УИХ-ын намрын чуулганаар баталсан зарим нэг хуулийн талаар Ж.Батсуурьгишүүний байр суурийг сонирхлоо. Тухайлбал, Орон сууцны тухай хуулийг баталсан. Хуучирч муудаад хүнамьдрахад хэцүү болсон орон сууцнуудыг нурааж буурин дээр нь шинэ барилга барьж иргэдийг оруулахаар ярьж байгаа. Мөн Тэмдэгтийн хураамжийн тухай хууль учир дутагдалтай, хэтэрхий өндөр үнэлгээ гаргасан гэж иргэд, аж ахуйн нэгжүүд сэтгэл дундуур байна гэх мэтээр хэрэгжиж эхлэхээсээ өтнө араасаа асуудал дагуулсан хуулиудын авууштай болоод сул тал юу болох талаар ярилцлаа.

-УИХ-аасбаталсанТэмдэгтийн хураам жийн тухай хуулийг алдаатай болсон. Үйлдвэрлэгч аж ахуй нэгжүүдэд дарамт учруулахаар хууль хэмээниргэд үзэж байна. Түүнээс болж парламентын гишүүдийг баталсан хуулиа өөрсдөө ч сайн уншиж судлаагүй гэсэн яриа олны дунд тархсаныг та юу гэж үзэж байгаа вэ?

-Энэ хууль 2011 оны улсын төсөв батлагдахад дагалдаж гарсан. Тухайн жилийн төсөв батлахад татвар хураамж, төсвийн орлоготой холбоотой нэлээд хэдэн хууль, тогтоомжид өөрчлөлт ордог Үүний л нэг. Тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуульд аж ахуй эрхлэгчдээс тийм асуудал гарсан байна лээ. Гэхдээ аль болох татвараараа Монгол Улсын орлогыг бүрдүүлдэг компаниудад дарамт багатай байх талаас нь ярьж байгаа. Хамгийн гол нь хүн төрөх нь үнэн, үхэх нь үнэн, татвар төлөх нь үнэн гэдэг шүү дээ. Бид татваргүй улс орон болж болохгүй.Гэхдээ согтууруулах ундаагаар үйлчлэх аж ахуйн нэгжүүд 10 сая төгрөг төлнө гэх мэт хэтийдсэн заалтууд орсон байна билээ. Түүнээс гадна хуучин машины татвар өндөр байсныг өөрчилсөн.

-Зарим нэг заалтыг тухайлбал, татварын хэмжээтэй хэсэгт уян хатан болгох   шаардлагатай, эргэж харах зүйлүүд байгаа гэдэг байр суурьтай гишүүд байна. Таны хувьд?

-Ер нь хүн бүр татвар төлөхөөс ямар нэг байдлаар зайлсхийдэг. Тийм хүмүүсийн санаа бодол байхыг үгүйсгэхгүй. Өнөөдрийн хувьд уг хуулийн зарим заалтыг өөрчлөх ёстой гэж би бодохгүй байна. Тодорхой хэмжээгээр эдийн засгийн өсөлт гарч байгаа энэ үед арав, хорин жилийн өмнө байсан 100, 200, эсвэл 2000, 3000 төгрөгийн татвар бол харьцангуй ойлголт, Архи, тамхи гэх мэт онцгой бүтээгдэхүүнд өндөр татвар оногдуулах нь зүйтэй. Өглөө бүр архинаас болж амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгөөрөө хохирсон харамсалтай мэдээ олон сонсож байна шүү дээ.

-Тухайлбал, танд ямар нэг байдлаар татвар хураамжаас зайлсхийж байсан тохиолдол бий юү?

-Ер нь аль ч нийгэмд байдаг л үзэгдэл. Цалингаас шууд татвараа авчихдаг болохоор миний хувьд тийм зүйл байхгүй.Үйлчилгээнийхээ төрлөөр татвар олон янз. Тэгээд ч манайх бусад улсыг бодвол өндөр татвартайд орохгүй.

-Орон сууцны тухай хуулийн төслийн ажлын хэсгийг та ахалсан. Энэ хууль иргэдэд ямар ашигтай вэ. Тэр ашгийг иргэд хэрхэн хүртэх нь сонин байна. Орон сууцны үнэд хэр өөрчлөлт орох бол?

-1950, 1960-аад оноос Улаанбаатар хотод нийтийн орон сууц баригдаж эхэлсэн. Түрүүчээсээ зарим барилгын эдэлгээний хугацаа дуусаж, муудаж, хуучирч байна. Шинэ хуулиар холбогдох ,мэргэжлийн байгууллага, тухайн орон сууцанд хүн амьдрах боломжгүй, ашиглалтын шаардлага хангахгүй гэсэн акт тогтооно. Үүний дагуу иргэд харьяалах нутаг дэвсгэрийнхээ захиргаанд хандаж, дахин төлөвлөлтөд оруулах юм. Тэгээд барилгын компани, хэрэглэгч тал төрийг төлөөлөх орон нутгийн Засаг даргын оролцоотой гурвалсан гэрээ байгуулан, орон сууц барьж болно. Иргэд ямар нэг асуудалгүйгээр шинээр барих» эсвэл өөр газар босох байранд орох сонголт нь чөлөөтэй. Хэрэв орохгүй гэвэл талбайн хэмжээтэй тэнцэх нөхөн олговор авч болох юм. Хамгийн гол нь иргэдийг хохироохгүй, өөр хороолол, өөр газарт байр авч болно гэж ойлгуулах хэрэгтэй.

