УИХ-ын өнөөдрийн /2025.03.28/ чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэл, Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2024 оны гүйцэтгэлийн тайлан болон Монгол Улсын хөгжлийн 2024 оны төлөвлөгөөний гүйцэтгэлийн тайланг хэлэлцлээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа.

УИХ-ын гишүүн Д.Бум-Очир:

Аудитын тайлан дээр олон ноцтой зүйлс байна. Түүнээс нэгийг нь онцолж та бүхнийг анхаарлаа хандуулна уу гэж хүсмээр байна. Монгол Улсыг хөгжүүлэх 5 жилийн үндсэн чиглэлийн эзлэгдсэн төслийг олон нийтээр хэлэлцүүлээгүй байна хэмээн 10-р хуудсанд заажээ. 2024 оны жилийн төлөвлөгөөнд тусгагдсан төсөл арга хэмжээний тухай асуудал дээр мөн ялгаагүй бүх талын оролцоог хангасан байх ёстой гэсэн хуулийн зарчим алдагдсан. Хөгжлийн төлөвлөгөөнүүд дээрээ олон нийтийн оролцоог хангах талын асуудалд тайлбар хийгээч ээ. Харахад аудитын тайлан юм шиг боловч нөгөө талдаа нэлээдгүй ноцтой асуудлыг дагуулаад байгаа болов уу гэж бодож байна.

Энэ бол Various Democracy гэдэг Шведийн Гөтенбүргийн Их сургуулийн хүрээлэнгээс гаргадаг сэтгүүл. Та бүхэн мэдэх байх. Дэлхийн бүх улс орнуудын ардчиллыг хэмждэг. Монгол Улс 2021 оноос хойш ухраад байна. 2024 онд 84, 2025 онд дахиад 84-р байран дээр. Ард нь сум заадаг. Улаан сум доошоо харсан нь уруудаад байна гэсэн үг. Энэ тайланг та бүхэн үзнэ биз. Энэ тайлангийн 10, 14, 21, 42-р нүүрэн дээр монголын тухай бичсэн байгаа. Дэлхий дээр байгаа орнуудаас 2 улсыг бид ардчиллаас алдлаа гээд биччихсэн байгаа. Нэг нь Энэтхэг нөгөө нь Монголыг хэлсэн байна. Бид 90 оноос хойш олж авсан хамгийн чухал үзэт зүйлсийн нэг нь ардчилал гэж би ойлгодог. Үүнийг монголын бүх ард түмэн мэдэж байгаа, зөвшөөрч байгаа гэж би бодож байна. Гэтэл энэ ОУ-ын судалгааны хүрээлэнгээс гаргаж байгаа тайлан дээр бид нар Автократ гэдэг ангилал руу албан ёсоор орчихсон байгаа. Монголыг магадгүй 2024-2025 оноос Ардчилсан биш Автократ улс гэх гээд байна. Энэ бол 1990 оноос хойш олж авсан хамгийн чухал үнэт зүйлсээ хамгаалах тухай асуудал. Үүн дээр тусгайлан ажлын хэсэг гаргаад, эсвэл тусгайлан судлаад ажиллаач ээ. 2021 оноос хойш энэ асуудалд олигтой ахиц дэвшил гаргасангүй. Үүн дээр бичсэн байна. Парламентын ардчилалтай, сонгуультай мөртлөө Автократ дэглэмтэй гэдэг ийм хувилбар руу орсон. Энэ нь бидний монголын өнөөдрийн ижилслийн нэг чухал элемент нь байхгүй юу. Ардчилсан монголчууд гэж биднийг 90 оноос хойш нэрлэж байгаа. Бид өөрсдөө тэгж итгэж үнэмшиж байгаа. Тэгэхээр ямар асуудлууд нь болохгүй болчихоод байгаа юм. Үүнийгээ нарийвчлан судаач ээ.