Өнөөдөр 2023 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдөр “Ногоон хөгжил, хүний хөгжил” сургалтыг Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн дарга Ү.Оюунзул Стандарт, хэмжил зүйн газрын албан хаагчдад орлоо.

НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх оролцож, НҮБ-ын ногоон индрээс хүн төрөлхтний өмнө Монгол Улс тэрбумаар тоологдох мод тарина гэдгээ амлаж байсан. Энэ нь дэлхийн хамгийн хурц сэдэв болж байгаа уур амьсгалын өөрчлөлт, дэлхийн дулаарал, цөлжилттэй тэмцэх чиглэлд гаргасан томоохон санал, санаачилга гэж олон улсын түвшинд үзсээр байна. Манай ойн салбарын эрдэмтэн, судлаачид, иргэд, аж ахуйн нэгжүүд сайшаан дэмжиж байгаа юм.

Тэгвэл энэхүү ажлыг дэмжин гар бие оролцож ажиллаж буй үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн дарга Ү.Оюунзул Засгийн газрын тохируулагч агентлаг Стандарт, хэмжил зүйн газарт албан хаагчдад мод тарих ач холбогдол, одоогийн дэлхийн ертөнцийн нөхцөл байдал болон байгууллагынхаа онцлогийн талаар мэдээлэл өглөө.

Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгийн дарга Ү.Оюунзул: “Уур амьсгалын өөрчлөлтөөс үүдэн хуурай гадаргын хэмжээ 33 хувь нь эвдрэлд орсон. Дэлхийн дулаарал нь хойд туйлын мөс 4 дахин хурдан хайлж байна. Хүн амын 10 хувь нь усны хомсдолтой. Үүнээс үүдэн жилд дунджаар 600 мянган хүн нас бардаг. Цөлжилт 76,9 хувь эзэлж байна. Гэтэл ойгоор бүрхэгдсэн талбай нь маш бага хэсэг буюу 7,9 хувь эзэлдэг. Усны нөөц гүний ус 2 хувь, гадаргын ус 98 хувийг эзэлдэг. Гэтэл бид 2-хон хувь буюу гүний уснаасаа усанд орж, ууж, хэрэглээний бүх зүйлдээ ашиглаж байна. Орчны бохирдол хэд хэдэн зүйлээс шалтгаалж байгаа ч хамгийн их хувийг хог хаягдал их эзэлдэг. Хог хаягдлын 10 хувийг дахин боловсруулдаг гэдгийг онцолж байлаа.

Мөн мод тарих ажил эрчимтэй үргэлжилж байгааг талархан хүлээн авч байна. Сүүлийн жилүүдэд гэр бүл шинэ соёлд их суралцсан байна. Цэцэрлэгт хүрээлэнд ээж, аавтайгаа ирж мод тарьдаг хүүхдүүд олон болсон байна. Гэр бүлээрээ мод тарья, ураг төрлөөрөө мод таръя, эцэг, эх, хайртай дотны хүмүүсийнхээ буяны ажилд 21-101 мод таръя, мөн шинэхэн айл гэр болж, өрх тусгаарлаж байгаа хосууд маань тулгын гурван чулуун мод тарьж байна. Төгсөж буй хүүхдүүд мод тарьдаг болсон зэрэг нь гайхалтай соёлд суралцжээ. Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн бусад байгууллагаас ялгарах маш их онцлог ихтэй, дөрвөн улирлын арчилгаатай юм.

Мод тарихдаа ямар мод, яаж тарих, усжуулалтын асуудлыг яаж шийдэх үү, ямар арчилгаа шаарддаг, дараагийн арчилгааг нь хэрхэн шийдэх вэ гээд бүх зүйл төлөвлөгөөтэй байдаг. Үүнтэй ижил сайтар анхаарч мэргэжлийн хүнээс асууж, зөвлөж байж мод тарих нь хамгийн чухал байна. Олон жил ургуулсан модыг хөрсөнд суулгаж, тарих гэж оролдоод орхисноос болоод үхээд байна. Мод өөрөө амьтай. Мод тариад түүнийгээ бүрэн ургаж, дөрвөн улирлын усалгааг нь сайн хийж өгөх хэрэгтэй. Усалгаа хийхэд хавар, намартаа цэнгэг усалгаа тогтмол хийж өгдөг. Зуны цагт тогтмол усална. Өглөө модыг хүйтэн усаар усалж болохгүй. Мод ханиад хүрнэ, хатгаа авна. Өвлийн усалгаа нь цасалдаг. Тал хүртэл нь цасаар хучиж, тухайн мод дулаахан бат бэх болно. Ингэснээр дулаараад ирэхээр цас доошоо чийг өгснөөр хаврын анхны цэнгэг усалгааг хийж өгч байгаа юм” гэдгийг тодотгон хэллээ.

Сургалтын төгсгөлд тэрбээр тэрбум мод үндэсний хөдөлгөөн өрнүүлэх төлөвлөгөөний хүрээнд ойн нөхөн сэргээлт ойжуулалт 306 мянган га талбайд хүрч, Агро-ойжуулалт 293 мянган га талбайд хийгдэнэ. Иргэд хамгийн гол нь мод тарих ажилд орохдоо дөрвөн улирлын арчилгаанд их анхаарч, хамгаалж, 8-10 жилийг зориулах нь хамгийн чухал гэдгийг хэллээ. Мөн Стандарт, хэмжил зүйн газрын нийт албан хаагчдад үнэ төлбөргүй мод тарих эрхийг энэ үеэр өглөө.

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн эсрэг авах арга хэмжээ нь засгийн газар болон аж ахуй нэгжүүдээс их хэмжээний санхүүгийн эх үүсвэр, хөрөнгө оруулалт шаарддаг. Гэвч арга хэмжээ авахгүй идэвхгүй байх нь асар их үнэ, өртгийг бий болгодог. Аж үйлдвэржсэн улс орнуудад тавьсан чухал шаардлага бүхий алхам нь хөгжиж буй улс орнуудад уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох, илүү ногоон эдийн засаг руу шилжихэд туслах зорилгоор жилд дунджаар 100 тэрбум Ам. Долларын тусламж үзүүлэх үүрэг амлалт хүлээсэн юм.

"Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг 2030 он хүртэл бэлтгэл, эрчимжүүлэх, тогтвортой үргэлжлэх гэсэн гурван үе шаттайгаар төлөвлөн хэрэгжүүлнэ. Иргэд, аж ахуйн нэгжийн тарьсан модоор ойн сан бүрдүүлж, улсын нэгдсэн санд бүртгэх, тарьсан модыг зах зээлийн эргэлтэд оруулах, байгалийн бүс, бүслүүрийн хөрс, цаг агаарын онцлогт тохируулан мод тарьж ургуулах арга, технологийн нэгдсэн зөвлөмжийг боловсруулан хэрэгжүүлэх, хот, суурин газрын ногоон байгууламжийг бие даасан салбар болгон хөгжүүлэхийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнийг өрнүүлэх мэдээлэл өгөх үеэрээ хэлж байсан юм.

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Б.Одончимэг odnoo@vip76.mn