УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүүтэй ярилцлаа.

-Сэтгүүлчдийг тагнаж чагнасан асуудал байгаа талаар Хууль зүйн байгын хорооны дарга Х.Нямбаатар өнгөрсөн долоо хоногт хэлсэн. Энэ талаар танд ямар нэгэн мэдээлэл байна уу. Өмнө нь энэ талаар мэдээлэл гараад Хууль зүй дотоод хэргийн сайд үгүйсгэж байсан?

-Үндэсний аюулгүй байдлын тэргүүн гээд нэг хүн Монголд байгаа. Тэр хүнд хэвлэл мэдээллийн байгууллагынхан албан ёсоор хандах ёстой. Яагаад гэвэл гүйцэтгэх ажлын мэдээллийг шууд хаалтгүй үздэг, шалгадаг гуравхан субъект байдаг. Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, Их хурлын дарга.

Энэ гурав мэдээллийг шууд авах хэрэгтэй. Тагнуулын ерөнхий газраас ямар ч мэдээлэл хийгээгүй байхад Цагдаагийн ерөнхий газрын хэвлэл мэдээллийн ажилтан Баатархүү гэдэг хүн сэтгүүлчдийг “доромжилсон” байдалтай мэдэгдэл хийгээд байгаад би гайхаж байна.Яагаад ингэж хэлж байна вэ гэхээр хэн ч өөрийгөө чагнуулсан, тагнуулснаа шууд мэдэх боломжгүй. Зөвхөн хоёр тохиолдолд тагнуулсан, чагнуулснаа мэдэх боломж байгаа. Нэгд, МУ-ын Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга нар төрийн А зэрэглэлийн хамгаалтад байдаг.

Мөн УИХ-ын гишүүдийн байр, утас төрийн хамгаалтад байна гэж заасан. Төрийн хамгаалалт руу нэвтэрсэн бол сигналдаад мэдэгдэх боломжтой учраас УИХ-ын гишүүнд мэдээлэл ирэх боломжтой. Хоёрт, тагнуулах захиалга өгсөн хүн хэн нэгэнд ярьснаас болоод ярьсан зүйлийг нь баталгаажуулах зорилгоор хэн нэгэн гомдол гаргаж байна. Жишээлбэл, “би тэр сэтгүүлчийг тагнуулаад. Чагнасан чинь ийм үр дүн гараад” гэж яривал тэр мэдээллийг нь баталгаажуулах үүднээс мэдэж болно.

Түүнээс биш Баатархүүгийн хэлж байгаа шиг “аливаа гэмт хэрэгт хохирогч байх ёстой. Тэр хохирогч нь гомдлоо гарга” гэж мэргэжлийн бус зүйл ярьж болохгүй. Дээрээсээ тушаал авч мэдээлэл өгөөд байгаа нь буруу. Учир нь цагдаагийн байгууллага бие даан шийдвэр гаргах эрхгүй. Монгол Улсын Байцаан шийтгэх хуулиар зөвхөн прокурорын зөвшөөрсөн хүрээнд мэдээлэл өгөх үүрэгтэй байхад хэд хэдэн удаа ингэж мэдээлэл гаргаж байгаа нь Цагдаагийн байгууллага хэнд үйлчлээд байгаа нь тодорхой байна.

-Өмнө нь Хууль зүйн сайдыг сэтгүүлчдийг тагнаж, чагнасан асуудлаар хэрэг үүсгэн шалгаж байгаа гэсэн мэдээлэл гарсан. Өөрөө үгүйсгэсэн л дээ. Гэхдээ ямар ч байсан хэн нэгэн тушаал өгч сэтгүүлчдийг тагнаж, чагнасан нь үнэн гэж ойлгож болох уу?

-Би прокурор биш учраас энэ талаар мэдэхгүй байна. Шалгасан ч байж магадгүй, шалгаагүй ч байж магадгүй. Надад ямар ч мэдээлэл байхгүй. Мэдээлэл авах ч бололцоо байхгүй. Тиймээс ҮАБЗ-ийн тэргүүн, Монгол Улсын ерөнхий прокурор Жаргалсайхан, АТГ-ын дарга Дашдаваа, ТЕГ-ын дарга Д.Гэрэл нар энэ мэдээллийг тодотгоод хэвлэл мэдээллийн байгууллагад албан ёсоор мэдээлэл өгөх ёстой.

Ийм зүйл болсон, болоогүй, болох гэж байна гэдгийг ярих ёстой. Тэгэхгүй бол нийгэмд айдас төрөөд байна. Хэвлэлийн байгууллагыг тагнаж, чагнасан асуудал байгаа бол дэлхий дээр байж боломгүй асуудал. Монгол Улсын Хууль зүйн байнгын хороон дарга гэдэг бол ил далд мэдээллийг шууд болон шууд бусаар авах боломжтой субъект. Тэгэхээр Хууль зүйн байнгын хорооны даргын өгсөн мэдээллийг эх сурвалж гэж үзэх бүрэн боломжтой.

Түүний өгсөн тайлбараас харвал “төрийн нууцад хамаарах учраас тодорхой мэдээлэл өгөхгүй” гэдэг нь тагнаагүй гэсэн үг биш. “Төрийн нууцтай холбоотой асуудал байгаа учраас танд мэдээлэх боломжгүй байна” гэдэг бол шууд утгаараа тагнаж чагнасан нь үнэн байна гэж үзэж байна. Тиймээс хэвлэл мэдээллийн байгууллага, сэтгүүлчдийг Баатархүү гэдэг хүн битгий доромжлоод бай. Даргадаа таалагдаж болно. Ард түмэнд таалагдах нь чухал шүү гэж хэлмээр байна.