-Газрынх нь асуудлыг яаж шийдэж байгаа вэ.Орон сууцны газрыг барилгын компаниуд лообийдож авсан тухай маргаан цөөнгүй гардаг.

-Орон сууцны тухай хуулиар газрын асуудлыг хөндөхгүй. Газрын тухай хуулиараа л шийднэ.

-Орон сууцны үнийг хямдруулах заалт орсонуу?

-Орон сууцны барилга барих боломжтой газруудыг хэц нэгэнд худалддаг, авсан компани нь газрынхаа үнийг орон сууцныхаа өртөг дээр шингээдэг явдал олшроод байна. Энэ буруу.Үүнийг зураг төсөл, үнэд нь хяналт тавих замаар шийдэх, мөн тухайн орон сууцанд хамааралгүй дулааны болон цахилгааны шугам сүлжээний үнийг оруулахгүй гэж хуульд нарийн тусгасан.Энэ хууль хэрэгжсэнээр хуучирч, муудсан орон сууцны үнийг сайтар тооцох боломж бүрдэхээс гадна, газар асар өндөр үнээр олон хүний гар дамжиж улмаар барилгын ханшинд шингэдгийг л арилгах юм. Газар төрийн мэдэлд байгаа учраас барилга барих эрхээ авахын тулд газрыг бие биедээ дамжуулдаг. Эзэмших эрхээ өндөр үнээр зардгийг хязгаарлахын тулд л ажиллаж байгаа юм. Ерөнхийдөө байрны нэг ам метр талбайг 600 мянган төгрөгөөс хэтрүүлэхгүй байх, зураг төслөөр нь хянах боломж бий.

-Нөхөн олговор авч болно гэлээ. Хэмжээ нь ямар байх бол?

-Тухайн орон сууцны жишиг үнээс хамаарна. 400-бОО мянган төгрөгөөр тогтоох болов уу л гэж бодож байна.

-Улаанбаатарын хэмжээнд хүн амьдрах боломжгүй хэчнээн барилга байгаа вэ?

-Одоогийн байдлаар мэргэжилтнүүдийн дүгнэлтээр хүн амьдрах боломжгүй гэдгийг нь тогтоосон17 барилга байна. Харин суугчид нь өөрсдөө хандаж, түүн дээр үндэслэн дүгнэлт гаргасан зүйл алга. Энгийн нэг барилгын байцаагчийн гаргасан дүгнэлт байх уу, Мэргэжлийн хяналтын газрын дүгнэлт байх уу гэдгийг хуулиар шийдэж, байгууллагынхаар нь шийдэж байхаар болсон. Дурын нэг хүн ирээд миний орон сууц хуучин, шинэ байр бариулья гэж болохгүй.

-Хүн амьдрах боломжгүй хэмээсэн тэрхүү 17 барилгын суурин дээр хэзээ шинэ орон сууц босож, иргэд орох вэ?

-Хууль хэрэгжиж эхэлсэн учраас Улаанбаатар хотын захиргаа үүнийг төлөвлөж, хийх ёстой. Холбогдох яамд ч оролцоно. Ажлын хэсгээс хууль хэрэгжүүлэх ерөнхий журам гаргах хэрэгтэй гэснийг салбарын яам зөвшөөрсөн. Нэлээд нарийн зүйлүүдийг түүгээр зохицуулдаг юм.

-Доороо машины гарааш, үйлчилгээний төвтэй орон сууц илүү үнэтэй байна гэдэг. Хуучин байрны оронд барих барилгуудад энэ асуудлыг яаж шийдэж байгаа вэ?

-Зоорийн давхар гэж ярьдаг доод давхрыг орон сууцны үнэд шингээхгүй гэсэн заалт бий. Гарааш, үйлчилгээний төвийг тусад нь үнэлж сонирхож байгаа иргэнд худалдах замаар зардлаа нөхөх боломжтой. Тэгж ч заасан. Төрийн мэдэлд байх инженерийн шугам сүлжээ зэрэг байгууламжид төр өөрөө засвар үйлчилгээгээ хийж, хөрөнгө оруулалтыг хариуцна. Хамгийн гол нь мэргэжлийн байгууллага орон сууцны зураг төсөл, төсөв, өртөг зэрэгт сэтгэл гаргаж хяналт тавих л асуудал байгаа юм.