэж боддог. Цаашид боломж гарах юм бол багш болно гэж бодож байгаа. Судалгааны ажилд ч хэрэг болдог болохоор одоо ч ном унших дуртай. Манай зочны өрөөнд нэг, унтлагын өрөөнд хоёр ном байх жишээтэй.

Ер нь энд тэнд л ном байж байдаг. Зэрэг зэрэг эхэлчихээд, амарсан, ажил багатай эсвэл сэтгэл тавгүй үедээ уншдаг. амар байдаг юм. Өнөөдрийг хүртэл би өөртөө урамшдаг, бусдын төлөө хэрэгтэй зүйл хийчихсэн болов уу гэж бодож явдаг хоёр, гурван юм бий. Би Тайваньд суралцаж байсан.

Тэнд манай Төлөөлөгчийн газар байдаг. Би тэнд ажиллаж байлаа. Энэ газартай холбоотой Монголын түүхийн ээдрээтэй хуудсанд байдаг. Анх 1997 онд намайг Тайваньд очиж байхад Монголын паспортыг хүлээн зөвшөөрдөггүй. Хилээр нь ороход, эх газрын Хятад гэсэн хөх хуудастайгаар нэвтрүүлдэг байсан. Хятадаас тийм бичиг авч байж манайхан Тайвань явдаг байлаа.

2000 оноос өмнө шүү дээ. Улсад нь очиход газрын зураг дээр нь Монгол Улс байхгүй. Сурах бичиг дээр нь Монгол бол Хятадын нэг хэсэг гэж бичдэг байлаа. Монголчууд тухайн үед сургууль соёлын, хүмүүнлэгийн гээд янз бүрийн шалтгаанаар тэнд очно. Очсон хүн бүр тэр бүхнийг яаж хүлээх авах вэ, ойлгомжтой биз дээ.

Би 1997 онд Тайваньд очиж сураад, ирж очин байдаг байсан. Тэгэхдээ л энэ бүхнийг өөрчлөх хэрэгтэй юм байна гэж бодож, ажилласан. Сайн мэдээ гэвэл өнөөдөр энэ бүхэн өөрчлөгдсөн. 2001 онд энэ бүхэн өөрчлөгдсөн. Ганцхан Монгол-Түвдийн хороо гэдэг байгууллага л өнөөдрийг хүртэл Тайваньд байна. Бид хэчнээн шаардсан ч гэсэн татан буугдаагүй.

Энэ болгоныг өөрчлөхөд нэлээд олон хүн оролцож, хүчин зүтгэсэн байдаг. Тэр дунд нэлээд идэвх санаачилгатай, тууштай явж байсан хүний нэг нь би. Өнөөдөр эргээд харахад, энэ бүхэнд сэтгэл хангалуун байдаг. Өөртөө урамшдаг. Мөн Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал гээд Аюулгүй байдал, гадаад бодлого, батлан хамгаалах бодлогыг тодорхойлж байгаа суурь баримт бичиг байна.

Маш олон хууль энэ баримт бичигт үндэслэж гардаг. Энэ баримт бичгийг боловсруулаад, ажлын хэсгийг нь ахпаад олон хүнтэй хамтарч ажиллаж байлаа. Үүнээс гадна өнгөрч байгаа дөрвөн жилд монгол хэлний хууль санаачилж, батлуулсандаа маш их баяртай байдаг.

Саяхан Ш.Гүрбазар гуай нэг нэвтрүүлгийн үеэр хэдэн өдөр намайг урмаар тэжээсэн сайхан үг хэлсэн. Юу гэхээр, “Танд Монгол хэлний судлаачид их баярлаж байгаа. Хамгийн гол нь та Монгол хэлний хууль гаргаж, Б.Ренчин, Ц.Дамдинсүрэн багшийн сүнсийг баярлуулсан шүү” гэж хэлсэн. Монголчууд бидний хамгийн их нандигнаж явах зүйл бол хэл, соёл хоёр. Энэ хоёр байгаа цагт монгол сэтгэхүй гэж байна, монголчууд монголоороо үлдэнэ.