-УБТЗ-тай холбоотой асуудлаар сэтгүүлчдийг тагнаж, чагнасан гэсэн мэдээлэл гараад байгаа. Зарим нь ч “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийн асуудлаар тагнаж, чагнасан гэж байгаа. Энэ талаар танд мэдээлэл байна уу?

-Ямар шалтгаанаар сэтгүүлчдийг тагнаж, чагнасан гэсэн мэдээлэл надад байхгүй. Албан ёсны хэвлэл мэдээлэлтэй гуравхан газар бий. Ерөнхийлөгчийн тамгын газар, УИХ-ын тамгын газар, Засгийн газар. Энэ гурван субъектын дарга нь төрийн нэгдүгээр зэргийн хамгаалалтад байдаг учраас мэдээллийг нь олж авахын тулд сэтгүүлчдийг тагнасан байхыг үгүйсгэхгүй.

"Улаанбал" нэвтрүүлэгт Хууль зүйн дэд сайд асан Б.Энхбаярын ярьсан мэдээллийг харахад Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж гэж хүн намынхаа гишүүн ч юм уу, тодорхой эрх бүхий этгээдэд сэтгүүлчдийг тагнаж, чагнасан талаар онгирч ярьсан яриагаар батлагдсан байхыг үгүйсгэхгүй. Ямар ч байлаа минийн сэтгүүлчдийг тагнасан байна гэдэг бодол баталгаажсан.

-60 тэрбумын хэргээр МАН-ын хоёр хүн ял авчихлаа. Тэгэхээр МАН-ын 60 тэрбумын схем үнэн гэж ойлгож болох уу?

-Сүүлийн үед Мэргэн гээд байгаа өмгөөлөгч их ирээдүйтэй байж болохоор өмгөөлөгч харагдаад байна. Ц.Нямдорж гай надад сайн байхдаа хэлдэг байсан. “Баасанхүү овоо юм уншсан практиктай, онолтой юм байна. Овоодоо” гэж хэлдэг байсан шиг би тэр залууг овоо юм байна гэж хараад байгаа. Тэр залуугийн өгсөн хоёр тайлбар анхаарал татсан.

Би шүүх хуралд ороогүй учраас яагаад ялласан, яллах ёстой юу, үгүй юү гэдэг дээр тайлбар өгөх боломжгүй. Харин өмгөөлөгчийн өгсөн тайлбараас хоёр зүйл ойлгосон. Нэгд, прокурорын гаргасан саналыг зөрж шүүх шийдвэр гаргасан гэж байсан. Монгол Улсын хуулиар прокурорын гаргасан саналыг ганцхан ял хөнгөрүүлэх шалтгаанаар зөрж болно.

Түүнээс хүндрүүлж зөрж болохгүй. Хүндрүүлж зөрдөг байсан хуулийн заалт байсан. Энэ заалтыг тухайн үед Ц.Нямдоржийн хуурай дүү Анхбаяр гэдэг хүн ял авсан юм. Цахилгаан станцын хэргээр. Тэр нь анхан шатны шүүхээр хоёр жил, Дээд шүүхээр дөрвөн жил болчихсон. Шүүгч үзэмжээрээ ял нэмж болно гээд нэмчихсэн юм.

Энэ нь Монгол Улсын Үндсэн хууль зөрчлөө гэдэг гомдлыг Анхбаярын өмгөөлөгчийн тал гаргаад тэрийг онцгой шуурхай ажилладаг Хууль зүйн сайд оруулж ирээд өөрчилсөн. Өөрт хамааралтай асуудлыг манай хүн гэрлийн хурдаар явуулдаг. Өөрт хамааралгүй, гай болох асуудлыг оруулж ирдэггүй. Хөөн хэлэлцэх хугацаа, хүчингийн хэрэг, бэлгийн дарамтын асуудлыг оруулж ирэхгүй суугаад байгаа шүү дээ.

Нэг үгээр тэр хоёр хүнд прокурорын хэлснээс зөрч хүндрүүлсэн ял өгсөн нь буруу. Хоёрт, хөөн хэлэлцэх хугацааг тоолохдоо 60 тэрбумыг хэрхэн хийх вэ гэдэг схем ярьснаар гэмт хэрэг болсон гэж би ойлгож байгаа. Хэрэгжиснээр гэвэл 2020 оныг дуустал хүмүүсийг албан тушаалд томилоод байгаа чинь хэрэгжиж байгаа гэсэн үг.

Наад зах нь МИАТ-ийн дэд даргаар Энхбаатар гэж хүнийг томилуулах бичиг хийж өгч болохгүй. Энэ чинь л 60 тэрбум хэрэгжиж байгаа зүйл шүү дээ. Өмгөөлөгч Мэргэний энэ хоёр тайлбарыг хараад би харамссан. Монгол Улсын хууль ялтанд үйлчилнэ. Бүх хүнд үйлчилнэ. Нөгөө талаар Ерөнхийлөгчийн гурван амлалтын нэг биелж байгаад баяртай байна. Манай хүн гурван зүйл амласан. 60 тэрбумыг шийднэ гэсэн. Тэр нь биелж байна.

Ярилцлсанд баярлалаа.

Сэтгүүлч Л.Одончимэг